Onderwijs voor meervoudig beperkte kinderen 'zou een recht moeten zijn'

Ieder kind heeft recht op onderwijs. Toch geldt dit niet voor kinderen met een ernstig meervoudige beperking. Zij worden meestal vrijgesteld van de leerplicht, en krijgen dan ook geen enkele vorm van scholing meer. Ze gaan vaak naar een instelling waar vooral de zorg centraal staat. Of ze zitten thuis, terwijl ook deze kinderen nog ontwikkelingsmogelijkheden hebben. Er wordt een petitie aangeboden door betrokkenen, waarin gevraagd wordt om ieder kind onderwijs te bieden, dus ook meervoudig gehandicapte kinderen.

Erika van de Bilt is moeder van de ernstig meervoudig beperkte Lotte. Samen met orthopedagoog Lot de Swart is ze de petitie gestart voor het belang van onderwijs voor kinderen zoals Lotte. Van de Bilt: "We hebben in de wet staan dat ieder kind recht heeft op onderwijs. Maar in de praktijk blijkt dat dit niet vooor ernstig meervoudig beperkte kinderen geldt." Lot de Swart vertelt: "De meeste kinderen met een meervoudige beperking kunnen onze bestaande vormen van onderwijs niet volgen. De dagen zijn te lang, het is te zwaar voor ze of ze hebben zelf teveel zorg nodig. Ze krijgen daarom een 'niet-toelaatbaarheidsverklaring' tot onderwijs. Dit betekent automatisch dat ze een leerplichtontheffing krijgen." Ondertekenaars van de petitie vinden het krom dat er van kinderen gevraagd wordt om hun recht op onderwijs op te geven, terwijl ook deze kinderen nog ontzettend veel aan te leren is.

Ook kinderen met een ernstige beperking kunnen leren

Orthopedagoog Lot de Swart werkt bij Stichting Estinea. Samen met haar collega's heeft ze zich hard gemaakt voor onderwijs voor ernstig meervoudige beperkte kinderen in de Achterhoek. Er loopt een project waarbij meervoudig gehandicapte kinderen twee keer per week onderwijs krijgen van twee juffen die gedetacheerd zijn vanuit het speciaal onderwijs. Lot de Swart vertelt: "De aanname is vaak dat deze kinderen toch niet kunnen leren, maar dat is niet waar. We kunnen ze niet leren rekenen of schrijven, maar we leren ze hun lijf kennen, nieuwsgierig zijn, keuzes maken of communiceren via gebaren of een oogbesturingscomputer."

Kinderen met een beperking gaan nu vaak naar een instelling waar de zorg voorop staat. "Als je als ouder graag wilt dat je kind nog een vorm van onderwijs krijgt, dan moet je dat zelf regelen. Je kunt moet zelf een speciale 'samen naar school-klas' opzetten of een begeleider regelen die met je kind meegaat naar school. Je moet alles bevechten, terwijl ik vind dat het een recht zou moeten zijn", vertelt Erika van de Bilt, moeder van de meervoudig beperkte Lotte. Ook Lotte gaat een aantal dagen per week een paar uur per dag naar speciaal onderwijs. "Ze leert daar op haar manier van. Ze heeft iemand nodig die haar helpt om haar mogelijkheden te ontdekken, ze moet uitgedaagd worden."

Recht op onderwijs geldt voor iedereen

Wat orthopedagoog Lot de Swart graag zou zien is dat het onderwijs naar de zorginstelling komt in plaats van dat de kinderen zelf naar school moeten. "Niet elk kind heeft genoeg energie om naar een school vervoerd te worden. Het gaat echt om maatwerk. Sommige kinderen kunnen met een persoonlijk begeleider een paar uur per dag naar een gewone reguliere school. Anere kinderen zouden op een dagbesteding een paar uur les op maat moeten kunnen krijgen."

De kern van de petitie is het belang belang om te denken vanuit leerrechten van kinderen. De mogelijkheden van het kind moeten daarbij het uitgangspunt zijn, niet de regels en financiering van de zorg en het onderwijs. Ook als kinderen buiten het onderwijssysteem vallen, moeten zij hun recht op onderwijs behouden. Erika van de Bilt: "Het betekent dat het onderwijs niet voldoende op hen is afgestemd. Daar moeten dan andere vormen voor komen, in plaats van dat we zeggen 'dit kind is niet geschikt voor het onderwijs dat wij hebben.’ We willen een passend aanbod voor kinderen met een ernstige beperking."

Petitie aangeboden aan Tweede Kamer

De petitie voor onderwijs voor ieder kind wordt op dinsdag 24 april door Van de Bilt en De Swart aangeboden aan leden van de Tweede Kamer. Lisa Westerveld van GroenLinks heeft al aangegeven zich hard te maken voor duurzaam en passend onderwijs voor kinderen met een ernstige meervoudige beperking. Veel mensen en organisaties uit de gehandicaptensector hebben zich aan de petitie verbonden, zoals brancheorganisatie VGN, Vereniging BOSK, NSGK, ouders en wetenschappers van de VU en RUG. Volgens de ondertekenaars is stap 1 het erkennen door de politiek dat onderwijs écht voor ieder kind moet zijn. Stap 2 is de uitwerking van een passende onderwijsvorm.