radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Niet terug naar 'het oude normaal': het Break Out Team komt met ideeën voor een toekomst na corona

Niet terug naar 'het oude normaal': het Break Out Team komt met ideeën voor een toekomst na corona
Vier leden van het Break Out team
Bron: EenVandaag

Ze noemen zichzelf 'betrokken denkers en doeners': het Break Out Team onder leiding van hoogleraar Rotmans. En moest het Outbreak Management team problemen tíjdens de crisis oplossen, het Break Out Team kijkt verder en wil de samenleving anders inrichten.

Ze zien de coronacrisis als een kans om wat zij zien als 'weeffouten' in de samenleving te herstellen. Onder leiding van hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans wil 'een groep van 25 onconventionele en onafhankelijke denkers en doeners' veranderingen in gang zetten.

Verandering van tijdperk

Het zijn filosofen, zakenvrouwen, onderwijsdeskundigen, hoogleraren van Erasmus en Nyenrode en verpleegkundigen. Doel is naar eigen zeggen 'een duurzame, inclusieve, democratische post-corona samenleving inrichten'.

Initiatiefnemer Jan Rotmans legt uit dat we nu tussen twee tijdperken inzitten. "We leven niet in een tijdperk van verandering, maar een verandering van tijdperk. We zijn bezig een nieuwe samenleving te krijgen en een nieuwe economie. Dat gaat gepaard met onbehagen en chaos."

Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans
Bron: Eenvandaag
Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans

Alternatieven bieden

Het Break Out Team wil vanuit zoveel mogelijk invalshoeken de effecten van de coronacrisis belichten. Op de samenleving, de economie, op de democratie. Doel is niet kritiek te leveren, maar alternatieven te bieden die meer bij deze tijd horen.

"We verzamelen en geven vorm aan kennis van van friskijkers en dwarsdenkers die net iets anders kijken naar heden en toekomst. We creëren een wenkend perspectief", staat er op de website.

Niet terug naar het 'oude normaal'

Jan Rotmans legt uit dat veel mensen niet meer terug willen naar het 'oude normaal'. "Het normaal zoals we dat kenden leidde tot meer sociale ongelijkheid en veel milieu-problemen. We moeten naar een samenleving waarbij wij als mensen weer centraal staan en niet de regels en systemen regeren."

"Onderwijs kan voor een deel online en voor een deel fysiek, maar de leerling moet wel centraal komen te staan", legt hij uit. "Ook moeten we anders gaan produceren om het klimaatprobleem op te lossen. Dan is het wel raar dat we de KLM in de lucht houden en we niet echt strenge duurzaamheidseisen stellen."

Zonder wrijving geen glans

Door in te zetten op verschillende beroepsgroepen uit verschillende segmenten van de samenleving hoopt het Break Out Team zoveel mogelijk draagvlak te kweken. Onderling wordt er veel over een nieuwe samenleving gediscussieerd.

En dat leidt soms tot pittige discussies, ziet ook minister van Gehandicaptenzaken en lid van het team Rick Brink. Maar dat is precies de bedoeling. "Soms is er wat schuring, maar zonder wrijving geen glans", zegt hij optimistisch.

Aanvulling op het OMT

Ook verpleegkundige Teun Toebes, bekend van de 'silent disco' voor ouderen, draagt zijn steentje bij. Hij benadrukt dat het Break Out Team geen tegenbeweging is. "Met het Break Out team willen we een aanvulling zijn op het OMT", legt hij uit.

Teun Toebes creëert 'geluksmomentjes' voor mensen met dementie en is onderdeel van het Break Out Team. Dat team denkt na over onze samenleving na de coronacrisis, en niet alleen op medisch gebied. Voor Teun staat vast: een bezoekverbod, dat nooit meer.

'Nu zitten we in een abnormaal'

Ook antropoloog Jitske Kramer denkt mee over een Nederland ná corona. "Deze periode die zo buitengewoon anders is, zal ons veranderen in onze gedachten en wat we van dingen vinden. Ik denk dat we een heleboel dingen in het oude normaal niet meer willen in de toekomst."

"Ik vind het belangrijk te zien dat we een oud normaal hadden, dat in maart is gestopt. Nu zitten we in een buitengewoon, of in een abnormaal, en het wordt pas weer normaal als de restricties eraf zijn. Dat we elkaar weer gewoon in de armen kunnen vliegen. Dat betekent niet dat we terug gaan naar hoe het was."

Lijnen naar de top

Rotmans en de andere teamleden hebben een luisterend oor bij het kabinet. "We hebben lijnen naar het OMT en naar de toppen van de ministeries", vertelt Rotmans.

"Daar overleggen wij ook mee. Maar het gebeurt allemaal achter de schermen. Daar vinden de grote doorbraken plaats."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Is een supermarkt aansprakelijk als je ziek wordt door besmet eten? En andere vragen over voedselinfecties beantwoord

Is een supermarkt aansprakelijk als je ziek wordt door besmet eten? En andere vragen over voedselinfecties beantwoord
Albert Heijn roept diepvries blauwe bessen terug vanwege hepatitis A-besmettingen
Bron: ANP

Tientallen mensen zijn besmet geraakt met hepatitis A na het eten van diepvries blauwe bessen van Albert Heijn. Het komt vaker voor dat virussen of bacteriën in voedsel leiden tot een ziekte-uitbraak. We vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Jullie vragen worden beantwoord door epidemioloog Eelco Franz van gezondheidsinstituut RIVM, een woordvoerder van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en jurist Frederik Lieben van letselschadebureau JBL&G.

1. Hoe komt het dat er nog steeds voedselinfecties voorkomen?

Het is bijna onmogelijk om voedselinfecties helemaal uit te sluiten, begint Franz. "Je hebt altijd bepaalde kwetsbaarheden in je voedselsystemen waarbij dat moeilijk is. Zo komen voedselinfecties best wel vaak voor, en zeker bij infecties die van dieren komen." Hij geeft salmonella, een bacterie dat van nature voorkomt bij pluimvee en varken, als voorbeeld. "Het is best wel lastig om ziekteverwekkers uit boerderijdieren zelf te krijgen. Dus dat kan uiteindelijk leiden tot besmette eieren of besmet vlees."

Franz noemt het een realiteit waaraan we niet kunnen ontkomen. "Er zijn natuurlijk veel verschillende bacteriën en virussen die via voedsel mensen kunnen besmetten, zoals salmonella. Dieren hebben hier geen last van, maar mensen wel. Een goede keukenhygiëne is daarom belangrijk. Iedereen weet dat als je een salmonellabesmetting wil voorkomen, je het mes waarmee je kipfilets hebt gesneden en de plank waarop je dit hebt gedaan daarna niet moet gebruiken om je sla te snijden."

Maar je hebt ook bacteriën en virussen die alleen voorkomen bij mensen, gaat hij verder. "En die verspreiden zich ook van mens tot mens. Zoals bijvoorbeeld hepatitis A of het Norovirus dat buikgriep veroorzaakt. Via je ontlasting en vervolgens via de handen kan het in je voedsel terecht komen. Dus als je na een toiletbezoek je handen niet goed wast en daarna een maaltijd voorbereidt voor iemand anders, kun je dit virus overdragen."

Volgens de epidemioloog heeft het verspreiden van voedselinfecties daarom niet altijd met een fout van een voedselproducent te maken.

RIVM-epidemioloog Eelco Franz
Bron: Eigen foto
RIVM-epidemioloog Eelco Franz

2. Regelmatig wordt er wel iets teruggeroepen, is het voedsel überhaupt nog wel betrouwbaar?

Er wordt ontzettend veel voedsel geproduceerd, en dus zien we bij het RIVM aan de lopende band uitbraken van voedselinfecties, vertelt Franz. Toch denkt hij dat het voedsel in Nederland over het algemeen wel veilig is. "In Nederland is het (voedsel)controlesysteem in verhouding met andere landen wel goed op orde. Een van de taken van het RIVM is om die uitbraken in beeld te krijgen en samen met de NVWA te bestrijden."

In Nederland zijn er naar schatting 650.000 voedselinfecties per jaar. Over de jaren is dit getal stabiel gebleven, wat wil zeggen dat er geen grote verschuivingen zitten in de staat van onze voedselveiligheid, weet hij.

"Wij zien in ons monitoringssysteem ook maar een deel van de voedselinfecties. Dat zijn namelijk de meest ernstige infecties die medische zorg vereisen. Die patiënten komen bij ons in beeld. Maar daaronder ligt een grote groep mensen die een voedselinfectie krijgt die heel mild of vanzelf overgaat." Die mensen gaan met hun klachten bijvoorbeeld niet naar de huisarts, legt hij uit.

"Er zijn altijd wel dingen die misgaan. Dat kan om grote of kleine dingen gaan, zoals een fout op het etiket waarop bepaalde allergenen niet staan vermeld. Dit zien wij ook regelmatig. Dat kan voor bepaalde mensen die daar allergisch zijn, best vervelend zijn." Volgens de epidemioloog is een uitbraak van Hepatitis A zeldzamer dan een salmonella-uitbraak.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

3. Kun je een besmetting, zoals nu met de blauwe bessen, voorkomen door het product te wassen?

Nee, dat kan niet, waarschuwt hij. Dit virus gaat alleen maar dood door verhitting en overleeft in de vriezer en in de koeling. Het zit dusdanig aangehecht aan het product dat je dat er niet afwast. Consumeer ze niet, op wat voor manier dan ook."

Hij raadt mensen ook niet aan om jam te maken van de bessen die besmet zijn. "Hoewel je inderdaad de bessen moeten koken voor de jam en het virus dan wel doodt, raak je de bessen toch weer aan met je handen. Dus om verdere besmetting te voorkomen: breng de bessen terug naar de winkel, of gooi het weg."

4. Wordt voedsel niet voldoende gecontroleerd voordat het wordt gedistribueerd?

In principe zijn bedrijven zelf verantwoordelijk voor producten die zij verkopen, vertelt de woordvoeder van de NVWA. "We hebben in Nederland en Europa wettelijke eisen en regels opgesteld om de voedselveiligheid te waarborgen. Wordt er niet aan deze regels voldaan, dan krijgen wij daar een melding van en treden wij hier tegen op." De NVWA kan dan beslissen om het voedsel van de markt te late halen. In ernstige gevallen kan een bedrijf worden gesloten.

De NVWA houdt toezicht op basis van steekproeven en meldingen. "Als wij de indruk krijgen dat er iets aan de hand is bij een bepaald bedrijf, of anonieme meldingen krijgen van een mogelijke overtreding, ondernemen wij actie en gaan op controle bij dat bedrijf."

In het geval van de besmette blauwe bessen heeft het RIVM de besmetting geconstateerd aan de hand van ziekmeldingen, vertelt de woordvoerder. "Vervolgens hebben zij aan de NVWA gevraagd om hier onderzoek naar te doen en erachter te komen of de oorzaak bij de bessen ligt. Testen wezen uit dat de bessen inderdaad besmet zijn met het hepatitis A-virus."

"Toen hebben wij het bedrijf hierover geïnformeerd en gealarmeerd. Zij hebben direct stappen ondernomen, zoals de veiligheidswaarschuwing uitzetten en de communicatie met de klanten over het retourneren van het product. Volgens de woordvoerder valt zo'n 'recall' onder de verantwoordelijkheid van het bedrijf of supermarkt zelf.

Bekijk ook

5. Is een supermarkt aansprakelijk voor schade door infecties?

Je kunt een supermarkt niet zomaar aansprakelijk stellen voor voedselinfecties, zegt jurist Frederik Lieben van letselschadebureau JBL&G. "Dit is van meerdere factoren afhankelijk. Zo zou de klant er eerst achter moet komen of hij/zij ziek is geworden ten gevolge van het eten van besmette bessen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een medische verklaring van de huisarts."

Supermarkten kunnen aansprakelijk worden gehouden voor schade die voortvloeit uit het eten van producten waar iets aan mankeert, gaat hij verder."Stel dat je iets verkoopt onder jouw naam en je hebt het ingekocht van iemand anders, en het blijkt niet goed te zijn, dan kun je daar als verkoper aansprakelijk voor worden gehouden. Je draagt als verkoper namelijk de verantwoordelijkheid voor het product dat je verkoopt."

Mocht je toch ziek worden van een product uit de supermarkt, dan moet de supermarkt daarvoor opdraaien, weet Lieben. "Maar je zult nog wel moeten aantonen dat je inderdaad ziek bent geworden van dat product. Hoe meer onderbouwingen je hebt, hoe sterker je zaak."

"Supermarkten zijn over het algemeen vaak verzekerd voor de gevolgen van het verkopen van verkeerde producten die niet de veiligheid bieden die je als consument mag verwachten. De verzekeraar van de supermarkt zal dit wel proberen op te lossen door een passende schadevergoeding te betalen", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Maaike is als AutoMaatje chauffeur en luisterend oor voor hulpbehoevenden: 'Op een simpele manier kan ik helpen'

Maaike is als AutoMaatje chauffeur en luisterend oor voor hulpbehoevenden: 'Op een simpele manier kan ik helpen'
Maaike de Jager helpt minder mobiele mensen om van A naar B te komen
Bron: Eigen foto

Maaike de Jager heeft de afgelopen 1,5 jaar zo'n dertig ritjes gemaakt met onbekenden op de passagiersstoel. Ze is namelijk een 'AutoMaatje' en brengt minder mobiele mensen van A naar B. "Je hoort enorm interessante verhalen."

In haar blauwe Skoda sjeest de 33-jarige Maaike de Jager uit Amstelveen passagiers van hot naar her. Ze doet het als vrijwilliger via ANWB AutoMaatje.

Naar dierenarts of koorrepetitie

Op haar passagiersstoel zaten al vele passagiers die om verschillende redenen een chauffeur zochten: van een vrouw die haar twee katten naar de dierenarts moest brengen, tot een koorlid dat in de avond moest oefenen. "Het is hartstikke leuk om die mensen te leren kennen en ze te kunnen helpen", vertelt Maaike.

Ze neemt passagiers het liefst mee heen én terug. "Als mensen minder dan een uur op hun bestemming hoeven te zijn, dan wacht ik gewoon even. Vaak neem ik dan een boek mee, soms kijk ik wat er in de buurt te doen is. De dierenarts van de katten was bijvoorbeeld vlak bij een tuincentrum, dus in zo'n geval kan ik daar lekker even rondlopen."

info

Wat is een AutoMaatje?

AutoMaatje is een vrijwilligersproject van de ANWB, in samenwerking met gemeenten. Je kunt je in het hele land aanmelden als passagier of als chauffeur. Als een passagier een rit aanvraagt, wordt een vrijwilliger gezocht die op dat tijdstip beschikbaar is.

Druk schema, toch 'iets extra's doen'

1,5 jaar geleden was Maaike op zoek naar vrijwilligerswerk, om 'iets extra's' te doen. "Ik heb gekeken naar bijvoorbeeld voorlezen, dat leek me ook heel leuk met kinderen of met ouderen. Maar mijn schema is enorm druk, waardoor het heel moeilijk is om te combineren met vrijwilligerswerk op een 'vast' tijdstip."

Naast haar fulltimebaan volleybalt Maaike fanatiek en coacht ze ook andere teams. "Ik krijg ook weleens te horen: 'Oh jeetje, lukt vrijwilligerswerk wel met jouw drukke schema?'"

'Voor mij simpele manier'

Maar toen ze ANWB AutoMaatje online tegenkwam, was de keuze snel gemaakt. Vooral de vrijblijvendheid van dit vrijwilligerswerk sprak haar aan. "Sommige AutoMaatjes kunnen veel tijd besteden aan het werk, omdat ze zelf bijvoorbeeld gepensioneerd zijn. Zij rijden veel mensen overdag naar afspraken toe. Maar ook mensen zoals ik die minder tijd overdag hebben, kunnen dit doen."

"Ik dacht dus al snel: het lijkt mij eigenlijk wel leuk om mensen op een voor mij simpele manier te kunnen helpen. En komt het niet uit, dan komt het niet uit, dat vind ik wel heel prettig", vervolgt ze.

Bekijk ook

Luisterend oor

"Alle ritjes die ik tot nu toe heb kunnen doen vond ik bovendien hartstikke gezellig", zegt ze. Want hoewel Maaike er vooral voor moet zorgen dat mensen op tijd bij hun afspraak komen, biedt ze ook een luisterend oor. "Ik ben ook gaan beseffen dat sommige mensen best wat meer behoefte hebben aan contact en graag even met je willen praten."

Ze is zelf na een autoritje ook weleens door een onbekende mee naar binnen gevraagd, vertelt ze. "Dat is niet gebruikelijk, maar ik dacht: is goed, dan ga ik wel even gezellig mee. Volgens mij wilde de mevrouw gewoon even lekker kletsen. Ze bleef maar vragen stellen: 'Wil je wat drinken en wil je nog een chocolaatje?' Het was heel gezellig en fijn om voor haar te doen."

Bijzondere verhalen

Ook Maaike zelf komt thuis met mooie verhalen. "Toen ik net begon, moest ik een keer een blinde meneer inclusief blindengeleidehond twee keer ophalen vanuit Beverwijk", noemt ze als voorbeeld. "Hij had zo'n mooi verhaal. Hij is op latere leeftijd blind geworden, maar had wel heel veel gezien van de wereld en vertelde enorm interessante verhalen. Ik vond het bijzonder om te horen hoe hij nog steeds zo veel onderneemt, hoewel hij visueel beperkt is."

Vaste klanten heeft Maaike niet, want er wordt per keer gekeken welke chauffeur beschikbaar is voor een ritje. "Eigenlijk vind ik dat wel jammer", vertelt ze. "Soms ben je toch benieuwd: hoe gaat het nu eigenlijk met die persoon, bijvoorbeeld met die blinde meneer?"

Bekijk ook

Community van chauffeurs

Naast contact met de passagiers, is er ook contact tussen de chauffeurs onderling. "We hebben een WhatsApp-groep en als het een keer moeilijk is om iemand te vinden wordt er af en toe een berichtje in geplaatst van: 'hey kan iemand dit doen'. En eigenlijk wordt er ook altijd wel gereageerd. En toen ik een keer onverwachts ziek was, kon iemand anders het ook gelijk overnemen. Het is echt een community."

Ze zou het vrijwilligerswerk daarom ook zeker aanraden aan mensen die over een auto beschikken. "Het zijn zo veel mensen die elkaar graag helpen, dat is heel mooi om onderdeel van te kunnen zijn."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant