Na het Kamerdebat aankomende dinsdag zal Minister van Defensie Jeanine Hennis haar positie bepalen. Dit doet zij na een kritisch rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over het dodelijke mortierongeval in Mali. Vooralsnog blijft ze dus aan. Hennis kwam gisteren extra in opspraak na een opvallend interview met Siebe Sietsma, onderzoeksjournalist van RTL. Hij vertelt hierover in Radio EenVandaag.
Geen verantwoordelijkheid
“Volgens mij was ik de enige journalist die de vraag ‘optreden of aftreden’ niet heeft gesteld. Ik was juist benieuwd naar de inhoud,” zegt Sietsma. “Ze kwam met mooie volzinnen, maar ik hoorde haar geen verantwoordelijkheid nemen.”
Daarom bracht Sietsma het interview terug tot de vraag ‘waren onze militairen veilig?’, waar Hennis geen sluitend antwoord op had. “Op een gegeven moment moet je er staan als minister, maar ze stond er niet.” De problemen bij Defensie zijn volgens Sietsma absoluut niet nieuw. “Het gaat om problemen die al ver voor haar tijd zijn begonnen. Dit is een kwestie van vele jaren voor Defensie weer op niveau is.” Wel is duidelijk dat er veel meer geld moet naar Defensie dan nu gebeurt. “In de tussentijd ‘fingers crossed’ dat er geen doden vallen. Dat is hoe het er nu voor staat,” aldus Sietsma
Niet voor het eerst
Politiek commentator Jos Heymans reflecteert in Radio EenVandaag op de positie van minister Hennis. “Uiteindelijk moet zij zelf besluiten of ze blijft of dat ze weggaat. Ze heeft ook aangekondigd dat ze dat pas doet na het debat, dat vind ik wel zo netjes.” Heymans benadrukt dat minister Hennis ook op eerdere gebeurtenissen wordt afgerekend. “De onderzoeksraad heeft wel gezegd: het is niet de eerste keer met deze minister. Er zijn al bij drie onderzoeken grote fouten van Defensie ontdekt. Bij de eerste twee heeft Hennis nooit iets gedaan.”
Een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro is bijna een feit. Dinsdag debatteert de Eerste Kamer erover. Ondernemer Ad van Ekeren maakt zich zorgen over de gevolgen. "Klanten gaan de grens over."
Al meer dan 50 jaar is Ad van Ekeren (73) actief in de truckersbranche. Hij exporteert tweedehands vrachtauto's naar landen overal ter wereld. Dit werk is zijn lust en zijn leven, maar de laatste jaren ergert Ad zich steeds meer aan alle regels die er vanuit de politiek op hem afkomen.
Tweede Kamer heeft al ingestemd
Een nieuwe ergernis is het kabinetsplan om de grens van contante betalingen omlaag te doen. In dit plan wordt het ondernemers en consumenten verboden om cash-transacties boven een bedrag van 3.000 euro uit te voeren.
De Tweede Kamer heeft al met deze nieuwe limiet ingestemd. Morgen is het aan de Eerste Kamer om een oordeel te vellen over dit voorstel.
'We zijn gewoon ondernemers'
Ad heeft het gevoel dat de overheid en politiek hem nu in het 'verdachtenbankje' plaatsen. "Ik zit al 50 jaar in deze handel, mijn vader zelfs vanaf 1948. En in één keer word je weggezet alsof je in de criminele hoek zit."
"We zijn gewoon ondernemers, we dragen bij aan de economie en betalen keurig belasting, ik word er echt boos over. Bovendien is contant geld nog steeds een wettig betaalmiddel."
Maar volgens hoogleraar financieel recht en integriteit Tom Loonen is het hoog nodig dat er een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro komt. Want uit onderzoek blijkt dat in Nederland jaarlijks een bedrag van rond de 16 miljard euro wordt witgewassen.
"Het is een noodzakelijke manier om criminelen vleugellam te maken. Je zorgt ervoor dat zij contante middelen niet meer in de bovenwereld kunnen uitgeven. Door de limiet op 3.000 euro te zetten kunnen ze geen luxegoederen meer kopen, zoals dure sieraden en auto's van contant geld", zegt Loonen.
Omzetverlies
Maar truchandelaar Ad vreest dat de limiet zorgt voor een fors omzetverlies: "Ik ga klanten kwijtraken. Er zijn mensen die alleen maar contant willen betalen. En als je dan tegen die mensen zegt dat je maar 3.000 euro cash mag aannemen, dan gaan ze ergens anders heen. Waar ze wel trucks van 15.000 euro met cash kunnen betalen. Je raakt toch een deel van je handel kwijt hierdoor."
In zijn branche is het volgens de ondernemer zeer gebruikelijk om zaken te doen met contant geld. Vooral omdat hij vaak zaken doet in landen waar het bancaire systeem lang niet zo betrouwbaar is als in Nederland, zoals Azerbeidzjan en Georgië.
Hij is bang dat deze klanten naar Duitsland gaan: "Daar ligt de grens straks op 10.000 euro cash, net als in veel andere Europese landen. Dan gaan ze daar naartoe, of naar Polen of Tsjechië. Waarom wordt dat niet over heel Europa gelijk getrokken?"
Hoogleraar Loonen snapt Ads kritiek, maar denkt dat het niet zo'n vaart zal lopen. "Ik begrijp die zorgen op zichzelf wel, maar laten we het wel praktisch blijven bekijken. De kans dat iemand tegenwoordig een briefje van 100 of 200 euro op zak heeft, schat ik niet zo hoog in. Uit onderzoek blijkt dat nog maar 20 procent van de betalingen contant wordt gedaan, dus voor een groot deel van de mensen is het acceptabel de grens af te bouwen naar 3.000 euro."
'Elke dag iets nieuws'
Van Ekeren ziet de toekomst niet heel positief in. "Kijk, het is nu al een grote papierwinkel. En het wordt alleen maar gekker. In politiek Den Haag verzinnen ze elke dag weer iets nieuws. De lol begint er op deze manier wel echt vanaf te gaan. Die is op deze manier wel gezakt tot het nulpunt."
Morgen debatteert de Eerste Kamer over het verlagen van de cashlimiet naar 3.000 euro. Volgende week dinsdag zal erover dit voorstel gestemd worden.
Het maken van chips voor in apparaten: voor veel landen wordt dat een steeds interessantere industrie. Zeker nu de Chinese app DeepSeek op het toneel is verschenen. Maar hoe zit dat precies? "Heeft grote gevolgen voor een land."
Smartphones, stofzuigers en elektrische auto's: in een heleboel apparaten die we dagelijks gebruiken, zitten computerchips. "Maar, ze zitten ook in drones, wapens en in militaire systemen", vertelt Maaike Okano-Heijmans. En dat is een belangrijke reden waarom de industrie voor veel wereldleiders zo interessant is.
Wat is een chip?
Maaike Okano-Heijmans is onderzoeker bij het Clingendael instituut en programmaleider Geopolitiek van Technologie en Digitalisering, en weet daardoor alles over chips en het belang van deze technologie. "Wie de beste chips heeft, heeft ook de beste aanvals- of verdedigingskracht." Een goede reden om erin te investeren, dus.
Maar wat is een chip precies? Okano-Heijmans legt uit: "Het is een heel klein plaatje dat wordt gemaakt van silicium, een halfgeleidend materiaal, dat gegevens kan opslaan of doorgeven via piepkleine elektronische schakelingen."
Geheugenchip en processorchip
Chips kun je daarom ook wel de 'hersenen' noemen van heel veel apparaten die we tegenwoordig gebruiken. "Denk bijvoorbeeld aan een stofzuigers en lichtschakelaars die je op afstand kan bedienen, dus steeds intelligenter worden."
Volgens de onderzoeker zijn er twee type chips die belangrijk zijn voor de chipindustrie: de geheugenchip en de processor-chip. "De ene chip slaat informatie op en de ander geeft opdrachten door aan een apparaat, zoals je smartphone."
Chips worden al decennialang gebruikt en worden nog steeds verfijnd, gaat ze verder. "De ontwikkeling en massaproductie van chips begon in Silicon Valley."
Al zagen die er toen nog wel heel anders uit: "Computers waren vroeger ook een stuk groter, omdat de chips minder sterk waren. Doordat de chips steeds krachtiger werden en steeds meer konden doen, hadden we minder ruimte nodig. Het gevolg: chips werden automatisch kleiner."
Evolutie van chips
"Het feit dat wij nu met een telefoon kunnen rondlopen in plaats van dat die ergens in huis moet staan, heeft alles te maken met de evolutie van chips", gaat de onderzoeker verder.
"Hoe meer geleiders op de chips geprint kunnen worden, hoe krachtiger de chip." Daarom zijn kleine chips erg in trek bij verkopers van alledaagse 'slimme' apparaten.
DeepSeek
Naast smartphones en drones worden chips ook gebruikt voor datacentra en slimme AI-modellen. Dat is waar de interesse van veel landen vooral ligt. "2 jaar geleden werd ChatGPT gelanceerd en deze week zagen we de Chinese variant DeepSeek daarop volgen."
Tot nu toe werd gedacht dat voor dit soort modellen de slimste chips gebruikt moesten worden, maar volgens China is dat bij DeepSeek niet het geval.
Gevolgen voor ASML
Die ontwikkeling is spannend voor de chipindustrie, legt de onderzoeker uit. "DeepSeek laat zien dat het met minder slimme chips ook mogelijk is." Dat kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de Nederlandse chipmachinebouwer ASML, dat zich al jaren bezighoudt met de ontwikkeling van snellere en efficiëntere chipmachines.
Na de lancering van DeepSeek kregen de aandelen van ASML en andere chipbedrijven daarom een flinke klap op de beurs. Toch is nog niet helemaal zeker of het Chinese DeepSeek ook de precieze waarheid vertelt over de chips in hun AI-chatbot.
Verschillende landen hebben verschillende expertises op het gebied van chips. "In Nederland is ASML dus een topspeler in het maken van machines die geavanceerde chips produceren. Maar om een chip te maken heb je vervolgens software nodig die daarop komt. Hier zijn Amerikanen weer vreselijk goed in."
Dan zijn er ook nog bedrijven nodig die de software daadwerkelijk op de chip zetten. "Veel van dit soort bedrijven zitten in Oost-Azië zoals Taiwan, en Zuid-Korea.
'Niet altijd slimme chips nodig'
ASML is het enige bedrijf ter wereld dat chipmachines maakt voor de allerslimste chips, gaat Okano-Heijmans verder. "Maar niet iedere fabrikant heeft de slimste chips nodig, want een stofzuiger kan prima een eenvoudige chip bevatten."
Nu de doorbraak van het Chinese DeepSeek laat zien dat mogelijk ook een eenvoudigere chip ingewikkeld werk kan verrichten, zet dat de techindustrie aan het denken. "We hebben geprobeerd de technologische ontwikkeling in China af te remmen, bijvoorbeeld door een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Het lijkt er nu op dat dit onvoldoende effect heeft."
info
EenVandaag Vraagt
In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
Afschrikwekkend effect
India is een van de landen die hard bezig is om zelf een eigen industrie op te bouwen. "Want iedereen realiseert zich dat wanneer je een fabriek op eigen grond hebt staan, het makkelijker wordt om chips te blijven maken", vertelt Okano-Heijmans. "Maar daar heb je wel toegang tot bepaalde grondstoffen voor nodig, zoals germanium en gallium. Die heeft India niet veel op eigen bodem."
Het hebben van een chipindustrie kan daarnaast ook een afschrikwekkend effect hebben omdat de hele wereld chips nodig heeft, zegt de onderzoeker. "Dit is het geval voor Taiwan. Het land heeft een enorme chipindustrie en deze is belangrijk voor China en de rest van de wereld." China, dat Taiwan beschouwt als opstandige provincie, zal het land daarom mogelijk minder snel aanvallen.