Met Zaid terug naar verwoest Mosul

"We gaan kijken wat IS met mijn stad heeft gedaan," zegt Zaid. Hij neemt ons mee naar Mosul, de stad die hij ontvluchtte omdat hij bang was dat IS hem zou arresteren. 

Zaid gaf namelijk posities van IS door aan het Iraakse leger. Drie maanden heeft hij zijn gezin niet gezien. En voor het eerst ziet hij West-Mosul na de zware gevechten van de laatste maanden. Als we dat deel van de stad binnenrijden, valt Zaid’s mond open. “Ik vind het zo verdrietig om mijn stad zo te zien, zo verwoest.”

In en rond de oude stad van Mosul is de ravage enorm. Hele huizenblokken zijn verdwenen. En opvallend: nog steeds klinken er geweerschoten afgewisseld met zwaardere knallen. Ondanks dat de Iraakse premier al een week geleden de overwinning in Mosul heeft uitgeroepen, is het Iraakse leger nog steeds bezig met de jacht op overgebleven IS-strijders. Daarom mag pers hier eigenlijk niet meer rondkijken, maar Zaid heeft geritseld dat wij toch kunnen filmen.

Dode IS-strijders

Hier en daar zijn bewoners bezig puin op te ruimen. Dode IS-strijders liggen nog her en der, terwijl kleine kinderen er langs lopen. Het grootste gevaar vormen boobytraps en niet-ontplofte munitie en dus loopt Zaid voorzichtig tussen het puin door.

Maar ook in de wijken net buiten de oude stad is de schade groot. Zaid wil graag het huis zien van zijn oom, dat door de coalitie is gebombardeerd. Zijn oom overleefde die aanval, maar zeven familieleden, onder wie twee van zijn dochters zijn dood.

“En dat allemaal omdat er even drie IS-strijders bij hen op het dak stonden,” zegt Zaid verontwaardigd. “De Iraakse troepen zagen die staan, vroegen om een bombardement van de Amerikanen, maar dat kwam pas toen die IS strijders al weer op een ander huis stonden.”

Uitgelokt

Niemand had blijkbaar gecheckt of er nog burgers in het huis waren. Niet alleen waren er twee tienermeisjes dood, twee andere dochters zijn zwaar verbrand.

Zaid denkt dat IS bewust dit soort burgerdoden heeft uitgelokt. Want even later stonden de IS-strijders weer op een ander huis waar hetzelfde gebeurde: een bombardement op het moment dat de IS’ers alweer weg waren. “Ik denk dat er met veel te zware bommen is gewerkt.”

Ten koste van alles

Rijdend door Mosul, ontstaat overal het beeld dat IS moest worden uitgeschakeld ten koste van alles. Iraakse militairen hebben tijdens de operatie om Mosul in te nemen grote verliezen aan eigen kant geleden. Om die aantallen niet nog hoger te laten oplopen, en de operatie te versnellen, werden vaak zware bombardementen op IS besteld. Het resultaat is naar schatting enkele duizenden dode burgers.

Zaid’s gezin heeft de oorlog wel overleefd. Hij treft zijn vrouw en zoon van zeven jaar bij zijn schoonouders. We zijn er net uitgestapt als een zware explosie klinkt en een rookwolk in de verte opstijgt. Een bom die op de oude stad valt. Zaid’s schoonmoeder slaat haar hand voor haar mond: “Waarom gebeurt dit nog steeds? We zijn al drie jaar van ons leven kwijt. Ik hoop dat de hele wereld ons ziet en ons zal helpen met de wederopbouw.”

Toekomst

Volgens Zaid is de Iraakse overheid niet zonder buitenlandse hulp in staat tot die wederopbouw. "Zeker niet met de lage olieprijs." Hij sluit zijn zoon Youssef weer in zijn armen. Youssef zwaait met een kleine Iraakse vlag, in een stad waar tot voor kort de zwarte vlaggen van IS wapperden.

Toch weet Zaid niet of hij in Mosul zal blijven. “Gaat alles weer opgebouwd worden, blijft het veilig? Zeker voor de toekomst van Youssef zou ik kunnen besluiten weg te gaan. Naar Koerdistan bijvoorbeeld, of Europa. Je weet niet wat de toekomst brengt.”