Meer ouderenwoningen nodig, maar de politiek durft er niet aan: 'Ik zie niet dat er keuzes worden gemaakt'

Waar gaan ouderen wonen nu de vergrijzing toeneemt? Het is al jaren een groeiend probleem, maar concrete oplossingen blijven uit. Experts en bestuurders zien ook deze verkiezingen weer geen uitvoerbare plannen in de programma's staan.

Ouderen willen steeds langer thuis blijven wonen: zo'n 94 procent van de 75-plussers woont op dit moment zelfstandig. Maar als thuis wonen niet langer gaat, zijn er volgens bestuursvoorzitter Inge Borghuis van zorginstelling Amstelring in Amsterdam niet genoeg alternatieven. En dat lijkt ook na de aankomende verkiezingen niet te veranderen.

De verkiezingsprogramma's

"Omdat er geen keuzes gemaakt zijn. Het moet allemaal zo lang mogelijk thuis en mensen willen dat ook wel," zegt Borghuis, "maar er is geen alternatief meer tussen thuis wonen en zware verpleeghuiszorg." In verschillende verkiezingsprogramma's van politieke partijen gaat het wel over het bouwen van woningen voor ouderen. Zo wil de BoerBurgerBeweging bijvoorbeeld meer inzetten op nieuwe verpleeghuizen.

De ChristenUnie wil jaarlijks 100.000 nieuwe woningen bouwen, waarvan een deel voor ouderen bestemd zou moeten zijn. Er wordt ook door meerdere partijen gerept over woonvormen waar ouderen samen kunnen gaan wonen. De Partij voor de Dieren pleit hier bijvoorbeeld voor. En ook 50Plus ziet de oplossing hierin. Deze partij is onder andere voor kleinschalige initiatieven zoals 'meergeneratiewoningen', waar ouderen in groepsverband samen kunnen wonen.

Geen concrete plannen

De aandacht voor het probleem is er dus wel, maar aan concrete plannen voor de uitvoering ontbreekt het volgens hoogleraar huisvestingssystemen van de TU Delft Peter Boelhouwer. "Je ziet de roep om meer collectieve woonprojecten, maar er moet wel boter bij de vis komen. Je kan het allemaal mooi opschrijven, maar je moet wel de budgetten daarvoor beschikbaar stellen."

Ook Inge Borghuis ziet dat er geen duidelijke keuzes gemaakt worden in de programma's: "Ik zou ook zeker geen verpleeghuizen bij gaan bouwen, ik zou vol inzetten op een stimulerend verhuisbeleid en op echt goede woningen voor ouderen. Maar dat zie ik nergens terug. Ik zie niet dat daar keuzes in worden gemaakt."

Nauwelijks nog verzorgingshuizen

Hoogleraar Peter Boelhouwer ziet dat het probleem ontstaan is toen de verzorgingshuizen werden afgeschaald, maar daar geen alternatief voor in de plaats kwam: "In het verleden hadden we verzorgingshuizen, maar daar zijn we een aantal jaren geleden mee gestopt. En wat er tussenin zit zijn dat soort gemeenschappelijke complexen waar je een beetje naar elkaar kunt omkijken. Maar dat hebben we helaas te weinig."

Bestuurder Borghuis herinnert zich nog dat door dit besluit ook meerdere zorginstellingen in Amsterdam hebben moeten sluiten: "Wij moesten vijf huizen sluiten in Amsterdam en er moesten zo'n 800 bewoners verplaatst worden. Dat was dus echt heel erg veel. Maar er was toen nog wel voldoende plek in andere huizen. Dus dat is vrij geruisloos gegaan toen, dat is anders dan nu."

Gemeenschappelijke woonvormen

Vraag naar geschikte woningen voor ouderen is er dus genoeg. Maar waarom worden die dan niet genoeg gebouwd? Volgens Boelhouwer heeft dat alles te maken met het beleid en de financiering van nieuwe projecten: "Het aanbod moet worden gerealiseerd. Er is nu wel een subsidieregeling, maar die is niet groot. Die zou je moeten verlengen en vergroten."

Projecten waar volgens Boelhouwer en Borghuis meer op ingezet zou moeten worden zijn woonvormen voor ouderen met gemeenschappelijke voorzieningen. Die lossen namelijk meerdere problemen tegelijk op: ze gaan eenzaamheid onder ouderen tegen en bevorderen het doorstromen van ouderen naar nieuwe huizen. Huizen die hard nodig zijn op de woningmarkt.

Fitte bewoners helpen de minder fitte

Janneke de Vries (72) woont op het Ubuntuplein in Zutphen, zo'n gemeenschappelijk complex voor ouderen. Hier is de jongste bewoner 55 en de oudste 90 jaar. De fitte bewoners helpen de minder fitte en er zijn gezamenlijke activiteiten.

Zo wonen is een uitkomst voor Janneke, die door deze woonvorm nu langer zelfstandig kan blijven wonen. Haar buurvrouw Doortje helpt haar met dagelijkse taken, sinds ze kort geleden gevallen is. Daardoor kan ze haar linkerarm niet meer gebruiken: "Ik vond dat heel moeilijk om te vragen, maar het was een verademing. Als dit er niet was geweest, dan had ik meteen iets anders moeten doen."

De tijd dringt

Woningen zoals het Ubuntuplein in Zutphen zijn volgens Boelhouwer en Borghuis de oplossing voor het woonprobleem voor ouderen. Borghuis denkt dat het veel kan gaan opleveren: "Ik denk dat als wij in staat zijn om meer gemeenschappen voor ouderen te bouwen, mensen ook voor elkaar gaan zorgen en naar elkaar omzien."

Maar de tijd daarvoor begint volgens hoogleraar Boelhouwer wel te dringen: "Ik maak me grote zorgen om de opgave in de ouderenzorg. Het gaat helemaal vastlopen. Maar we hebben nu een kans om een deel van dat probleem op te lossen met goede woningbouw. Laten we dat alsjeblieft nu doen en er niet over 10 jaar achter komen dat het te laat is."