meer NPO start

Mede-oprichters van Co-Med nemen afstand van bedrijf: 'Deel van de waarheid is achtergehouden door directeur'

Mede-oprichters van Co-Med nemen afstand van bedrijf: 'Deel van de waarheid is achtergehouden door directeur'
Guy Schulpen is een van de oprichters van huisartsenketen Co-Med
Bron: EenVandaag

Co-Med-directeur Guy Vroemen heeft volgens zijn voormalige zakenpartners meerdere keren foutieve gegevens verstrekt over de financiële situatie van de huisartsenketen. "Een heleboel mensen zijn in het ootje genomen", erkent een van de mede-oprichters.

Co-Med wordt in 2019 opgericht door drie zakenpartners: Caro van Uden, Guy Schulpen en Guy Vroemen. Die eerste twee verlaten na 3 jaar het bedrijf, waarna die laatste als enige oprichter overblijft. Nu de omstreden huisartsenpraktijk technisch failliet is, doet mede-oprichter Schulpen een boekje open bij EenVandaag.

'Financiële mist opgetrokken'

De problemen bij Co-Med stapelen zich de afgelopen weken zo hoog op dat het bedrijf inmiddels technisch failliet is. Het verbaast Schulpen niet: "Er is een financiële mist opgetrokken die niet meer te controleren was. Inkomsten werden beter voorgesteld en schulden werden kleingehouden voor de buitenwereld."

Daarbij wijst hij naar voormalig zakenpartner Vroemen, die de laatste jaren directeur en enig eigenaar van de huisartsenketen is. "Ik, een investeerder, de verzekeraars, en een heleboel mensen binnen en buiten, zijn in het ootje genomen", zegt hij. "Feit is dat hier een deel van de waarheid is achtergehouden. Dus dan ben je op z'n minst aan het aan het liegen."

info

Podcast: Co-Med Crisis

Verslaggever Paul Schram maakt voor EenVandaag de podcast 'Co-Med Crisis'. Die is nu te beluisteren via Spotify, Apple Podcasts of in je favoriete podcast-app.

Meteen al in de problemen

Maar sinds de start zit Co-Med al in de financiële problemen. Zo klagen werknemers en zzp'ers die ingehuurd worden al sinds 2021 dat ze te laat of soms helemaal niet betaald krijgen. Sommigen wachten nog altijd op hun geld, bedragen die oplopen tot in de tienduizenden euro's.

Vorig jaar maakt EenVandaag het verhaal dat het bedrijf werkt als een piramidespel, waarbij het gat van ene huisartsenpraktijk wordt gevuld met de inkomsten van de andere praktijk. Daarbij wordt het inschrijfgeld van patiënten, dat door zorgverzekeraars per kwartaal wordt uitgekeerd aan praktijken, gebruikt als verdienmodel. Schulpen erkent dat nu: "We moesten te snel groeien om de tekorten te vullen, en dat heeft tot allemaal problemen geleid."

Bekijk ook

Wankele financiële basis

Schulpen zegt nu dat het bij de oprichting een bewuste keuze was om geen investeringsmaatschappij van buitenaf aan te trekken, maar de huisartsenketen met eigen middelen te bekostigen. "Om de druk ook niet te voelen om winst, of wat dan ook, te maken."

"En ja, daar is eigenlijk ook de kern van een belangrijk probleem ontstaan, namelijk dat je financieel niet stabiel genoeg bent om het concept zoals het is bedoeld goed uit te voeren", erkent de oud-bestuurder. "Hadden we achteraf maar een grote investeerder achter ons gehad, dan waren veel problemen te voorkomen geweest."

Op de vingers getikt

Zo zijn er ernstige problemen met de kwaliteit van de zorg en de bereikbaarheid van de praktijken. Zaken waarvoor Co-Med meerdere keren door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) voor op de vingers wordt getikt. "Er zijn een heleboel praktijken waar een heleboel mensen met passie, inzet en enthousiasme hebben gewerkt. En hen en hun inzet wil ik absoluut niks tekort doen", zegt Schulpen.

De mede-oprichter ziet tegelijkertijd dat er grote kwaliteitsverschillen tussen huisartsenpraktijken zijn. "Er zijn ook situaties geweest waarin je door de financiële problemen uiteindelijk moet uitwijken naar personeel voor tarieven, of voorwaarden, of met een kwaliteit, die je eigenlijk liever niet als eerste keus hebt", blikt hij terug.

Bekijk ook

Al eerder gewaarschuwd

Volgens hem heeft Vroemen juist vanwege de constante geldproblemen van Co-Med een belangrijke rol gespeeld in het bedrijf. "De financiën zijn eigenlijk doorlopend hét issue geweest en dat was ook een dossier dat hij heel erg bij zichzelf heeft gehouden." Naar eigen zeggen werd Schulpen 'natuurlijk wel' hierover geïnformeerd, 'maar achteraf gezien ben ik niet volledig of zelfs foutief geïnformeerd'.

Uit interne documenten, die in handen zijn van EenVandaag, blijkt echter dat een voormalig lid van het managementteam al in januari 2021 waarschuwde voor flinke problemen met de cashflow. Schulpen zegt daar nu over: "We zaten toen nog in de opbouwfase, we dachten nog: we moeten hier doorheen."

'We moesten te snel groeien'

"In het begin zul je een bepaalde hoeveelheid praktijken moeten hebben om ook je overhead voor een stukje gedekt te krijgen. Maar de manier waarop dat is opgebouwd, en met name het tekort aan voldoende financiële middelen om rust te bewaren, leidde tot de noodzaak om snel te groeien." Te snel, constateert de mede-oprichter. "En ik denk dat ik daar veel eerder in had moeten grijpen."

Een andere optie was om toch een investeerder te vinden en uiteindelijk gebeurde dat ook: na een bezoek aan een huisartsenpraktijk in Den Haag maakte de Duitse zakenman Felix Loose in maart dit jaar 1,8 miljoen euro over aan Co-Med. "Ik was toen al weg, maar dat was op basis van dezelfde financiële stukken als die ik heb gezien", zegt Schulpen. Een paar maanden later is bedrijf technisch failliet.

Welbespraakte, charmante man

Schulpen trekt nu de conclusie dat hij met de verkeerde zakenpartner in zee is gegaan. "Het is een ontzettende welbespraakte, charmante man, met veel overredingskracht. Iemand die een goed verkoopverhaal kan houden", zegt hij over Vroemen. Maar daarmee koop je nog geen gezonde financiën, merken de twee andere oprichters.

"Uiteindelijk zijn Caro van Uden en ik allebei om en nabij 1 jaar bestuurder geweest en hebben we geprobeerd het tij te keren", zegt Schulpen. "En zijn we beiden ook tot de conclusie gekomen dat dat niet gelukt is en hebben we daar ook onze verantwoordelijkheid in genomen: 'Als wij niet kunnen waarmaken wat wij voor ogen hebben, dan willen we hier ook geen onderdeel van zijn'."

Bekijk ook

'Verzekeraars waren nauw betrokken'

Uiteindelijk duurt het nog jaren voordat daadwerkelijk de stekker uit Co-Med wordt getrokken. Dat de vier grote zorgverzekeraars eind vorige maand hun contract met de omstreden huisartsenketen eerst opschorten en later opzeggen, blijkt de genadeklap voor het bedrijf. Volgens Schulpen hadden ook zij lang niet door hoe groot de financiële problemen waren.

"De verzekeraars zijn wel degelijk heel erg nauw betrokken geweest", zegt de voormalig bestuurder daarover. "Er is ontzettend veel overleg geweest met Co-Med, en er is heel veel gedeeld qua cijfers. Maar ook zij hebben lang nodig gehad om in die mist te zien dat er helemaal geen kust in zicht was, maar dat er nog steeds ergens in de drab gedobberd werd."

Onvolledig en onjuist geïnformeerd

CZ bevestigt in een reactie het beeld dat de zorgverzekeraar 'onvolledig en onjuist' is geïnformeerd door Co-Med. "Diverse betrokkenen hebben dat onlangs ook bij ons bevestigd", schrijft de verzekeraar. Dat gebeurde onder andere in een overleg met Schulpen en andere aandeelhouders. "Het is voor ons niet nieuw, het geeft bevestiging van wat ze zelf ook steeds hebben vastgesteld."

VGZ spreekt 'al lange tijd intensief met Co-Med', laat de zorgverzekeraar weten. "In deze gesprekken hebben we al vaker geconstateerd dat er zowel inhoudelijk als financieel onvolledige, onjuiste en wisselende informatie werd gedeeld." Schulpen is ook langsgeweest bij VGZ, met de boodschap dat de cijfers niet kloppen. "Op basis hiervan hebben we diverse acties ondernomen."

info

Nepcontracten en foutieve declaraties

Het is niet de eerste keer dat Co-Med de zorgverzekeraars en toezichthouders verkeerd informeert. Uit contracten, die in handen zijn van EenVandaag, blijkt dat artsen betaald kregen om hun naam op het rooster te zetten terwijl ze niet aan het werk waren. Dit om de verzekeraars en toezichthouders een beeld voor te spiegelen van een goed bezette praktijk.

Bij de overname van een praktijk in Amsterdam-Zuidoost werden met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) contracten gedeeld van artsen die niet bestaan. Ook zijn er meerdere artsen en managers die aan EenVandaag hebben verklaard dat ze expres foutieve of dubbele declaraties moesten invullen. De NZa zou een onderzoek gestart zijn, maar wil dit niet bevestigen.

Mede-oprichters van Co-Med nemen afstand van bedrijf: 'Deel van de waarheid is achtergehouden door directeur'

Welke lessen trekken?

Schulpen hoopt dat uit de crisis rond Co-Med de juiste lessen worden getrokken. Zo denkt hij dat er beter moet worden gekeken naar de kwaliteit van zorgbestuurders en is er beter toezicht nodig. Zelf had hij hier naar eigen zeggen ook scherper op moeten zijn: "Dan hadden we wellicht eerder in beeld gekregen dat er dingen gebeurden die niet wenselijk zijn."

Ondanks alles staat de ondernemer nog steeds achter het idee van Co-Med: zaken als huisvesting, personeel en ict overnemen van huisartsen zodat die zich kunnen toeleggen op zorg verlenen, om zo de huisartsenzorg toegankelijk te houden. "Wellicht op een hele andere manier dan Co-Med het heeft gedaan. Maar er zit natuurlijk iets in het concept wat echt wel iets kan bieden voor de toekomst."

'Heel, heel pijnlijk'

Voor Schulpen is de opkomst en ondergang van Co-Med in ieder geval een hele harde leerschool geweest, vertelt de mede-oprichter tot slot. "Wij hebben onze spaarcentjes hierin geïnvesteerd en dat is ook weg", zegt hij. "Het is zo dat je je reputatie op het spel hebt gezet om een echte fundamentele innovatie in Nederland proberen te lanceren. En dat lukt niet."

"Maar ja, er wordt ook een beetje naar je gekeken alsof je bijna een misdaad heeft begaan. Terwijl dat misschien door een partner van mij wel is gedaan, maar onze intenties zijn denk ik heel puur geweest om de zorg in Nederland toegankelijk te houden", benadrukt Schulpen tot slot. "En dat is heel, heel pijnlijk om te constateren."

Bekijk ook

Guy Vroemen is verbaasd

Mede-oprichter Van Uden heeft zich in november 2023 uitgeschreven als bestuurder van Co-Med, Schulpen deed hetzelfde in februari dit jaar. Beiden zijn nog wel formeel aandeelhouder van het bedrijf, het overdragen van de aandelen is nog niet afgerond.

Co-Med-directeur Vroemen laat in een reactie weten verbaasd te zijn over de uitspraken van mede-oprichter Schulpen: "Hij was als bestuurder aanwezig en volledig op de hoogte van de situatie. En anders had hij er maar voor moeten zorgen dat hij op de hoogte was."

Verslaggever Paul Schram in de studio bij EenVandaag over Co-Med.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Heeft het nut als ik geen Amerikaanse producten meer koop? En andere vragen over boycots beantwoord

Heeft het nut als ik geen Amerikaanse producten meer koop? En andere vragen over boycots beantwoord
Amerikaanse Bourbon, beeld ter illustratie
Bron: ANP/AFP

Soms laat je een product in de winkel liggen. Niet om de prijs, maar uit protest tegen het bedrijf of land erachter. Nu Trump importheffingen oplegt, merken we in de chat discussie over Amerikaanse producten. We beantwoorden jullie vragen over boycots.

Jullie vragen worden beantwoord door hoogleraar Internationale Economie Harry Garretsen (Rijksuniversiteit Groningen) en historicus Maartje Janse (Universiteit Leiden).

1. Heeft het nut als ik als consument producten niet meer koop?

"Ja, een spontane consumentenboycot kan bedrijven of landen wel degelijk raken: in reputatie en in de portemonnee", begint hoogleraar Garretsen. "Je ziet dat nu bijvoorbeeld gebeuren met Tesla. Omdat sommige consumenten het niet eens zijn met het gedachtegoed van Elon Musk, keldert de verkoop van Tesla-auto's in Europa."

"Consumenten hebben een bijzonder soort macht", antwoordt historicus Janse. "Als individuele consument heb je niet zoveel invloed, maar als collectief wel. Zeker wanneer een overtuiging om producten niet te kopen breed gedeeld wordt, in Europa of zelfs wereldwijd."

Het idee achter een boycot is simpel, vervolgt ze: "Als wij samen onze krachten bundelen door dit product niet meer kopen, dan kan het bedrijf of land daar zoveel last van hebben dat ze hun strategie wijzigen. Het is een manier om invloed proberen te krijgen op beleid. En de geschiedenis laat zien dat dit kan slagen."

Janse doet als historicus onderzoek naar protesten, waaronder boycots. Ze wijst op het oudste voorbeeld dat bekend is van een grootschalige boycot. "In 1791 besloten een half miljoen Britten geen suiker meer te kopen die afkomstig was van plantages waar tot slaaf gemaakten onder dwang werkten. Mensen realiseerden zich: 'Als ik suiker koop die in zulke omstandigheden is geproduceerd, ben ik medeverantwoordelijk.' Het parlement wilde niet luisteren, dus namen burgers zelf het initiatief," vertelt ze. "Het was best een succesvolle actie: de verkoop van deze suiker daalde met een derde."

info

Waar komt de term 'boycot' vandaan?

"De term komt uit 1880, toen de Ierse Charles Boycott slachtoffer werd van een collectieve actie", weet historicus Janse. "Meneer Boycott moest huren innen, en wilde die niet verlagen. Daarom keerde het hele dorp zich tegen hem, en negeerde hem."

"Tegenwoordig boycotten we niet meer één persoon. Het kan dat iemand geen zaken weer wil doen met een ander, maar dit noemen we geen boycot meer. Een boycot is nu gericht tegen een product of land."

2. Hoeveel consumenten moeten een product boycotten voordat die zinvol is?

"In hoeverre een bedrijf of land precies geraakt wordt, hangt af van het type boycot", zegt econoom Garretsen. "In principe is een boycot een actie vanuit consumenten die het niet eens zijn met beleid, en daarover zeggen: 'Dit willen we niet meer.' Als zij besluiten producten niet meer te kopen, kan dit bedrijven of landen zeker raken."

"Daarvoor is het niet per se nodig dat miljoenen mensen stoppen met het kopen van een bepaald product", zegt hij. "Vaak blijken lagere percentages al genoeg. Net als bij protesten en demonstraties, kunnen kleinere groepen al iets in beweging zetten."

"Een kleinere groep kan de reputatie van een bedrijf of land al beïnvloeden", verklaart de hoogleraar. "Social media spelen hierin natuurlijk een rol. Daar verspreiden acties zich snel. Zelfs wanneer de omzet van een bedrijf nog niet gekelderd is, kan een bedrijf dan toch al angst voelen voor imagoschade. Het voelt zich aangesproken of genoodzaakt om beleid te veranderen, zeker wanneer het bedrijf veel concurrentie heeft."

Toch is een boycot nog effectiever als die niet alleen gebaseerd is op de vrijwilligheid van consumenten, maar ook formeel via politiek en wetgeving wordt afgedwongen, legt Garretsen uit. "Wanneer een overheid zegt: dit product mag het hele land niet meer in. Dat gebeurt bijvoorbeeld met Russische producten. Daar trekt de overheid een grens in hoe we met die producten omgaan. En is er in feite een formele boycot."

Bekijk ook

3. Is een boycot niet gewoon om jezelf beter te voelen?

"Consumenten boycotten inderdaad omdat ze zich daar beter bij voelen. Als je iets doet waarvan jij denkt dat het zin heeft, dan voel je je daar goed over", zegt Janse. Maar dit vindt ze geen reden om boycots af te schrijven. Integendeel.

"Het is wat simplistisch enkel te kijken naar het directe effect van een boycot op beleid. Want het heeft ook een grote waarde voor individuen en groepen, en die is ook belangrijk. In plaats van je machteloos te voelen, heb je het idee dat je gedrag ertoe doet."

"Een boycot gaat ook over ergens voor staan, laten zien wat je waarden zijn. Het is een expressie van wie jij als consument wil zijn", licht ze toe. "Ook kan het het groepsgevoel versterken. Een beweging om meer Europees te kopen, versterkt bijvoorbeeld niet alleen de economie, maar versterkt ook het Europese wij-gevoel."

info

Wat vinden panelleden van Amerikaanse producten?

De importheffingen die de Amerikaanse president Donald Trump wil invoeren, maken dat het imago van de Verenigde Staten een stuk slechter is geworden in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 24.000 leden van het Opiniepanel, gepubliceerd op 8 april 2025.

De helft (51 procent) kijkt negatiever naar Amerikaanse supermarktproducten dan een jaar geleden. Het boycotten van Amerikaanse producten doen een stuk minder mensen. 1 op de 5 (20 procent) zegt geen Amerikaanse producten meer te kopen.

4. Hoe moeilijk of makkelijk is het om een volledige boycot van de Verenigde Staten te realiseren?

Een volledige boycot lijkt Garretsen moeilijk te realiseren. "Oproepen om te boycotten richten zich vaak op de typisch Amerikaanse producten, zoals whiskey. Maar er zijn natuurlijk heel veel dingen die we uit de Verenigde Staten halen. Bijvoorbeeld halffabrikaten die in producten verwerkt zijn, of diensten van Google of Apple. Een volledige boycot zou ook daarover moeten gaan, maar dat wordt al snel ingewikkelder. En dan rijst de vraag of we dat wel willen."

"Een volledige boycot is bovendien niet alleen economisch, maar gaat ook over sport en cultuur", zegt Janse. Ze geeft het voorbeeld van de anti-apartheidboycots van Zuid-Afrika in de jaren 70 en 80. "Dat waren niet alleen economische acties om bijvoorbeeld geen Zuid-Afrikaanse sinaasappelen meer te consumeren."

Al vanaf 1964 mocht Zuid-Afrika niet meer meedoen aan de Olympische Spelen. "Later drongen de Verenigde Naties erop aan om alle culturele en sportieve banden met het land te verbreken. Artiesten traden er niet meer op."

"Je ziet dat er nu ook zo'n oproep tot culturele boycot is tegen Israël. Mensen zeggen: ook daar is een apartheidsregime aan het ontstaan. Universiteiten moeten niet meer met het land samenwerken. Het land moet niet meer mee mogen doen aan het Songfestival. Dit gaat dus ook verder dan het niet meer kopen van Israëlische producten."

"Ik zie Amerika nog niet zo snel in die hoek van Zuid-Afrika en Israël belanden", vervolgt ze. "Maar Amerika is zichzelf wel aan het isoleren. En de vraag is of dit ook invloed gaat hebben op culturele uitwisseling. Je hoort bijvoorbeeld al wel van mensen dat ze niet meer naar Amerika op vakantie willen gaan. Dat is ook een vorm van boycot."

Bekijk ook

5. Gaan winkels aangeven uit welke landen producten komen, bijvoorbeeld met stickers?

"Traditioneel is een boycot gericht op een product of bedrijf. Maar je ziet ook dat een boycot breder gericht kan zijn op een land: er wordt dan wel een product gekozen, maar het is eigenlijk niet om dat specifieke product te doen. Dat product staat symbool voor iets groters." Dit zie je nu met Amerikaanse producten gebeuren, volgens Garretsen.

"Het is consumenten niet per se te doen om bijvoorbeeld Amerikaanse whiskey, of McDonalds, maar dit soort producten of bedrijven symboliseren hun opvatting over waar Amerika onder Trump mee bezig is", zegt hij. "Consumenten willen een signaal afgeven tégen Trump: 'Er zijn grenzen, we pikken niet alles.'", zegt Janse hierover.

Er zijn landen waar labels op producten worden geplakt om hun herkomst aan te geven. Zo heeft Denemarken stickers die wijzen op Europese herkomst, en wordt in Canada opgeroepen om Canadian First - producten gemaakt in Canada - te kopen. "Dit zijn eigenlijk voorbeelden van een soort omgekeerde boycots, om producten uit eigen regio te kopen."

Een meerderheid van de deelnemers aan het Opiniepanel-onderzoek wil dat Nederlandse supermarkten labels plakken op Europese producten. Twee derde van de deelnemers (68 procent) lijkt dat een goed idee.

Bekijk ook

Supermarktbranche: 'Consument moet weloverwogen kunnen kiezen'

Vermelding van het land van herkomst is niet op elk product verplicht. Volgens Europese en Nederlandse regels moet de herkomst op het etiket staan in een paar situaties, bijvoorbeeld bij onbewerkt vlees, eieren, vis en zeevruchten, groente en fruit, olijfolie en honing. Ook geldt deze verplichting wanneer het ontbreken van herkomstinformatie de consument kan misleiden, bijvoorbeeld bij producten met geografische aanduidingen zoals vlaggen.

Volgens supermarktbranchevereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) moeten consumenten 'weloverwogen kunnen kiezen welk product met welke herkomst zij kopen. Het juist en volledig etiketteren van producten is daarom van belang'.

Het CBL laat weten dat supermarkten zelf verantwoordelijk zijn voor de juiste etikettering van huismerkproducten. Bij A-merken ligt die verantwoordelijkheid bij de fabrikant. Het CBL heeft verder geen informatie over individuele assortimentskeuzes en voorkeuren van consumenten in het koopgedrag wat betreft herkomst van producten.

info

EenVandaag Vraagt

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Hoe raakt een boycot een land anders dan tegenheffingen?

"Importheffingen zijn minder moreel geladen dan een boycot", zegt Garretsen. "Die hoeven niet per se iets goeds of fouts te betekenen. Landen kunnen gewoon blijven handelen. Alleen maakt een van de twee, of beide, het duurder. Het is van een andere orde wanneer een land zegt: 'Ik wil jouw producten helemaal niet meer.'"

"De laatste stand van zaken is dat het voor Europa misschien toch lijkt mee te vallen met de Amerikaanse importheffingen. Maar wat Amerika en China nu onderling doen - steeds hogere en hogere importheffingen - gaat op den duur in de praktijk over in een boycot. Dan kunnen Chinese producten niet meer naar Amerika geëxporteerd worden, en Amerikaanse producten niet meer naar China. Als dat doorgaat, escaleert een handelsoorlog in een handelsboycot."

"De impact van boycotacties tegen Amerika lijkt op de korte termijn misschien gering", zegt Janse. "Maar als je het bredere plaatje bekijkt, dan besef je dat een boycot onderdeel is van het grotere fenomeen dat een land z'n status verliest. Amerika verliest een deel van de invloedsfeer die het na de Tweede Wereldoorlog heeft gekregen. En mensen zien Amerika niet langer vanzelfsprekend als een betrouwbaar land."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Merijn begint gesprekken met onbekenden in de trein om eenzaamheid tegen te gaan: 'Blijft spannend, maar geeft veel mensen hoop'

Merijn begint gesprekken met onbekenden in de trein om eenzaamheid tegen te gaan: 'Blijft spannend, maar geeft veel mensen hoop'
Merijn (rechts) in de trein met een medereiziger
Bron: Eigen foto

Een gesprek starten met een onbekende in de trein of bij de bushalte? Dat gebeurt steeds minder. Velen doden hun tijd liever door te scrollen op hun telefoon of met een koptelefoon op. Niet Merijn, hij praat juist graag met mensen die hij niet kent.

"Ik denk dat ik er 7 jaar geleden mee begon", vertelt de 32-jarige Merijn Ruis over de gesprekken die hij aangaat met zijn medereizigers. Af en toe deelt hij hier verhalen over op zijn LinkedIn-pagina. "Dat doe ik nu ongeveer 1 jaar, en de reacties zijn heel erg warm. Het raakt heel veel mensen."

'Het geeft hoop'

Merijns reisverhalen worden door duizenden mensen gelezen. "Ze zeggen dat het ze een beetje hoop geeft en geven aan hoe belangrijk ze het vinden om met onbekenden in gesprek te blijven gaan."

Want tegenwoordig is het aanknopen van een gesprek met iemand die je niet kent niet meer zo vanzelfsprekend. Uit verschillende studies blijkt dat mensen steeds minder met elkaar praten vanwege de onzekere en ongemakkelijke gevoelens die hierbij komen kijken: we zijn bang voor afwijzingen en willen anderen niet storen.

Niemand durft

Een zo'n onderzoek werd afgenomen door de Universiteit van Chicago en belandde 7 jaar geleden in Merijns schoot. "Het heet 'Mistakenly Seeking Solitude' en gaat over het voeren van gesprekken in het openbaar vervoer", vertelt hij. "Daaruit bleek dat mensen vaak denken dat ze er niet blij van worden. De meest gehoorde reden dat we het niet doen, is dat we denken dat anderen er niet op zitten te wachten. Het voelt misschien een beetje ongemakkelijk."

"Maar het blijkt ook dat, als ze het eenmaal wél doen, iedereen er eigenlijk blij van wordt." Toen Merijn dat las, ging hij daar zelf mee experimenteren. "Ik sprak allemaal mensen aan die mij aardig leken, maar ook mensen die me niet aardig leken. Veruit de meerderheid is superleuk en vriendelijk."

Verbinding maakt gelukkig

Als spreker over de wetenschap van geluk ziet hij ook de 'noodzaak' van dit soort gesprekken in, vertelt Merijn. "Het in contact blijven met elkaar is belangrijk, want de gelukkigste mensen investeren in relaties, in het contact", weet hij. "Verbinding is een grote voorspeller van geluk."

Volgens de meest recente cijfers van de Rijksoverheid voelt zo'n 48 procent van de volwassenen in Nederland zich eenzaam. Dat heeft invloed op de kwaliteit van leven. "Als ik dat lees, vind ik dat gewoon heel verdrietig. En daarom is het belangrijk om dit te doen", vertelt Merijn over zijn gesprekken.

Bekijk ook

'Dit is mijn tegengif'

Hij ziet het aanknopen en voeren van deze gesprekken als een oplossing voor de toenemende eenzaamheid in de maatschappij. "Dit is voor mij een beetje het tegengif voor polarisatie en voor eenzaamheid. Ik geloof echt dat dit heel veel kan veranderen."

"Want echt, mensen van wie je denkt dat ze heel anders zijn dan jij, die zijn dan zoveel aardiger en leuker. En dat is echt heel tof om te merken."

Mensen zijn aardiger dan gedacht

Door de gesprekken ontdekt Merijn ook welke vooroordelen hij als mens met zich meedraagt. Vaak zijn die, naar eigen zeggen, niet terecht. "Als ik dan met iemand een gesprek voer, dan blijkt die persoon heel anders te zijn dan ik dacht."

"Dan zie je eigenlijk dat heel veel mensen heel aardig zijn, en het beste met je voor hebben", vertelt hij. Dat geeft hem een vertrouwd gevoel. "Je voelt dan dat er overal gewoon vriendelijke mensen rondlopen. En daar mag je dus ook op vertrouwen."

'Spanning gaat nooit helemaal weg'

Maar toch blijft het spannend, afstappen op een onbekende. Ook voor Merijn. "In het begin zei ik vaak iets als er dan iets opviel of zo. Bijvoorbeeld een vertraging met de trein, want dan kun je makkelijk een gesprek beginnen. Maar ik vond het wel heel spannend om uit het niets te beginnen", vertelt hij.

Ondertussen is hij daar overheen gestapt. Nu vraagt hij anderen hoe hun dag beviel. "En dat vind ik nog steeds wel spannend hoor. Dat gevoel gaat niet helemaal weg. Alleen, soms zit ik dan naast iemand en denk ik: 'Ik probeer het maar gewoon'."

Liever kletsen dan scrollen

"Ik heb zelf soms de overtuiging dat mensen er niet op zitten te wachten, maar ik merk toch ook vaak dat mensen juist leuk reageren", gaat Merijn verder. "Zelfs mensen die een koptelefoon op hebben."

En het loopt vaak uit tot een gezellig gesprek. "Voor je het weet ben je een uur met iemand aan het kletsen in de trein. De tijd gaat dan zo snel. Terwijl in het andere geval zou ik gewoon op mijn telefoon hebben zitten scrollen. En die andere persoon trouwens ook, dus dat is ook grappig."

Het lukt niet altijd

Maar het gaat niet altijd goed. Soms hebben andere reizigers geen behoefte aan een gesprek, vertelt Merijn. "Zo zat ik laatst tegenover een jongen en die zat echt in zijn eigen wereld. Ik vond hem er een beetje verdrietig uitzien, dus ik probeer dan toch een gesprekje."

Helaas gaf zijn gesprekspartner mondjesmaat antwoord. "Het gesprek slaat dan helemaal dood. Ik had vier vragen gesteld, had heel even een klein lachje gezien, maar ik merkte gewoon: als ik nu ga doorvragen, wordt het een soort interview. Dus dan laat ik het ook maar."

'Het is ook weer niet zo erg'

De twee zaten daarna nog een tijdje in stilte naast elkaar. "Dat is dan wel echt een beetje ongemakkelijk. Maar uiteindelijk staat die persoon op en dan is het weer klaar. Dan is dat gevoel ook weer weg."

"In je hoofd is dat eigenlijk het ergste wat er kan gebeuren, maar als je het dan ervaart, merkt je eigenlijk dat het ook weer niet zo erg is", heeft Merijn geleerd van die ervaring. "En het gebeurt niet vaak. Ik schat dat dat maar in 5 procent van de gevallen voorkomt."

Levenslessen

Hij leert ook van de positieve ervaringen, vertelt hij. Het zijn dan vaak levenslessen, die hij wel kent maar die hij toch vaak weer vergeet. "Bijvoorbeeld een buschauffeur die het dan heeft over dat hij veel stress ervaart en dan vertelt dat hij de tijden op zijn scherm afplakt."

"Hij zei: 'Want ik heb er uiteindelijk geen controle over en ga slechter rijden door de stress. En zo ga ik gewoon lekker relaxed door de dag heen. Als ik ergens te laat aankom, dan is dat dan maar zo. Je kunt niet veel aan omstandigheden doen. Maar je reactie, daar kan je wel iets aan doen'. En daar denk ik nog wel eens aan."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant