Taalgevoelig, muzikaal en wars van dikdoenerij. Met haar schoonheid had ze niet misstaan in advertenties voor parfum en kleding, maar liever maakte ze reclame voor groenten in een potje. "Martine Bijl had een groot gevoel voor ironie en understatement."

Op 30 mei is Martine Bijl in het bijzijn van haar familie overleden aan de gevolgen van een hersenbloeding die ze in 2015 kreeg. Televisiepresentator Cornald Maas maakte in 2014 een documentaire over haar. "Ze was een enorm talent, maar afkerig van dikdoenerij. Toen ze hoorde dat ik een documentaire over haar aan het maken was, zei ze: 'Ik kan jullie niet tegenhouden, maar ik ga zeker ook niet kijken. Ze was een heel bescheiden vrouw."

Geen gegooi met grote emoties

Dat de documentaire vanavond als eerbetoon opnieuw wordt uitgezonden op NPO 1, zal Martine Bijl dan ook vast 'niet zo nodig' hebben gevonden. "Martine wilde de dingen niet groter maken dan ze zijn. Dat werd al zichtbaar bij 'Wie van de Drie', waar ze enkele jaren panellid was. Martine heeft een zeer Brits gevoel voor understatement. Nooit zou ze rechtstreeks zeggen wat ze van iets vond, dat gebeurde altijd in een 'terzijde'."

Volgens Maas was ze altijd geestig, to-the-point en inhoudelijk. "Die manier van doen zie je terug in alles wat ze heeft gedaan. Martine maakt de dingen niet groter dan ze zijn, maar kleiner, waardoor het harder aankomt en meer ontroert. Ik houd er niet van als er grote emoties in je gezicht worden gegooid. Haar boek Rinkeldekink, over haar leven na de hersenbloeding, is juist zo ontroerend omdat ze het alledaagse leven beschrijft."

Bron: ANP

1/3Martine Bijl in 1966, aan de start van haar carrière.

Liever poppen maken dan interviews geven

Het oeuvre van Martine Bijl is veelzijdig, van ingetogen liedjes uit de tijd van Ot&Sien (bekroond met een Edison) tot carnavalsliederen ('Hoe zou het met Rosa zijn'), van een bakprogramma als 'Heel Holland Bakt' tot de comedyserie 'Het Zonnetje in Huis'. Van reclames voor groenten tot vertalingen van musicals, zoals Billy Elliot, waarvoor ze zelfs nieuwe woorden bedacht zoals 'vuizig' en 'sprankelnieuw'.

"Voor Billy Elliot kreeg ze een Musical Award. Daar was ze erg blij mee, ook omdat de musical de nodige kritiek had gekregen. Maar verder maalde ze niet om roem. Het was zó niet haar ambitie. Dan was ze wel vaker bij talkshows aangeschoven en had ze meer interviews gegeven. Maar daar beleefde ze weinig plezier aan. Ze maakte liever poppen in haar atelier, waar ze ook heel goed in was."

'Volstrekt uniek'

Eén van Cornalds favoriete nummers van Martine Bijl is het Limburgs Klaaglied. "Dat luisterde ik als jongen van 15 jaar en wat was ik onder de indruk. Ik vond het zo knap dat zij in staat was iets op de hak te nemen terwijl je het niet duidelijk op de hak neemt. Die subtiliteit is geweldig knap. Als ik Martine Bijl met iemand moet vergelijken, kom ik weer bij Martine Bijl uit, want ze was volstrekt uniek."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.

De Russische president Vladimir Poetin is voorstander van een bestand met Oekraïne, mits het leidt tot duurzame vrede. Dat liet hij weten tijdens een persconferentie. Toch houdt Ruslandkenner Helga Salemon een slag om de arm: "Poetin zal blijven stoken".

Eerder deze week bereikte de Verenigde Staten met Oekraïne een akkoord voor een wapenstilstand van dertig dagen. En nu lijkt Rusland voorzichtig de deur open te doen naar onderhandelingen. Maar dat kan alleen als er sprake is van een duurzame vrede. Of dat kan met het Amerikaanse voorstel, is volgens de Russische president nog niet duidelijk.

Staatstelevisie benadrukt Russische successen

Opvallend is dat de Russische staatstelevisie vooral de successen benadrukt, zoals het bezoek van Poetin aan Koersk en de Russische troepen die daar terrein terugwinnen. De vredesonderhandelingen zijn nauwelijks aan bod gekomen.

Volgens Salemon wil Poetin daarmee laten zien: we zijn aan de winnende hand. "Dus daar gaat het de hele week over in de journaals."

Geschiedenisboeken

Bovendien lijkt Poetin niet uit te zijn op vrede als er niet aan zijn eisen wordt voldaan. "Het lijkt alsof hij bedacht heeft dat hij de geschiedenisboeken in wil als de man die Oekraïne weer in de Russische invloedssfeer bracht. Hij is natuurlijk ook al een oude man", vertelt Salemon.

"Als je het volk in dit land rijp wil maken voor een vrede, dan praat je niet zoveel over oorlog. Als het al over onderhandelingen ging, was het vanuit het oogpunt dat Oekraïne zich toch niet aan afspraken zou houden."

Oorlogseconomie

Rusland wordt sinds de start van de oorlog met Oekraïne aan allerlei sancties onderworpen, door zowel de Europese Unie als de Amerikanen. "Eigenlijk draait de economie daar nu op oorlog. Dus als die oorlog ophoudt, dan stort de economie in."

Ook daarom acht Salemon de kans op vrede klein. "Poetin weet dat in vredestijd het land economisch niet gezond kan worden. Met een vrede wint hij daarom helemaal niet."

Eisen

Het land lijkt alleen akkoord te willen gaan met vredesonderhandeling of een staakt-het-vuren als aan al haar eisen wordt voldaan. "Ze willen bijvoorbeeld geen gebieden teruggeven. Geen internationale troepen op Oekraïens grondgebied."

En dat dat een flinke eisenlijst is, weten ze. "Poetin weet dat Oekraïne nooit akkoord kan gaan met alle eisen, dat is voor hen een breekijzer. In ieder scenario is voor Poetin oorlog voordeliger dan vrede."

Trump

Ook de Amerikaanse president Donald Trump zal daarin weinig verschil maken. "Ook als Trump zou zeggen: de Russen houden zich niet aan afspraken, ik steun Oekraïne weer voluit... Dan heeft Rusland gewoon de oude vijand terug. En dat zie je ook op televisie: in de propaganda wordt rekening gehouden dat de VS zich ook kan afzetten tegen Rusland."

"Wat je dan ook hoort: als de VS weer die vijandige houding aanneemt, is het beter om door te vechten." Bovendien zou ook als er wel een akkoord komt, Poetin niet meer te vertrouwen zijn. "Hij heeft vaker laten zien: aan afspraken houdt hij zich niet. Poetin houdt in feite Trump aan het lijntje."