De 26-jarige Maria vluchtte 4 jaar geleden naar Nederland, omdat haar leven als lesbische vrouw onmogelijk werd in Oeganda. Maar ze kon de Nederlandse immigratiedienst niet overtuigen van haar geaardheid. "Hoe kon ik dat bewijzen?" vraagt ze zich af.

"Als ik in Oeganda zou blijven zou ik geen baan kunnen vinden. Ik zou mishandeld kunnen worden en mijn familie zou mij verstoten", zegt de 26-jarige Maria. Dat is niet haar echte naam, en ze wil ook niet in beeld omdat ze bang is voor represailles uit haar thuisland.

Een nacht in de cel

Op 14-jarige leeftijd kwam Maria erachter dat ze op vrouwen valt. In 2018 vluchtte ze naar Nederland vanuit Oeganda, een land waar je voor je homoseksualiteit een levenslange gevangenisstraf kunt krijgen.

Maria was aan het werk toen de politie kwam. Ze deden een algemene controle en doorzochten haar tas. Op haar telefoon vonden ze foto's met haar toenmalige vriendin. Ze bracht een nacht in de cel door en daarna kwam haar familie erachter.

Niet geaccepteerd

Haar moeder accepteert haar niet als lesbische dochter. "Ze was echt kwaad. Ze zei dat ik een schandelijk persoon ben geworden en dat ze spijt heeft van alle energie die ze in mijn opvoeding heeft gestopt als alleenstaande moeder", vertelt ze.

Toch was het voor Maria moeilijk om helemaal alleen haar land te verlaten. "Mensen in het dorp lachen mijn moeder nu uit."

'Hoe moet ik bewijzen dat ik lesbisch ben?'

Ze diende in Nederland een asielaanvraag in, waarna een gesprek bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) volgde. Haar gevoel daar uitleggen vond ze lastig. "Ze vroegen hoe ik ontdekte dat ik homo was en hoe ik mij daarbij voelde. Ze stelden vragen over mijn angsten om terug te gaan als christen", vertelt ze.

"Ik was introvert en kon mezelf niet openstellen over iets dat zou dichtbij je ligt, je seksualiteit. Daar sprak ik nooit over. Ik vond het heel moeilijk om dat uit te leggen", zegt de 26-jarige. Maria snapt dat ze vragen moeten stellen, maar vond het lastig de IND te overtuigen. "Ik dacht: hoe kan ik jullie nog verder bewijzen dat ik lesbisch ben?"

Onderzoek COC Nederland

Mensen die vanwege hun seksuele geaardheid asiel aanvragen in Nederland worden bij de IND nog steeds beoordeeld op basis van stereotypen. Dat stelt homobelangenorganisatie COC na een onderzoek waarmee ze vandaag naar buiten komt.

Na kritiek haalde toenmalig staatssecretaris Harbers stereotiepe criteria 4 jaar geleden uit het asielbeleid. Daardoor mag de IND niet meer vragen naar het 'proces van bewustwording en zelfacceptatie' van de seksuele identiteit bij asielzoekers. Maar daar houdt de immigratiedienst zich volgens COC niet aan.

Verzoek afgewezen

Maria is een van de veertig dossiers die, in opdracht van het COC, zijn doorzocht. Haar dossier valt onder een van de vijftien dossiers die volgens het COC op grond van ondegelijke stereotypen is afgewezen door de IND.

Haar advocaat Annechien de Vries legt uit: "Haar verzoek is afgewezen omdat ze het proces van omarming van seksuele oriëntatie niet kon uitleggen. Terwijl IND daar sinds 4 jaar dus niet meer over mag vragen, omdat het gebaseerd is op stereotype. Ze mogen niet vragen naar 'proces van bewustwording en zelfacceptatie', dus vragen ze in het geval van Maria naar een een synoniem: proces van omarming."

'Je kan niet in iemands hoofd kijken'

De Vries snapt dat het beoordelen van geaardheid lastig kan zijn en de IND vragen moet stellen om te kijken of de asielzoeker de waarheid spreekt. "Je kan natuurlijk niet in iemand hoofd kijken, maar het moet wel redelijk blijven. We willen ook niet naar een situatie waarbij je filmpjes nodig hebt om aan te tonen dat je lhbti+ bent", zegt de asieladvocaat.

Volgens De Vries zou het IND daarnaast ook aan cultuurverschillen moeten denken. "Je moet bedenken dat iemand uit een cultuur komt waarin spreken over seksualiteit een taboe is, en ze dat vaak nog nooit hebben gedaan."

Nieuwe relatie

In het AZC ontmoette Maria haar huidige vriendin. Ze delen hetzelfde verhaal, zij is ook gevlucht uit Oeganda vanwege haar seksuele geaardheid. "Ik zie haar een keer per maand want ik woon in Amsterdam en zij in Maastricht. Zij steunt mij in deze moeilijke tijd", zegt Maria.

Over haar geaardheid kan Maria inmiddels steeds beter praten. "Ik ben minder depressief dan toen ik net hier was." Maria's advocaat gaat een nieuwe asielprocedure aanspannen. "Ik weet niet wat de toekomst brengt. Ik kan niet terug naar huis en heb zonder verblijfsvergunning ook nog geen toekomst hier. Ik kan eigenlijk geen kant op nu", zegt ze.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."