Luyendijk: Het mes zit daar waar het hoort, in eigen vlees

´Het zijn net mensen´ van Joris Luyendijk staat inmiddels bij tienduizenden Nederlanders in de boekenkast. Velen lazen zijn ´inside´ kritiek op journalistiek uit het Midden-Oosten en trokken met hem de conclusie: objectieve, betrouwbare journalistiek is vaak een illusie. Berichten uit deze regio worden sindsdien vaak met de nodige scepsis bekeken. Maar, veranderde zijn boek ook iets aan de journalistiek? In dit blog: Joris Luyendijk aan het woord over Weblog Iran.

Nemen Luyendijk´s collega´s zijn kritiek serieus en gaan zij op zoek naar nieuwe manieren om verslag te doen van complexe gebieden en situaties?

Die vraag probeerden wij eerder dit jaar te beantwoorden in een drieluik voor Nrc.Next . Lees hier Deel 1 (de Hemelbestormers), deel 2 (de Subjectivisten) en deel 3 (de Pragmatisten).

Vervolgens gingen we met een cameraman/filmer op pad om in de praktijk te proberen ´embedded bij de burgers van Iran´ in kaart te brengen hoe de Iraanse politiek functioneert en wat mensen daarvan verwachten. De aanleiding vormde de parlementsverkiezingen van afgelopen vrijdag 14 maart. Zoveel we konden legden we onderweg verantwoording af over de filters die ons werk bemoeilijkten. Bijvoorbeeld in dit blog.

Morgen kijken we zelf terug op een maand lang bloggen over Iran in verkiezingstijd. Maar eerst is het woord hier aan Joris Luyendijk zelf. We vroegen hem om een kritische recensie van ons weblog Iran. Lees hier wat hij ons stuurde:

Gastblog Joris Luyendijk:

'Is er volgens jou nu iets veranderd door jouw boek?' Als ik bij lezingen of discussies één vraag over mijn boek ´Het Zijn Net Mensen´ vrees, is het deze wel. Ten eerste overzie ik lang niet de hele Nederlandse media. Ten tweede is verandering verschrikkelijk moeilijk te meten omdat je dan zou moeten kijken hoe de journalistiek twee jaar geleden verhalen maakte over vergelijkbare onderwerpen - maar wanneer zijn gebeurtenissen vergelijkbaar? Ten derde kan ik niet inschatten of een verandering samenhangt met dat boekje van mij, en ten vierde zie ik meer dingen hetzelfde blijven dan veranderen.

Een rotvraag dus, maar hij komt altijd langs. Meestal zelfs als eerste.

Daarom is Weblog Iran in mijn kleine wereldje een flink lichtpunt. Hoera! Ik kan er omheen kletsen maar dit blog komt volgens mij echt een eind. Zelf ter plekke verhalen 'halen' over echte mensen, in plaats van de onvermijdelijk sterk gefilterde, vervormde en partijdige filmpjes of teksten van persbureaus presenteren als je eigen werk - zoals mainstream media vaak doen. Gebruik maken van Nederlandse Iraniers, je eigen ontdekkingen durven vergelijken met die mainstream media zoals gratis kranten, en daarna het mes waar het hoort: in eigen vlees.

Hoeveel kom ik als lezer niet te weten kom over wat voor land Iran nu is, wanneer ik de verantwoordingen lees! Culturele filters en vervormingen, politieke hindernissen, beperkingen in tijd en ruimte... Het is niet de schuld van ons journalisten dat de wereld zich vaak zo slecht leent voor journalistiek, maar het is wel onze verantwoordelijkheid die filters met ons publiek te delen. Hierdoor kan ons publiek datgene wat wij wel brengen, zelf kan wegen en plaatsen. En bovendien: vaak kun je fantastisch veel interessante dingen kwijt wanneer je vertelt hoe je aan informatie bent gekomen.

Anders gezegd: Verantwoording afleggen is een effectieve en vaak spannende methode van verhalen vertellen.

Bij het lezen van dit blog dacht ik ook: wat zou het geweldig zijn om dit ook met nieuws uit politiek Den Haag te doen. Ik vrees dat we niet zullen geloven wat we dan zien.