meer NPO start

Lichtpuntje in muurvaste formatie? Kiezers D66 en ChristenUnie willen liever weer met elkaar dan in de oppositie

Lichtpuntje in muurvaste formatie? Kiezers D66 en ChristenUnie willen liever weer met elkaar dan in de oppositie
Sigrid Kaag en Gert Jan Segers (archieffoto)
Bron: ANP

Als het erop aankomt, hebben D66- en ChristenUnie-kiezers de minste bezwaren om met elkaar te regeren. Het grootste deel van deze kiezersgroepen ziet hun partij liever opnieuw met elkaar regeren dan dat zij in de oppositie belanden.

EenVandaag legde duizenden kiezers van de formerende partijen het dilemma voor: regeren in de coalitie waar hun partij nu bezwaar tegen heeft of plaatsnemen in de oppositie. 54 procent van de ChristenUnie-kiezers verkiest regeren met D66 boven de oppositie (40 procent). En ook de helft van de D66-stemmers (49 procent) geeft de voorkeur aan een herhaling van Rutte III boven de oppositie (44 procent).

Water bij de wijn

Kiezers uit beide achterbannen stellen voorop dat de weerstand blijft, maar komen ook tot het inzicht dat de formatie langzaam richting hun partijen beweegt. "Dit is een moeilijke vraag. Maar uiteindelijk zie ik gewoon geen meerderheidskabinet zónder D66", aldus een ChristenUnie-stemmer.

De weerstand richt zich, niet geheel verrassend, op de medisch-ethische kwesties. Beide kiezersgroepen vragen zich hardop af of de ander, na 4 jaar Rutte III, opnieuw water bij de wijn wil doen.

Lees ook

Corona- en klimaatcrisis

Andere kiezers hechten waarde aan de ethische kwesties, maar noemen ook dat de partijen hetzelfde denken over de aanpak van de corona- en de klimaatcrisis. "Het enige onoverbrugbare verschil tussen D66 en CU is levensbeëindiging. Over andere thema's die nu spelen, denken we best wel hetzelfde", zegt een D66-kiezer.

Sommige ChristenUnie-kiezers vrezen dat hun partij in de oppositie helemaal geen grip heeft op deze kwesties: "Om een vinger in de pap te hebben kun je beter in de regering zitten dan in de oppositie."

Lees ook

VVD- en CDA-kiezers: liever oppositie dan met 'linkse wolk'

Het contrast met de flexibiliteit van andere kiezersgroepen is groot. Een ruime meerderheid van de CDA-kiezers (73 procent) vindt dat Hoekstra de oppositie moet verkiezen boven een kabinet met zowel GroenLinks als de PvdA. Ook de grootste groep VVD-kiezers (48 procent) ziet Rutte liever in de oppositiebanken dan dat hij een coalitie sluit met de door hem genoemde 'linkse wolk'.

VVD-kiezers 'gruwelen' naar eigen zeggen vooral van een akkoord met GroenLinks: "Klaver is niet nodig voor een meerderheid en dat geveinsde activisme is wel het laatste wat je nodig hebt in deze crisis", aldus een VVD-stemmer. CDA-kiezers denken vrijwel hetzelfde over GroenLinks en vinden een vijfpartijencoalitie misplaatst: "Twee linkse partijen in de regering terwijl 'de kiezer links heeft afgestraft' is in strijd met de verkiezingsuitslag. Daar mag het CDA nooit aan meedoen." Ook de onrust binnen de partij is voor sommige CDA'ers reden dat ze hun partij liever in de oppositiebankjes zien als de partij voor het blok komt te staan.

Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

Kiezers GroenLinks en PvdA onverzettelijk

VVD-leider Rutte en CDA-leider Hoekstra gaven al te kennen niks te zien in de vijfpartijencoalitie en zitten wat dat betreft op één lijn met hun achterban. Aan de andere kant van de onderhandelingstafel hebben Ploumen en Klaver zich aan elkaar vastgeketend. Of GroenLinks en de PvdA gaan samen in een kabinet, of ze gaan allebei niet.

Die onverzettelijkheid wordt gedeeld door hun kiezers. Zowel GroenLinks- als PvdA-kiezers willen niet op het bordes staan zonder de ander. "We hebben eerder een akkoord gesloten met de liberalen en dat heeft ons de kop gekost. Zonder GroenLinks erbij houdt de PvdA geen stand tegen de drie rechtse partijen", aldus een PvdA-kiezer. En een GroenLinks-kiezer strijdbaar in het onderzoek: "Afspraak is afspraak. We gaan samen of we gaan niet."

Lees ook

Lage verwachtingen van Plan Rutte-Kaag

Als geitenpaadje naar een kabinet geeft informateur Mariëtte Hamer VVD-leider Rutte en D66-leider Kaag de opdracht om samen een aanzet tot een regeerakkoord te schrijven. Andere partijen kunnen daarop aan- of afhaken.

Van alle ondervraagden vindt ongeveer de helft (46 procent) dit weliswaar de juiste stap in de formatie, maar bij kiezers van de onderhandelende partijen zijn de verwachtingen laag. Maar weinig kiezers van het CDA (45 procent), GroenLinks (32 procent), de PvdA (28 procent) en de ChristenUnie (24 procent) verwachten dat dat plan voldoende aanknopingspunten bevat voor hun partij om over door te onderhandelen. Een nog kleiner deel van die kiezers denkt dat het plan overeenkomt met hun eigen standpunten.

Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

Kabinet met ChristenUnie of nieuwe verkiezingen

Op welk kabinet gaat het uiteindelijk uitdraaien? Wanneer kiezers die vraag wordt voorgelegd, denkt de grootste groep (23 procent) dat, na lang trekken en duwen, wederom een kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie op het bordes zal staan.

Niet alleen kiezers van de VVD, het CDA en de ChristenUnie verwachten dat. Ook de grootste groep kiezers van de PvdA (28 procent) en GroenLinks (30 procent) vinden dat het meest waarschijnlijke scenario, waarschijnlijker dan een coalitie met hun eigen partij. Alleen D66-kiezers hebben de verwachting, en wellicht nu nog de hoop, dat de PvdA de linkerhand met GroenLinks loslaat en met de rechter D66 vastpakt. Maar PvdA-kiezers, weten we nu, zijn onverzettelijk. Een herhaling van Rutte III ligt daarmee het meest voor de hand.

Bekijk hier de presentatie van Gijs Rademaker over dit onderwerp.
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden op 22 en 23 juni 2021. Aan het onderzoek deden in totaal 20.294 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Naar verhouding van grootte deden er minimaal 600 en maximaal 3.300 kiezers van VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie per partij mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Burgemeesters maken zich zorgen om veiligheid in gemeenten door NAVO-top: 'Lokaal minder politie beschikbaar'

Burgemeesters maken zich zorgen om veiligheid in gemeenten door NAVO-top: 'Lokaal minder politie beschikbaar'
Burgemeester Sjors Fröhlich van de gemeente Vijfheerenlanden
Bron: EenVandaag

"Van de gekke", zegt burgemeester Sjors Fröhlich van Vijfheerenlanden als het om de organisatie van de grote NAVO-top deze zomer gaat. Die heeft namelijk een maandenlange impact op de politie-inzet in zijn gemeente. "Dat vind ik wel een probleem."

De NAVO-top wordt 24 en 25 juni gehouden in Den Haag. Op die conferentie komen onder meer 45 staatshoofden en regeringsleiders bij elkaar. Het is de grootste veiligheidsoperatie in de Nederlandse geschiedenis: in totaal worden zo'n 27.000 politiemedewerkers ingezet, dat is bijna de helft van al het personeel dat in dienst is bij de politie.

'Balans is zoek'

De balans is zoek, vindt Fröhlich. Hij ziet nu al de gevolgen van de NAVO-top bij het politiekorps in zijn gemeente. "We zien nu al dat er agenten in training en opleiding gaan, die moeten worden vervangen. Dat gaat de komende weken en maanden alleen maar erger worden."

En als de NAVO-top eind juni voorbij is, zijn de capaciteitsproblemen niet ineens voorbij, benadrukt de burgemeester. "Als die top is geweest, dan gaan al die politiemensen hun verdiende verlof opnemen en dan zitten we daar ook nog mee tot in de nazomer van dit jaar."

Openbare orde

De veiligheidsoperatie in Den Haag heeft volgens hem dan ook een langdurige impact op de lokale openbare orde en veiligheid. "Vijfheerenlanden is qua oppervlakte een hele grote gemeente. Je ziet nu al dat het erg lastig is om de politie op tijd overal te krijgen en om voldoende auto's op de weg te hebben."

"Als je daar nog op gaat beknibbelen, wordt het wel heel erg lastig", gaat hij verder. "En ik weet zeker dat de politie er alles aan doet - en het gaat ze ook lukken - om die veiligheid in onze gemeente te waarborgen. Maar het is wel naadje allemaal hoor."

Burgemeesters maken zich zorgen om veiligheid in gemeenten door NAVO-top: 'Lokaal minder politie beschikbaar'

'We zijn aan de beurt'

Defensiespecialist Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) snapt de zorgen van Fröhlich, maar zegt dat het er vroeg of laat een keer van moest komen dat de jaarlijkse NAVO-top in Nederland wordt gehouden. "75 jaar lang zijn we niet aan de beurt geweest en nu zijn we een keer aan de beurt."

Het kan niet zo zijn dat één land of stad steeds maar weer de topconferentie moet organiseren, vindt hij. "Je kunt natuurlijk wel altijd heel makkelijk stellen dat Brussel of Washington de last moet dragen, maar je kunt natuurlijk ook zeggen als Nederland: 'Laten wij dat ook maar een keer doen.'"

NAVO-top belangrijk

Dat de NAVO-top belangrijk is, is volgens hem wel duidelijk. "Zeker gelet op wat er allemaal gaande is in Europa. Er staat veel op de agenda. Het is belangrijk dat die conferentie plaatsvindt, want er moet afstemming plaatsvinden tussen verschillende landen."

"Het belang is heel groot", benadrukt de defensiespecialist. "Zeker met het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump, die mogelijk heel anders naar de NAVO en het conflict in Oekraïne aankijkt dan zijn voorganger Joe Biden."

Bekijk ook

Lastige keuzes maken

En dus moet de overheid keuzes maken, zegt Wijninga. "Het is een afweging, dus dat betekent eigenlijk dat je op dit moment zo'n topconferentie belangrijker vindt dan bijvoorbeeld een wielerronde." Daar wordt dan vervolgens politiecapaciteit voor vrijgemaakt, ook als dat ten koste gaat van andere evenementen.

"Het is inderdaad lastig. Het kost een inspanning en betekent ook dat je afwegingen moet maken over wat we wel en wat we niet doen als het gaat om politie-inzet", legt hij uit. "Maar ja, dat is deels denk ik de prijs die we betalen voor onze veiligheid."

'Nadenken over consequenties'

Fröhlich snapt dat het vaststaat dat Nederland de aankomende NAVO-top organiseert en dat zijn kritiek daar geen verandering in gaat brengen, "maar ik hoop dat we een volgende keer eerder gaan nadenken over de consequenties".

Wat hem betreft moet er dan ook overlegd worden met alle belanghebbenden bij die consequenties. "Bijvoorbeeld de gemeenten, de burgemeesters. Hoe gaan we dit oplossen? Hoe gaan we dit doen? In plaats van gewoon zeggen: 'Dit gaat gebeuren en kijk maar hoe je er uitkomt'."

Bekijk ook

Nog veel onduidelijk

In zijn kritiek staat Fröhlich niet alleen. Zo laat burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen, die namens de tien 'regioburgemeesters' in Nederland spreekt, weten zich ook zorgen te maken over de impact die de NAVO-top heeft op de politie. "Het vraagt inderdaad veel van de politiecapaciteit, die uit het hele land moet worden geleverd."

"Het is januari en veel is nog onduidelijk", stelt hij vast. "We weten nog steeds niet precies wat de gevolgen voor de politie zijn en wat dit betekent voor de verschillende eenheden. Het gaat om grote aantallen, en dat vraagt om snelle en concrete duidelijkheid."

Burgemeesters willen 'snel helderheid'

De regioburgemeesters overleggen regelmatig met de minister van Justitie en Veiligheid, de Nationale Politie en het Openbaar Ministerie (OM) over allerlei kwesties op het gebied van openbare orde en veiligheid.

Bruls benadrukt tot slot dat het belangrijk is dat de gevolgen van de NAVO-top in Den Haag snel helder worden voor de verschillende politiekorpsen in het hele land. "Zodat we kunnen inspelen op de situatie en de pijnlijke keuzes met de minister kunnen bespreken."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nu TikTok in VS op zwart gaat stappen Amerikanen 'uit protest' over naar andere Chinese apps, maar dat is niet zonder risico

Nu TikTok in VS op zwart gaat stappen Amerikanen 'uit protest' over naar andere Chinese apps, maar dat is niet zonder risico
Door het aanstaande verbod op TikTok downloaden Amerikanen massaal andere Chinese apps
Bron: EPA

Vanaf morgen is TikTok verboden in de Verenigde Staten en gaat de populaire app in Amerika offline. TikTok-'vluchtelingen' zoeken daarom haastig naar alternatieven, waaronder RedNote. "Die app is nog Chineser, het is niet eens vertaald naar het Engels."

Het Amerikaanse Hooggerechtshof bekrachtigde gisteren het aangekondigde verbod op TikTok en dus lijkt de app morgen echt op zwart te gaan in de VS. Tenzij Joe Biden daar een stokje voor steekt, maar de kans lijkt klein dat hij dat op zijn laatste dag als president zal doen.

Wet gericht tegen China

Het Congres nam vorig jaar een wet aan die het Chinese techbedrijf ByteDance, dat eigenaar is van TikTok, dwingt de Amerikaanse onderdelen van de populaire app verkopen. Volgens de Amerikanen misbruikt de Chinese overheid TikTok om propaganda te verspreiden en om data van gebruikers te verzamelen.

Omdat de bedrijfsonderdelen niet zijn verkocht moet TikTok in de VS vanaf morgen uit de app stores worden gehaald. ByteDance heeft inmiddels laten weten dat TikTok helemaal offline zal gaan. Dus ook Amerikanen die nu al op het platform zitten, kunnen straks geen gebruik meer maken van de app.

Bekijk ook

Bovenaan in app stores

Dus moeten de naar schatting 170 miljoen Amerikaanse gebruikers op zoek naar een alternatief. Ze kunnen overstappen naar bijvoorbeeld 'reels' op Instagram of 'shorts' op YouTube. Maar de afgelopen dagen staat een andere app bovenaan de lijst van meest gedownloade apps: RedNote.

"Het is heel grappig dat RedNote daar opeens helemaal bovenaan staat", reageert social media-expert Joey Scheufler. RedNote komt namelijk net als TikTok uit China. Sterker nog: de app is zowaar nog Chineser, vertelt hij. "Het is niet eens vertaald naar het Engels."

Uit protest downloaden

Dat Amerikanen ondanks de taalbarrière toch in grote aantallen overstappen naar RedNote doen ze volgens hem dan ook maar met één reden: als kritiek tegen het aanstaande TikTok-verbod. "Dit is natuurlijk een protest van de TikTok-gebruikers."

"Ze zeggen eigenlijk hiermee tegen de regering: 'Het maakt me niet uit welk land een app-eigenaar komt, en dat het dus Chinees is. Ik download deze app gewoon.'" Tiktokkers kunnen overstappen op Amerikaanse alternatieven, maar doen dat volgens Scheufler dus bewust niet.

'Weten helemaal niets van RedNote'

Inmiddels zou RedNote al honderdduizenden keren gedownload zijn in de Verenigde Staten. Maar het gebruik van de Chinese app is niet zonder risico's, waarschuwt de expert. "We weten eigenlijk helemaal niets van RedNote. Niet hoe het algoritme werkt of hoe wordt omgegaan met de privacy van gebruikers."

Zo zijn de gebruikersvoorwaarden alleen in het Mandarijn te lezen. Dus je weet niet waar je mee akkoord gaat, benadrukt hij. "En dus ook niet wat er met je data gebeurt en of die gebruikt kunnen worden voor mogelijke spionageacties. Dat is gewoon het grote probleem hier."

Bekijk ook

Wachten op Donald Trump

Het laat volgens Scheufler zien dat het TikTok-verbod geen oplossing is voor wat de Amerikanen ermee hopen te bereiken: de invloed van China inperken. "Sterker nog, het probleem wordt alleen maar groter. Want je ziet het: er komt gelijk een alternatief wat misschien nog wel erger is en waar we helemaal geen controle meer over hebben."

"Kortom, de wetgeving klopt gewoon nog niet en daar moet beter naar gekeken worden", gaat hij verder. Aanstaand president Donald Trump zegt al te hebben gebeld met de Chinese leider Xi Jinping. "Je ziet dat Trump TikTok gebruikt als onderhandeling met China en dat is ook hoe de Chinese overheid hiermee bezig is."

Gevolgen voor Nederland

Het is dan ook de vraag of TikTok morgen daadwerkelijk helemaal offline zal gaan, of dat ByteDance nog even afwacht wat Trump zal doen zodra hij weer in het Witte Huis zit. Zo is topman Shou Zi Chew van plan om maandag naar de inauguratie van de nieuwe Amerikaanse president te gaan.

Zou TikTok wél echt op zwart gaan, dan heeft dat volgens ByteDance geen directe gevolgen voor Nederlandse gebruikers. Maar ook hier zijn er zorgen bij de overheid en sommige experts over de invloed van China door middel van de populaire app: is ook in ons land een verbod op TikTok nodig?

Bekijk ook

Meerderheid wil verbod

Uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 25.000 leden van het Opiniepanel blijkt dat 6 op de 10 (59 procent) zo'n verbod wel zien zitten. Zij noemen de app te verslavend, gevaarlijk voor de privacy en onnodig. "Op Instagram en YouTube kun je ook filmpjes kijken, waar is TikTok dan nog voor nodig?", vraagt iemand zich af.

Van de mensen die TikTok daadwerkelijk gebruiken, vindt een veel kleinere groep een verbod zoals in Amerika een goed idee. Maar ondanks dat ze dus zelf op het platform zitten, zegt nog steeds 1 op de 5 (20 procent) van deze groep: verbied TikTok ook hier maar.

'Alsof de Amerikanen beter zijn'

Tegenstanders van een verbod zijn van mening dat we álle social media beter moeten reguleren, dus niet alleen Chinese apps als TikTok. "Alsof de Amerikanen betere bedoelingen hebben dan de Chinezen. Waarom wordt Instagram dan niet verboden?", vindt een deelnemer.

Sinds kort liggen ook verschillende Amerikaanse social media-apps onder vuur, omdat de CEO's van X, Instagram en Facebook omstreden uitspraken hebben gedaan. Een deel van de gebruikers van die apps twijfelt daarom om hun accounts te verwijderen.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 7 tot en met 9 januari 2025. Er deden in totaal 25.544 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Nu TikTok in VS op zwart gaat stappen Amerikanen over op andere Chinese apps, maar dat is niet zonder gevaar

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant