Na een aantal roerige weken zijn NSC-kiezers verdeeld over wat er met de partij moet gebeuren. Waar ze het wel over eens zijn, is dat er iets flink moet veranderen: slechts een kwart (24 procent) is tevreden met de huidige koers van de partij.

Dat blijkt uit onderzoek onder ruim 3.500 mensen die bij de Tweede Kamerverkiezingen op NSC hebben gestemd, aan de vooravond van het partijcongres zaterdag. Driekwart (74 procent) heeft weinig of geen vertrouwen in de koers die de partij nu vaart. "Ik zie helemaal geen koers meer, dat is allemaal verwaterd door de acties van de afgelopen tijd", schrijft een weggelopen kiezer.

Een derde kiezers wil uit kabinet

NSC maakte een paar chaotische weken door. Zo stapten twee staatssecretarissen op en vertrokken er twee Kamerleden uit de fractie. Na crisisoverleg besloten de andere NSC-bewindspersonen wel in het kabinet te blijven. Een nipte meerderheid (54 procent) van de mensen die bij de verkiezingen op NSC hebben gestemd, vindt dat de juiste keuze. Het overige deel had gewild dat de partij eruit was gestapt (30 procent) of twijfelt daarover (16 procent).

Voorstanders van kabinetsdeelname zeggen dat NSC nu tenminste invloed kan uitoefenen op het beleid. Veel zijn het eens met de rechtse koers van het kabinet, maar sommigen hopen wel dat NSC een 'luis in de pels' kan zijn als het gaat over de rechtsstatelijkheid van kabinetsbesluiten.

Partij op verlies

Daarnaast vrezen kiezers voor een achteruitgang van de partij, als er nu nieuwe verkiezingen zouden komen. In de laatste zetelpeiling van EenVandaag en Verian staat NSC op 4 zetels.

Er zijn ook kiezers die vinden dat de partij juist daarom uit het kabinet moet stappen, en vanuit de Tweede Kamer de focus moet leggen op het op orde brengen van de partij. "Dan kun je rustig de tijd nemen om op te bouwen en dan zullen de peilingen ook beter worden", meent een NSC-stemmer.

Speelbal van de PVV

Kiezers die vinden dat NSC uit het kabinet had moeten vertrekken, hebben het gevoel dat NSC 'de speelbal' van de andere partijen is geworden, en dan met name van de PVV. "Die partij haalt alles waar NSC voor stond onderuit", zegt iemand die ook nu nog NSC zou stemmen.

Zaterdag houdt NSC een partijcongres. Deze week werd bekend dat leden daar niet mogen stemmen over kabinetsdeelname. De meeste van de 275 NSC-leden die meededen aan het onderzoek zijn daar positief over: ongeveer 6 op de 10 van hen vinden het goed dat de partij nog in het kabinet zit.

NSC-kiezers over de chaos binnen hun partij

Kiezers verdeeld over vertrek Achahbar

NSC-staatssecretaris Nora Achahbar vertrok vorige week uit het kabinet vanwege 'polariserende omgangsvormen'.

Een flink deel van de kiezers (41 procent) heeft begrip voor haar vertrek. Zij vinden het vooral een moedige keuze. Maar de helft (48 procent) snapt het niet. Zij vinden dat je deze omgangsvormen had kunnen verwachten als je met de PVV in een kabinet stapt. Bovendien vinden sommigen dat je zulke dingen beter van binnenuit kunt bestrijden.

Omtzigt terug

Terwijl NSC in zwaar weer verkeert, maakte Pieter Omtzigt deze week bekend dat hij terugkeert in de Tweede Kamer. Sinds september zat hij overspannen thuis. Omtzigt wil 'stap-voor-stap' terugkomen en deelt daarom vooralsnog het fractievoorzitterschap met Nicolien van Vroonhoven.

6 op de 10 stemmers (59 procent) vinden het goed dat hij terugkomt en nu samen met Van Vroonhoven fractievoorzitter is. Maar een kwart (24 procent) niet. Veel kiezers zijn blij dat hij terug is en vinden het goed dat hij rustig aan doet. Maar, zo zeggen mensen ook: "Twee kapiteins op één schip gaat zorgen voor ellende."

Situatie wordt niet beter

Bovendien denken slechts 3 op de 10 kiezers (30 procent) dat Omtzigt de situatie bij de partij beter gaat maken. Een groot deel van de NSC-stemmers heeft de afgelopen maanden het vertrouwen in de partijleider verloren. Iets meer dan een derde (38 procent) is op dit moment nog positief. Dat is wat meer dan vorige maand, maar eind vorig jaar, vlak na de verkiezingen, hadden bijna alle kiezers nog vertrouwen in de oprichter van de partij.

Lang niet alle kiezers zijn dan ook enthousiast over Omtzigts intentie om op termijn weer volledig fractievoorzitter van NSC te zijn. Voor slechts een minderheid (37 procent) is dat de ideale optie. Volgens hen ís hij de partij.

'Gewoon' Kamerlid

Een even grote groep (36 procent) ziet liever dat hij terugkomt als 'gewoon' Kamerlid. Sommigen zeggen daarbij dat er dan wel moet worden gezocht naar een goede fractievoorzitter voor de lange termijn, want ook het vertrouwen in Van Vroonhoven is met 32 procent laag. Veel kiezers waarderen haar inzet, maar vinden dat ze het, zeker de afgelopen weken, niet goed heeft gedaan.

De ondervraagde partijleden zitten niet allemaal op één lijn, maar over het algemeen zijn ze positiever over de partijleider dan kiezers. Zo'n 6 op de 10 hebben vertrouwen in Omtzigt. De meeste leden in het onderzoek denken bovendien wél dat Omtzigt een positieve invloed zal hebben op de partij.

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.