Klanten van minderjarige prostituees amper vervolgd: 'We mogen ons hier niet bij neerleggen'

Van de verscherpte aanpak om klanten van minderjarige prostituees voor de rechter te brengen, komt in de praktijk weinig terecht. In 2015 kwamen er tientallen zaken voor de rechter. Inmiddels worden gemiddeld nog geen tien klanten per jaar veroordeeld.

Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag bij de Raad voor de Rechtspraak heeft opgevraagd. Komende maandag staat een voormalig officier van justitie voor de rechter voor betaalde ontucht met een minderjarige jongen. Het is een van de weinige zaken tegen klanten van jeugdprostitutie.

Strengere aanpak

Na de Valkenburgse zedenzaak, die veel stof deed opwaaien, startte het Openbaar Ministerie in 2015 een strengere aanpak van klanten van minderjarige prostituees. Wie opgepakt werd voor betaalde seks met een minderjarige, kon vanaf dat jaar rekenen op een onvoorwaardelijke celstraf en geen taakstraf, zoals eerder het geval was. Het OM zou actief werk gaan maken van het vervolgen van klanten die betaalden voor seks met een minderjarige.

De Valkenburgse zedenzaak rond de 16-jarige Kimberly, die vanuit een hotel betaalde seks had, diende als voorbeeld. Naast haar pooier spoorde de politie tientallen klanten op. Zij konden zich melden, of zouden worden opgehaald.

'Als er geen klant is, is er geen prostitutie'

Die druk werd twee klanten teveel, zij pleegden zelfmoord. "Heel heftig", zegt de advocaat van het meisje, Nino Pennino, daarover. Al gaat de oproep zelf volgens hem niet ver. "De groep was aanzienlijk", vertelt hij. "De insteek van de officier van justitie, die door ons ook werd gesteund, was dat als je de klant aanpakt, je daarmee het probleem tackelt. Als er geen klant is, is er geen prostitutie."

In de Valkenburgse zedenzaak zeiden de mannen stuk voor stuk dat ze niet wisten dat Kimberly minderjarig was. "Ik ken haar en ik heb haar gezien", zegt Pennino. "Dit meisje was absoluut niet te verwarren met iemand die meerderjarig was." Er waren volgens hem genoeg momenten waarop de mannen argwaan konden krijgen, maar slechts één van hen heeft het willen checken en is vertrokken. "De rest heeft het niet gevraagd, niet gecheckt en kennelijk voor lief genomen dat ze minderjarig was."

'Redelijk teleurstellend'

De 23 klanten in de zaak van Kimberley komen er vrijwel allemaal vanaf met een dag (of twee) cel en een taakstraf. "Dat was redelijk teleurstellend", blikt Pennino terug. "Op het moment dat je als man in een thuissituatie met vrouw en kinderen zit en je moet 2 weken in hechtenis, dan kun je het niet meer uitleggen", vertelt hij. "Dat moeilijker thuis kunnen uitleggen, is een factor die iemand weerhoudt van z'n gedrag."

Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld Tegen Kinderen, Herman Bolhaar, ziet de cijfers ook. "Dat betekent eigenlijk dat de oproep moet zijn: hier kunnen we ons niet bij neerleggen we moeten doorgaan", zegt hij. "En dat betekent ook dat je de klanten serieus moet laten merken dat ze dit niet moeten doen."

'Aandacht terecht naar de klant'

Onlangs is een wet aangenomen die het klanten van uitgebuite prostituees strafbaar stelt. Uit onderzoek van Marijke Malsch, hoogleraar bij de Open Universiteit en senior onderzoeker bij het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR), blijkt dat klanten van prostituees signalen van uitbuiting herkennen, maar dat ze zich er niet verantwoordelijk voor voelen. "Dan zeggen ze dat ze liever weggaan en dat het vooral de overheid is die dit soort misstanden moet tegengaan."

"Het is op zich prima dat er meer aandacht komt voor de klant want die houdt de hele situatie in stand. Zowel de goede prostitutie als de uitbuiting en het gebruik van jonge meisjes". Ze noemt het terecht dat de aandacht op de klant wordt gevestigd. "Maar ik denk dat het een erg symbolische wet is die niet gaat werken." Malsch ziet meer in het bekendmaken van anonieme meldvormen. Klanten zullen namelijk ook niet melden uit angst zelf gearresteerd te worden.

'Het zijn er veel meer'

Dat er weinig klanten worden veroordeeld, wil niet zeggen dat er weinig minderjarigen in de prostitutie werken. "We weten dat het een groot probleem is en dat de cijfers niet het juiste beeld geven van wat er werkelijk aan de hand is. Het zijn er veel meer", zegt Herman Bolhaar. Hij vermoedt dat er online nog veel meer gebeurt.

De Nationaal Rapporteur gelooft niet zozeer in straffen alleen, maar in een brede aanpak. "De pakkans moet komen uit heel veel meer dingen dan alleen het strafrecht", zegt hij. "Het moet ook komen doordat mensen iets melden dat iets niet pluis vinden, of dat een hoteleigenaar zegt; wat is dat hier? Waarom worden er zoveel handdoeken gevraagd op deze kamer? Meer maatschappelijke alertheid."

Nationale Politie: geen eenduidige verklaring

De Nationale Politie laat weten dat, als er sprake is van een minderjarige prostituee, telefoons worden uitgelezen om achter de identiteit van klanten te komen. "Een klant van een minderjarige prostituée pleegt een zedenmisdrijf, namelijk seks met een minderjarige. Waar mogelijk worden klanten vervolgd", schrijft een woordvoerder. "De laatste jaren zijn er minder klanten van minderjarige prostitués vervolgd. Een eenduidige verklaring is hiervoor niet te geven."

Het zou volgens de politie kunnen samenhangen met minder beschikbare capaciteit vanuit opsporing mensenhandel, vanwege de reorganisatie Nationale Politie en de grote vluchtelingenstroom in 2015 en 2016. Ook stelt de politie dat prostitutie van minderjarigen erg onzichtbaar is en daarom ook moeilijk op te sporen. "Dus je moet die minderjarigen en/of de betrokken pooiers wel vinden om klanten te kunnen vervolgen. Dus dan kun je met al dan niet een paar zaken direct grote verschillen hebben in aantallen klanten."