radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Kerken worstelen dit jaar met Kerstviering vanwege oorlog Gaza: 'Grootste groep weet niet wat te doen'

Kerken worstelen dit jaar met Kerstviering vanwege oorlog Gaza: 'Grootste groep weet niet wat te doen'
Bezoekers van een kerk in Haarlem branden een kaarsje tijdens de kerstviering voor gezinnen met kinderen
Bron: ANP

Nu het oorlog is in het Heilige Land, worden alle feestelijke kerstactiviteiten in Bethlehem en Jeruzalem afgelast. Ook in Nederland vragen kerken en christenen zich af hoe ze op een gepaste manier Kerst kunnen vieren.

Er staat geen gigantische kerstboom dit jaar in Bethlehem, de stad waar Jezus volgens de Bijbel ruim 2000 jaar geleden geboren werd. Ook in Jeruzalem, zo'n 10 kilometer verderop, zijn feestelijke kerstvieringen dit jaar afgelast op initiatief van verschillende kerken.

'Jezus zou vandaag in puin geboren zijn'

"Het is onmogelijk om Kerst te vieren, terwijl mensen in Gaza een genocide ondergaan", zei pastoor Munther Ishaq van de Evangelisch-Lutherse Kerk in Bethlehem tegen nieuwszender Al Jazeera. "Als Jezus vandaag de dag geboren zou zijn, dan bevond hij zich onder het puin."

De pastoor verving in zijn kerk de gebruikelijke met lichtjes en ballen versierde kerstboom door een installatie van een babypop middenin het puin. "We willen hiermee een boodschap naar de wereld sturen", zegt hij. "Terwijl de wereld Kerst op feestelijke manieren viert, is dit hoe het er voor ons uitziet."

Pastoor Munther Ishaq uit Bethlehem bij de babypop tussen het puin
Bron: Anadolu
Fotograaf: Hisham KK Abu Shaqra/Anadolu

Probleem met standpunt van Nederlandse kerken

De Palestijns-Nederlandse en christelijke Ghada Zeidan zou op dit moment eigenlijk naar Bethlehem afreizen, om samen met haar familie Kerst te vieren. "Maar dit jaar kan dat niet: we rouwen om de doden in Gaza."

In Nederland naar een kerk gaan is voor haar geen optie. Ze vindt het moeilijk te bevatten 'dat veel kerken zwijgen over wat er gebeurt'. "Je zou denken dat de kerk heel duidelijk naar voren treedt voor gerechtigheid. Maar dat gebeurt niet, en dat vind ik heel verdrietig en teleurstellend."

'Morele kompas verloren'

Ghada vindt dat kerken 'hun morele kompas zijn verloren'. "Dat de kerken hier Kerst willen vieren is up to them. Maar ik vind het wel heel moeilijk en teleurstellend - en met mij heel veel andere Palestijns-Nederlandse christenen."

Ze hoopt dat de kerken in Nederland deze Kerst alsnog zullen stilstaan bij de situatie in Gaza. "Ik hoop dat ze alle Palestijnen en specifiek de Palestijnen in Gaza meenemen in hun gebeden. Voor mij is het belangrijk dat ze zich heel duidelijk uitspreken en niet meer zwijgen. Anders staan ze aan de verkeerde kant van de geschiedenis."

Brandbrief

In november schreef Ghada, samen met 22 andere Palestijns-Nederlandse christenen, een brandbrief aan de leiders van alle kerken in Nederland. Ze vroeg hen te stoppen met zwijgen en een duidelijk standpunt in te nemen dat recht doet aan de situatie van de Palestijnen. "Wij hebben meerdere brieven van Palestijnse christenen ontvangen", bevestigt voorzitter Geert van Dartel van de Raad van Kerken, een gemeenschap van negentien kerken in Nederland.

"Naar aanleiding van die brieven, uit zowel Nederland als Bethlehem en Jeruzalem, hebben we een brief geschreven aan het demissionaire kabinet. "Daarin roepen we de regering op om alles te doen wat binnen de mogelijkheden ligt om tot een staakt-het-vuren in Gaza te komen", zegt hij.

Bekijk ook

'Ook landen in vrede moeten zich verhouden tot de oorlog'

Van Dartel vertelt dat hij in zijn eigen kring de vraag heeft gesteld of Kerst nog wel uitgebreid gevierd kan worden in deze tijd. Het antwoord was telkens 'natuurlijk, juist nu moeten we de hoop niet verliezen', vertelt hij.

"Maar er ontstond ook discussie. Niet over het wel of niet vieren van Kerst, maar over hoe het te vieren. De oorlog stelt Nederland en andere landen waar vrede is voor de urgente vraag hoe we ons daartoe moeten verhouden. En hoe we moeten omgaan met de traditie van Kerst."

Bidden voor staakt-het-vuren

Duidelijk werd dat er tijdens de kerkdiensten zeker aandacht zal zijn voor de oorlog in Gaza, vertelt Van Dartel. "In de kerken zal gebeden worden voor een beëindiging van het geweld, voor de vrijlating van de gegijzelden en voor de toelating van humanitaire hulp in Gaza."

De Palestijns-Nederlandse Ghada vindt dat 'het minimale dat je van kerken zou mogen verwachten'. "Voor mij is het belangrijk dat ze kritiek willen en durven te uiten op de genocide en oorlogsmisdaden waar Israël zich schuldig aan maakt."

Actualiteit van het kerstverhaal

Theoloog Janneke Stegeman herkent de worsteling bij kerken. "Palestijnen voelen ieder jaar de actualiteit van het kerstverhaal. Niet als romantisch verhaal, maar als verhaal over kwetsbare mensen. Het kerstverhaal gaat nota bene over een baby die al gauw na zijn geboorte op de vlucht moet en voor wie er geen plaats is. Voor hen is de worsteling nog veel schrijnender dit jaar, maar niet nieuw."

Wel nieuw, ziet Stegeman, is de worsteling van onder anderen christenen en kerken in Nederland. "Wat er nu gebeurt in Gaza is zo verschrikkelijk. We zien bovendien heel direct wat daar gebeurt, en een heleboel mensen voelen zich erbij betrokken. Daardoor zie ik meer christenen worstelen met het dilemma hoe hier meer oog voor te hebben dan in eerdere jaren."

Bekijk ook

'Het ligt erg gevoelig'

Stegeman is zelf lid van het liturgisch team van de Dominicuskerk in Amsterdam. Ze is daarnaast lid van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), heeft vrienden die predikant zijn, en spreekt met collega-theologen.

Ze verdiept zich al meer dan 15 jaar in de manier waarop kerken omgaan met Israël-Palestina. "Binnen kerken, tussen kerken, tussen kerkleiders en kerkgangers, tussen kerkgangers onderling - die verhouding ligt erg gevoelig. Dat maakt kerkleiders vaak huiverig om zich uit te spreken over wat er in Israël en Gaza gebeurt."

Historische steun vanuit kerken voor Israël

"Historisch is er vanuit de kerken altijd vooral steun voor Israël geweest", legt Stegeman uit. "Verhalen uit het christendom spelen zich grotendeels af in wat in de Bijbel 'Israël' heet. Toen in 1948 de staat Israël werd opgericht, voelden veel christenen daar een sterke binding mee."

"Enerzijds vanuit schuldgevoel: christelijk antisemitisme was een van de factoren die leidde tot de Holocaust, en christenen voelen zich daarover (terecht) schuldig. Anderzijds vanuit het idee dat de staat Israël de vervulling was van de Bijbelse belofte over de terugkeer van joden naar dat land. De oprichting van de staat Israël wordt dus wel gezien als een vervulling van die belofte."

Geen knusse kerstballenromantiek

Ook predikant Alleke Wieringa ervaart de worsteling. Als we haar bellen, is ze bezig met het schrijven van de preek die ze tijdens de Kerstmis in haar Remonstranten Kerk in Lochem-Zutphen zal voordragen.

Kerkgangers geven aan dat ze de zaak belangrijk vinden, vertelt Wieringa. "Je kop in het zand steken is dus geen optie. Het wordt niet een Kerst van 'herdertjes' en 'engeltjes', van zoetsappige dierbaarheid en knusse kerstballenromantiek. Wat er om ons heen gebeurt is bizar. Mensonterende oorlogen in landen die ons aan het hart gaan."

Ghada Zeidan, Janneke Stegeman en Alleke Wieringa
Bron: EenVandaag
Ghada Zeidan, Janneke Stegeman en Alleke Wieringa

'Niemand zit te wachten op mijn oordeel

"Het moeilijke is dat je al snel in tweepartijdigheid belandt, wanneer je het hebt over Gaza-Israël", ervaart de predikant. Ze benadrukt daarom het belang van initiatieven voor verzoening, die oog hebben voor de Palestijnen én de Israeliërs.

"Niemand zit te wachten op mijn oordeel. In plaats daarvan zie ik dat kerkgangers ontzettend blij zijn als ik en andere voorgangers de woorden kunnen vinden voor iets waar ze zelf ook mee worstelen."

Omgaan met onmacht

Tijdens de advent- en kerstbijeenkomsten van dit jaar wordt stilgestaan bij het thema 'omgaan met onmacht'. Predikant Wieringa: "We willen een reëel perspectief bieden aan de kerkgangers, omdat zij met vragen zitten die gaan over de oorlog in Israël en Gaza."

"We bespreken hoe je de moed erin kunt houden, en hoe je kunt omgaan met iets waar je weinig macht over hebt. "Het is belangrijk om niet onverschillig te worden. Sluit niet de deuren, maar trek het je aan, en leef mee, ook al kun je verder niks."

'Haaks op wat het Kerstverhaal zou moeten zijn'

Weinig kerken durven, zoals de kerk van predikant Wieringa, het gesprek over Israël en Gaza te openen, ziet theoloog Stegeman. "De grootste groep weet niet wat te doen, is in verlegenheid, en spreekt zich daarom niet uit. Bestuurders houden zich verre van politieke uitspraken."

Stegeman vindt dat jammer: "Sommige mensen vinden dat politiek niet thuishoort in de kerk. Maar geweld is niet alleen politiek, het is vooral iets wat mensen ervaren. Dus daar moet je iets mee, vind ik. We kunnen met Kerst niet zingen over vrede op aarde, wetende wat er aan de hand is, in zowel Gaza en Israël als bijvoorbeeld in Oekraïne. Het negeren van dat leed en onrecht staat haaks op wat het Kerstverhaal zou moeten zijn."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant