ICT-problemen bij de overheid: 'We willen niet leren van gemaakte fouten'

Ton Elias, oud-voorzitter van de tijdelijke commissie ICT-projecten bij de overheid, vindt dat zowel ambtenaren als de Tweede Kamer te weinig hebben gedaan met de aanbevelingen van zijn commissie. Het rapport van de commissie-Elias kwam in oktober 2014 uit. Nog steeds zijn de overheid en ICT geen gelukkige combinatie.

"We hebben bijvoorbeeld gezegd dat de beloning flexibeler moet", zegt Elias. "Dus betaal niet alleen de leidinggevende die aan 30 mensen leiding geeft 125.000 euro, maar ook de nerd die razend intelligent is en aan helemaal niemand leiding geeft. Betaal zo iemand wat meer zodat je hem bij het bedrijfsleven kunt wegkopen." De commissie schatte dat met de gerapporteerde mislukkingen een verspilling van 1 à 5 miljard euro per jaar was gemoeid.

Deze week bleek dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) met een financiële tegenvaller van 59 miljoen euro kampt bij het vernieuwen van de ICT-systemen. In plaats van 36 miljoen gaat de vernieuwing 95 miljoen euro kosten. Daarnaast duurt de ontwikkeling bijna twee jaar langer dan verwacht. Ton Elias: "We willen niet leren van de fouten die gemaakt zijn en dat vind ik onbegrijpelijk. Het gaat om echt belastinggeld."

Belastinginning in gevaar

Een andere overheidsdienst die met structurele problemen rondom ICT kampt is de Belastingdienst. Eerder bleek dat de IT-systemen van de Belastingdienst er nog slechter voor staan dan gedacht. De inning van belastingen komt daarmee, volgens PvdA-Kamerlid Henk Nijboer, in gevaar: “De inning loopt gevaar en er wordt steeds minder gecontroleerd. Dat gaat nog wel een tijdje goed, maar als je dat jarenlang niet goed doet, dan ondermijnt dat de belastingmoraal."

Nijboer noemt als voorbeeld de erfenisbelasting: ‘"Die kon vorig jaar niet worden geïnd. Dat gaat om 400 miljoen euro. Het gaat om groot geld en het is vervelend: er is iemand overleden en je kunt de fiscus niet afrekenen. Dat duurt twee jaar." 

De oppositie wil daarom van de Belastingdienst een zogeheten ‘groot project’ maken. Dat betekent dat de Tweede Kamer nauwgezet geïnformeerd wordt over de ICT, de reorganisatie en de inning van belastingen.

Tweede Kamer niet goed geïnformeerd

Staatssecretaris Menno Snel van Financiën heeft erkend dat de Tweede Kamer jarenlang stelselmatig ‘niet diepgaand en systematisch genoeg’ is geïnformeerd om inzicht te krijgen in de problemen bij de Belastingdienst. Tijdens een debat met de Tweede Kamer zei hij dat te betreuren.

Oud-voorzitter van de ICT-commissie, Ton Elias, heeft nog wel advies voor de politiek: "Er is een mentaliteitsomslag nodig bij Kamerleden om er bij elk project, klein of groot, bovenop te blijven zitten. Ze moeten zeggen: ‘Ik weet helemaal niet hoe dat precies zit, maar beste minister, heeft u dat wel in de gaten gehouden en als u daar niet op let krijgt u problemen."