Hoe reageert China op chipboycot van Nederland? Ogen zijn gericht op nieuwe Chinese minister van Buitenlandse Zaken

China heeft een nieuwe minister van Buitenlandse Zaken. Qin Gang staat bekend om zijn harde lijn richting het Westen. De vraag is dan ook: hoe reageert hij op Nederland, dat een akkoord met de VS sloot om geen nieuwe chipmachines naar China te exporteren?

De boycot is een van de hete hangijzers in de relatie met China, naast bijvoorbeeld de Taiwan-kwestie. Door de chipboycot zit het Nederlandse bedrijf ASML rechtstreeks in de vuurlinie. De Amerikanen willen niet dat de fabrikant de modernste machines voor het maken van microchips aan China levert.

Geavanceerde microchips

De meest geavanceerde microchips zijn essentieel voor het maken van wapensystemen. Het Westen loopt daarin, mede dankzij ASML, zo'n 10 jaar voor op China.

Maar als China toegang krijgt tot machines met de modernste technologie is die voorsprong snel weg, zo luidt het strategische argument van de Amerikanen.

Exportverbod naar China

ASML heeft zich ontwikkeld in een periode waarin partijen vanuit de hele wereld, inclusief China, samenwerken om de snelst mogelijke technologische vooruitgang te boeken. Het bedrijf verkoopt de machines het liefst aan iedereen.

Maar 2 weken geleden, tijdens het bezoek van premier Mark Rutte aan de Amerikaanse president Joe Biden, viel er een besluit: China wordt afgesloten van de modernste technologie van ASML. Het bedrijf krijgt van het kabinet een verbod om de nieuwste machines naar China te exporteren.

Hoe reageert Qin Gang?

Dat schreeuwt om een Chinese reactie. Veel ogen zijn dan ook gericht op de kersverse minister van Buitenlandse Zaken Qin Gang. Ook Sense Hofstede is nieuwsgierig naar zijn reactie. Maar de onderzoeker naar Chinees-Westerse diplomatieke relaties bij Instituut Clingendael zegt dat we de rol van Qin Gang ook niet moeten overschatten.

"Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken is niet de plek waar het buitenlandbeleid wordt bepaald. Dat doet echt de partijleider", legt hij uit. Hofstede verwacht niet dat de Chinese regering de woede als eerste op Nederland en ASML zal richten.

China ziet VS als agressor

"De Chinezen willen zich het liefst focussen op één grote vijand die ze als agressor kunnen neerzetten, namelijk de Verenigde Staten", zegt hij. "Nederland wordt neergezet als een landje dat liever met iedereen zaken doet, maar in een hoek gedreven wordt door het agressieve Amerika."

China probeert zoveel mogelijk verdeeldheid te creëeren tussen Europa en de VS, vervolgt de onderzoeker. "In een statement spreekt Qin Gang om die reden zich eerder lovend dan bestraffend uit ten opzichte van Nederland en ASML".

Onaantastbare machtspositie

Toch betekent dat volgens China-deskundige Joris Teer van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) niet dat daarmee de kou uit de lucht is. Teer zegt dat China al veel langer bezig is met een strategie om op cruciale terreinen een onaantastbare machtspositie te verwerven. "Ze spelen het alleen veel minder openlijk dan de VS."

Hij verwijst naar de zogenaamde zeldzame aardmetalen, mineralen die essentieel zijn voor het produceren van onder andere silicium chips. In een rapport uit 2022 schreef Teer dat China, 'min of meer onder de radar', een quasi-monopoliepositie heeft opgebouwd. "Als de strijd om de hegemonie harder wordt, kan China het Westen, en ook Europa, heel hard raken. Bijvoorbeeld door essentiële grondstoffen te blokkeren."

Symbolische boycotacties

Daarnaast kan China ook Nederlandse producten weren en Nederlandse bedrijven daarmee benadelen, waarschuwt Teer. Maar of het snel zover komt, dat verwacht onderzoeker Hofstede niet: "Wat je bij Chinese boycotacties ziet, is dat ze vooral bepaalde niet-essentiële producten met een hoge symboolwaarde kiezen."

"Toen ze Australië wilden dwarszitten, hieven ze een verbod op Australische wijn", geeft hij als voorbeeld. "Maar de export van Australische ijzererts, iets wat de Chinezen zelf nodig hebben, ging gewoon door. Zo was er ook veel rumoer rond een importverbod op ananassen uit Taiwan. Maar de levering van Taiwanese chips ging gewoon door."

Bron: Wolf Warrior

Hand uitstrekken naar Nederland

Hofstede merkt ook op dat premier Rutte zich in Washington niet in harde bewoordingen heeft uitgelaten richting China. "Dat maakt het voor de Chinezen makkelijker om zonder gezichtsverlies de hand uit te strekken naar Nederland." Qin Gang toont zich vooralsnog van zijn vriendelijke kant. Zo zegt hij dat China, net als Nederland, voor een wereldwijd 'open speelveld' is als het gaat om chiptechnologie.

"Nederland blijft zo in een soort balanceer-act op goede voet met zowel de VS als China." Toch zal het probleem op de langere termijn weer terugkeren, verwacht de onderzoeker van Clingendael.

Boycot van essentiële grondstoffen?

De kans is aanwezig dat wolf warrior Qin Gang zich in schaapskleren hult en later van toon verandert. Dat daar rekening mee wordt gehouden, blijkt volgens China-deskunige Joris Teer uit een recent onderzoek. "Daarin is aan 50 Europese experts op het gebied van economie en internationale betrekkingen en defensie gevraagd hoe groot de kans is dat China tussen nu en 10 jaar een boycot instelt voor essentiële grondstoffen."

"Wat blijkt? Zij gaven gemiddeld ongeveer een 60 procent kans dat zo'n boycot de komende 10 jaar ingesteld wordt", aldus Teer.