Paniek in de tent. Is er een fragiel akkoord met Poetin afgesloten om de oorlog in Oekraïne te keren, komt opeens het MH17-drama voorbij. Premier Rutte moet zich tijdens de Europese Top ‘rot’ zijn geschrokken. ‘Jongens dat verhaal moet meteen de kop in worden gedrukt want ik krijg hier de grootst mogelijke problemen mee.
'Voor je het weet roept Omtzigt mij weer naar de Kamer voor uitleg’. Zoiets moet er gezegd zijn door de premier tegen zijn ambtenaren. Het was het woord amnesty waar neurose over ontstond. En dat woord werd eerst in de Britse pers in verband gebracht met het MH17-drama.
In het akkoord dat Merkel en Hollande voor elkaar hebben gebokst staat dat Poetin en Porosjenko over en weer amnestie verlenen aan krijgsgevangen in de regio van Donetsk. En juist in die regio is de MH17 neergehaald.
En juist naar dit drama wordt onder leiding van Nederland onderzoek gedaan de daders te vinden en te berechten. “De onderste steen moet boven”, zo herinneren wij de woorden van Rutte. Waarmee ook bedoeld dat de daders opgespoord worden en berecht. Voor nabestaanden een hoopvolle gedachte, maar ook zij weten waarschijnlijk dat hoop geen realiteit wordt.
Natuurlijk is daar in Minsk niet uitgebreid gesproken over de Onderzoeksraad van Tjibbe Joustra. Merkel en Hollande waren allang blij dat Poetin en Porosjenko elkaar in dat protserige paleis niet naar de keel vlogen en bereid waren over en weer concessies te doen. Dat er dan wordt afgesproken gevangenen uit te ruilen en berechting te voorkomen is één zo’n compromis.
Porosjenko verzekerde, op een vraag van journalisten, dat ‘never ever’ vrijspraak voor dit soort misdaden – het neerhalen van een passagiersvliegtuig – ‘vrijspraak geldt’. Hij had Rutte die verzekering ook gegeven.
Als er onduidelijkheid was blijven bestaan dan had de premier, zo zei hij op z’n persconferentie na afloop van de top, ‘er een groot punt van willen maken’ tijdens de vergadering met de 28 regeringsleiders.
Een politieke zucht van verlichting was het voor Rutte. Bij navraag kreeg hij van Merkel, Hollande en Porosjenko de uitleg dat amnestie niet geldt voor de daders van de neergeschoten MH17. Het staat alleen niet op papier.
Het laatste woord in de Tweede Kamer is er nog niet over gezegd. Maar politiek is het afwegen van belangen. Soms is het ene belang groter dan het andere. Hoe pijnlijk ook. Daar kan geen Kamerlid, zelfs Pieter Omtzigt niet, iets aan veranderen. Voor de premier was het daarom noodzakelijk ons – de buitenwereld - te doen laten geloven dat amnesty en MH17 niets met elkaar hebben te maken. Killing the story, noemen ze dat in de politieke communicatie. Maar ook de premier weet dat dit verhaal nog lang niet dood en begraven is.
De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Er is de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig om het stroomnet goed te laten werken
Bron:
ANP
Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."
Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.
'Verbaast mij niet'
"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."
Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."
Geen commerciële bedrijven
En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."
Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.
info
Hoe ziet de Nederlandse energierekening eruit?
De elektriciteitsrekening bestaat uit drie hoofdelementen.
Leveringskosten: dit is het bedrag dat je betaalt aan je energieleverancier voor de hoeveelheid elektriciteit en gas die je daadwerkelijk verbruikt. Deze kosten zijn afhankelijk van het verbruik, het tarief en de vaste leveringskosten. Dit deel van de rekening kun je beïnvloeden door te kiezen voor een goedkopere energieleverancier of minder energie te verbruiken.
Netbeheerkosten: dit zijn de kosten voor transport en onderhoud van het energienetwerk. Je betaalt deze aan je regionale netbeheerder (bijvoorbeeld Liander, Enexis of Stedin). De netbeheerder wordt bepaald door je woonadres en je kunt deze niet zelf kiezen. Dit deel van de rekening kun je niet beïnvloeden want de tarieven worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt.
Overheidsheffingen en belastingen: de overheid heft belastingen op energieverbruik en gebruikt deze deels om duurzame energie te stimuleren. Dit beslaat ongeveer een derde van de totale energierekening.
Netbeheerkosten gaan over de kop
Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.
"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."
Rekening naar Brussel kan niet
En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.
Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."
Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.
"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."
'Er is geen gratis geld'
Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.
Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."
Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."
Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."
Energierekening voorspelbaarder
Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.
"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."