Protesterende basisschoolleraren van de actiegroep PO in Actie beginnen een eigen vakbond. PO in Actie haalde 700 miljoen euro binnen, maar heeft er weinig vertrouwen in dat dit geld in overleg met de gevestigde vakbonden goed gebruikt gaat worden. Daarom wil PO in Actie zelf aan tafel bij de cao-onderhandelingen.

De actiegroep, bestaande uit een kleine groep leraren, kreeg dit jaar in korte tijd tienduizenden collega's op de been. Samen streden ze voor een hoger salaris en een lagere werkdruk. De traditionele bonden en de PO-raad sloten zich ook aan bij die acties.

De leraren zijn niet de eersten die een actiegroep omvormen tot een vakbond. In 1988 schreven de verpleegkundigen geschiedenis: verpleegster Gaby Breuer zette in 1989 eigenhandig de actiegroep VVIO  (Verpleegkundigen en verzorgenden in Opstand) op. Ook toen ging het om een beter salaris en minder werkdruk.

Advertentie

Op 18 november 1988 plaatst verpleegkundige Gaby Breuer een advertentie in de Volkskrant met de tekst:

Agenten verdienen weinig!

Verpleegkundigen nog minder!

De tijd is rijp voor actie!

Ze zet haar telefoonnummer onder de advertentie. De dag dat de advertentie de krant haalt, staat haar telefoon roodgloeiend. Haar advertentie raakt bij duizenden beroepsgenoten de juiste, gevoelige snaar. "Er was ontzettend veel onvrede. Het ging niet alleen om het geld. Maar vooral ook om het aanzien van ons beroep", zegt Breuer.

Enkele dagen later is de actiegroep (Verpleegkundigen en Verzorgenden in Opstand (VVIO) een feit. Het lukt de VVIO zesduizend verpleegkundigen en verzorgenden op de been te krijgen. "En dat ging toen heel anders", vertelt Breuer. "We hadden geen mobiele telefoons of social media. Alles ging met posters plakken en de kopieermachine draaide overuren."

Actie

Breuer is het lont in het kruitvat; ze eist vijf procent loonsverhoging en krijgt een groot deel van verplegend Nederland in actie. Maar niet iedereen was enthousiast. "De traditionele vakbonden hebben ons toen heel erg tegengewerkt. Dat maakte ons niet uit. Wij hadden een missie, waren jong en vonden het leuk."

Frustraties over hoge werkdruk, slechte arbeidsomstandigheden en lage salarissen leidden vervolgens tot spraakmakende acties. Een periode van protest, die naar Europees voorbeeld 'Witte Woede' werd genoemd, brak aan. Voor het eerst in hun honderdjarige geschiedenis gingen verpleegkundigen en verzorgenden massaal de straat op om hun onvrede te uiten.

Resultaat

"Stakingen, wilde acties en protestmarsen waren nodig om de publieke opinie wakker te schudden", vertelt Breuer. Deze schreeuw om erkenning bleef niet onopgemerkt. De politiek ondernam stappen op het gebied van arbeidsomstandigheden en onderwijs. Ook volgde er een bescheiden salarisverhoging.

Twee jaar later bundelt de actiegroep VVIO haar krachten met de al wat langer bestaande belangenorganisatie van verpleegkundigen, de Nederlandse Maatschappij voor Verpleegkunde (NVM). Het resultaat is een nieuwe organisatie met de naam: Nieuwe Unie ’91, ofwel NU’91. Breuer trekt zich dan terug: "Actievoeren en besturen zijn niet te vergelijken. Ik zag mezelf niet in de beleidsstukken duiken.’ Een tip voor de leraren heeft ze wel: ‘Houd altijd het contact met de werkvloer en blijf tussen de mensen staan."

 De leraren staken weer op dinsdag 12 december.

De Amerikaanse president Donald Trump mag voorlopig doorgaan met het uitzetten van migranten. Dat heeft het Hooggerechtshof, tot de grote verbazing van velen, gisteren besloten. Hoe kreeg hij dit voor elkaar? "Hij is duidelijk over de schreef gegaan."

De aandelen in Europa laten een voorzichtig herstel zien. Toch zijn er zorgen, vooral over de pensioenen en de woningmarkt, blijkt ook uit vragen in de chat. Hoofdeconoom Bert Colijn van de ING beantwoordt de meest gestelde vragen.

De onrust op de beurs van de afgelopen dagen, die veroorzaakt wordt door de importheffingen van president Donald Trump, leidt ook tot veel onrust bij de kijkers in de chat. Deze vijf vragen worden het meest gesteld:

1. Gaan de huizenprijzen dalen? En wat zijn de gevolgen voor starters op de woningmarkt?

Voor een daling van de huizenprijzen is op dit moment geen duidelijke aanleiding, begint Colijn. "De beursdalingen lijken misschien op eerdere crises, zoals tijdens corona, maar dat hoeft niet automatisch tot een daling van huizenprijzen te leiden. De financiële positie van veel Nederlandse huiseigenaren is nog steeds goed. Daarnaast daalt de rente licht, wat juist een aanzuigende werking op de huizenmarkt kan hebben", legt hij uit.

Die lagere rente is goed nieuws voor starters op de woningmarkt. "Dat maakt huizen in principe iets betaalbaarder voor starters, dus dat is positief. Mochten de huizenprijzen alsnog dalen, dan kan dat ook gunstig zijn voor starters."

"Maar er is nu nog geen reden om te zeggen: 'ga snel kijken' of juist 'wacht af'", gaat hij verder. "De economische impact van deze situatie lijkt vooralsnog beperkt: hooguit een lichte rem op de groei, geen recessie. Dus wat er gaat gebeuren, hangt sterk af van het vertrouwen in de markt. Als we vertrouwen blijven houden, dan is er niet zoveel aan de hand. Maar als mensen massaal het vertrouwen verliezen, kan dat wél effect hebben op bijvoorbeeld de woningmarkt, ook al zijn de economische 'fundamentals' nog in orde."

2. Is dit te vergelijken met 2008 en de val van Lehman Brothers?

"Nee, dit is geen systeemcrisis zoals toen", zegt de hoofdeconoom stellig. "In 2008 implodeerde het wereldwijde financiële systeem. Nu zien we vooral zorgen rondom handel en geopolitiek, met effecten op prijzen en vertrouwen."

"De beursdaling lijkt op die tijd, maar de onderliggende situatie is heel anders. Dit is een crisis die eigenlijk voornamelijk gaat over een sterke verhoging van prijzen in de Verenigde Staten en een reactie daarop. Dus het gaat nu niet over instortende banken of faillissementen, maar over handelspolitiek en prijsdruk."

3. Dan het nieuwe pensioenstelsel, moeten we dat nog wel willen nu de beurs daalt?

"Ja, er is geen reden om daar nu op terug te komen. Het nieuwe stelsel bevat juist schokdempers voor momenten zoals deze. Pensioenfondsen zijn beter beschermd tegen tijdelijke schommelingen, en de dekkingsgraden zijn de afgelopen tijd juist gestegen", legt Colijn uit.

4. Wat is de invloed op onze pensioenen, op korte en lange termijn?

"Op korte termijn is een beursdaling vervelend, omdat pensioenfondsen daarin beleggen. Maar veel fondsen hebben hun renterisico goed afgedekt. Ze kunnen dus tegen een stootje."

Hij gaat verder: "Op de lange termijn blijft het belangrijk om mee te bewegen met economische ontwikkelingen, en daar is het nieuwe stelsel op ingericht. Pensioenen kunnen dalen, maar er zijn schokdempers ingebouwd precies voor momenten zoals deze."

5. Gaat de handelsoorlog zorgen voor hogere prijzen? En stijgen pensioenen dan mee?

"Dat is nog helemaal niet zeker", weet de hoofdeconoom. "In de VS zijn forse importheffingen aangekondigd, maar in Europa blijven de maatregelen vooralsnog beperkt. Daardoor zou het zelfs kunnen dat prijzen hier minder snel stijgen. En dus is het ook niet zeker dat pensioenen meestijgen, want dat hangt af van de inflatie en de beleggingsresultaten", sluit hij af.