Het trieste en onbekende verhaal van een Poolse bevrijder: 'Hij heeft zijn geboortedorp en familie nooit meer gezien'
Voor uw vrijheid en de onze. Dat was het motto van de Poolse soldaten die hier vochten tegen de nazi's. Michal Salewicz was zo'n strijder. Zijn keuze om te vechten veranderde uiteindelijk zijn hele leven.
Morgen is het 75 jaar geleden dat Breda door, onder meer, de Eerste Poolse Pantserdivisie werd bevrijd. Salewicz was eén van de Poolse strijders van deze eenheid. Zijn kleinzoon, journalist Koen van Groesen, maakte een documentaire over het levensverhaal van zijn grootvader. De film Mijn Poolse opa vertelt over Salewicz en de rol die de Polen in de Tweede Wereldoorlog hadden.
De vergeten Poolse veteranen
"Ik wilde in zijn huid kruipen en laten zien wat voor heldenrol de Polen in de bevrijding van Nederland gespeeld hebben. Een triest en onbekend verhaal van vergeten Poolse veteranen", vertelt Van Groesen.
Bekijk hier de trailer van de documentaire:
Michal Salewicz was 17 jaar oud toen hij werd opgeroepen als dienstplichtig soldaat in het Poolse leger. Op 1 september 1939 vielen zowel Duitsland als Rusland zijn vaderland aan. Het Poolse leger hield aanvankelijk moedig stand, maar moest zich na een aantal dagen overgeven. Salewicz vluchtte via Roemenië en kwam via Joegoslavië, Griekenland en Frankrijk in Engeland terecht. Daar sluit hij zich aan bij de Eerste Pantserdivisie van generaal Stanislaw Maczek.
Een levensveranderende keuze
"Een keuze die opa's leven compleet veranderde", vertelt kleinzoon Koen van Groesen. "Hij heeft zijn geboortedorp Sinkow en zijn familie daardoor nooit meer teruggezien." Salewicz kon na de oorlog niet terug naar zijn vaderland. Polen werd na de oorlog bezet door de Sovjet-Unie en de Poolse bevrijders werden beschouwd als verraders.
"We hebben gevochten voor niks. Nou, niet voor niks, voor de vrede van de wereld", zei Salewicz eerder. "Maar niet voor onszelf. Want de bevrijding van Polen kwam niet." In 1975 ging Salewicz voor het eerst terug naar Polen. Zijn ouders waren toen, tot zijn grote verdriet, al overleden.
'Mensen zongen Oranje Boven, ik wist niet wat dat betekende'
"Bij binnenkomst in Nederland waren de mensen een beetje bang", zei Salewicz een aantal jaren geleden tegen EenVandaag. "Maar toen ze zagen dat wij het waren, kwamen ze allemaal naar buiten om ons te groeten. Het was heel gezellig. Toen we Breda hadden bevrijd hoorde je van ver al het gezang. De mensen zongen 'Oranje boven', maar ik wist niet wat dat betekende."
In Oosterhout leerde Salewicz zijn vrouw Dina kennen. Kort na de ontmoeting moest Salewicz verder vechten met het Poolse leger. De oorlog was immers nog niet voorbij. Na de oorlog trouwden ze en kregen ze vijf kinderen, acht kleinkinderen en drie achterkleinkinderen. Salewicz overleed in 2007. Zijn as werd uitgestrooid over het Pools Militair Ereveld in Breda waar zijn gesneuvelde kameraden begraven liggen. De documentaire Mijn Poolse opa wordt aanstaande zondag getoond bij de herdenking van 75 jarige bevrijding van Breda.
'Meerderheidskabinet zit er niet in', zegt politiek commentator Joost Vullings over onderhandelingen tussen D66 en CDA
De gesprekken tussen D66 en CDA over 'de positieve agenda' gaan tot nu toe succesvol. Het stuk is halverwege volgende week al af om te worden gepresenteerd, bevestigen bronnen tegenover EenVandaag.
Politiek commentator Joost Vullings hoort vanuit meerdere kanten positieve geluiden over de onderhandelingen tussen D66 en CDA. 'Ze gingen stoeien', zei Rob Jetten. En het stoeien is zo goed gegaan dat er flinke vaart zit in de formatie, zegt Vullings. "Ze hopen andere partijen te verleiden om te zeggen: 'Hier willen we aan meedoen'."
1. Kunnen we echt halverwege volgende week wat verwachten en wanneer wordt het stuk gepresenteerd?
"Het was eerst woensdag, maar ik kwam ook nog een optimistische bron tegen en die had het over dinsdag", zegt Vullings. "Maar laten we wel voorzichtig zijn, laten we gewoon koersen op woensdag. Dan hopen D66 en CDA het stuk echt af te hebben."
Het presenteren van het stuk vinden de partijen nog wel ingewikkeld, weet Vullings. "Want ja, moet je zo'n stuk nou prijsgeven? Uiteindelijk moet je het toch aan andere partijen laten lezen, dus dan kan je het in Den Haag net zo goed maar presenteren."
2. Wat gebeurt er nadat die 'positieve agenda' is gepresenteerd?
"Als het volgende week woensdag al af is, dan heeft informateur Buma nog tot en met maandag de tijd om alle fractievoorzitters nog eens uit te nodigen. Hij kan dan zeggen: kijk, dit is die positieve agenda. Wat vind je ervan?"
De politiek commentator denkt dat een hoop partijen het een 'mooi stuk' zullen vinden, maar niet per se willen regeren. "En sommige partijen zullen zeggen: we zien helemaal niks in de inhoud, dus reken niet op ons."
Maar er zijn natuurlijk ook partijen die positiever zullen reageren. "Die zien dan in ieder geval voldoende aanknopingspunten om eventueel daarover te gaan praten."
3. En dan moet informateur Buma met een advies komen. Hoe gaat dat eruit zien?
Informateur Sybrand van Haersma Buma heeft, na de reacties van alle partijen, dan genoeg informatie om zijn eindverslag te schrijven, zegt Vullings. "Daarin komt hij waarschijnlijk tot de conclusie dat er vijf of zes partijen zijn die voldoende aanknopingspunten zien om verder te praten: laten we eens kijken of er uit deze groep partijen, een kabinet te vormen valt."
Maar uiteindelijk wordt dat een lastige keuze. "Want met wie wordt dat en waar? Daar zie je ook wel echt flinke ontwikkeling in het denken in Den Haag. Want ja, dan komt daar waarschijnlijk een volgende informateur en die nodigt dan op enig moment Dilan Yeşilgöz (VVD) uit, die zal gewoon blijven herhalen: 'Ik wil echt niet met GroenLinks-PvdA'."
"En ja, D66 zegt: onze samenwerking met JA21, dat zien we eigenlijk ook niet zitten", gaat Vullings verder. "Dus de verwachting is, maar dat hoor je bij D66 en CDA dat dan al vrij snel de conclusie wordt van zo'n informateur: een meerderheidskabinet zit er gewoon niet in."
"GroenLinks-PvdA wordt geblokkeerd door de VVD en de combinatie van D66 en JA21 is ingewikkeld. Dus laten we overschakelen naar de minderheidsvariant met D66, VVD en CDA", is de redenatie volgens Vullings.
"Daarin zie je echt een ontwikkeling, want in de eerste dagen na de verkiezingen wilde niemand het hebben over een minderheidskabinet." Dat zou niet stabiel zijn, en is niet wat het land nu nodig heeft, werd er gedacht. "En nu hoor je eigenlijk bij die twee partijen: ja, hier zal het waarschijnlijk wel op uitdraaien. Want zo zijn de kaarten nu eenmaal geschud op dit moment."
4. Maar zou zo'n minderheidskabinet nu dan wel kunnen?
"De vraag is: wat vinden GroenLinks-PvdA en JA21 hiervan nou goed? Dit is natuurlijk vooruitlopen op wat er gaat gebeuren, maar dit is toch wat heel veel mensen denken", zegt Vullings. "Maar het is de beste keuze van alle kwaden, zo wordt het dan een beetje gezien."
"Als je daar met mensen over doorpraat dan zeggen ze: we moeten dan ook wel de banden met JA21 en GroenLinks-PvdA goed houden, want we gaan die partijen gewoon ontzettend hard nodig hebben in de Tweede en Eerste Kamer."Maar dat wordt dan wel de grootste opgave, denkt de politiek commentator.
"Nederland heeft snel besluiten nodig", merkt hij ook op. "En zo'n minderheidskabinet voldoet dan in ieder geval aan de factor 'snel'."
5. Komt een nieuw kabinet voor de kerst dan toch nog in zicht?
Dat gaat nog wel even duren volgens de politiek commentator. "Volgende week is het stuk klaar, Buma moet nog gesprekken voeren en de week daarop komt hij met een eindverslag."
Daarna volgt er nog een debat en moet de nieuwe informateur worden aangesteld. "Dan is er nog maar een week tot het kerstreces en dat lijkt mij nét iets te snel om dan al hele grote zware conclusies te trekken."
Men moet ook nog wennen aan de mogelijkheden, zegt Vullings. "En als je dat te snel doet, denk ik ook een beetje dat je het begrip en het draagvlak in de samenleving verliest."
"Ze hopen dan wel zo snel mogelijk in januari die conclusie te trekken over welke groep partijen het gaat worden. En laat ik nou eens heel optimistisch zijn, we zouden begin maart een kabinet kunnen hebben."