Voor uw vrijheid en de onze. Dat was het motto van de Poolse soldaten die hier vochten tegen de nazi's. Michal Salewicz was zo'n strijder. Zijn keuze om te vechten veranderde uiteindelijk zijn hele leven.

Morgen is het 75 jaar geleden dat Breda door, onder meer, de Eerste Poolse Pantserdivisie werd bevrijd. Salewicz was eén van de Poolse strijders van deze eenheid. Zijn kleinzoon, journalist Koen van Groesen, maakte een documentaire over het levensverhaal van zijn grootvader. De film Mijn Poolse opa vertelt over Salewicz en de rol die de Polen in de Tweede Wereldoorlog hadden.

De vergeten Poolse veteranen

"Ik wilde in zijn huid kruipen en laten zien wat voor heldenrol de Polen in de bevrijding van Nederland gespeeld hebben. Een triest en onbekend verhaal van vergeten Poolse veteranen", vertelt Van Groesen.

Bekijk hier de trailer van de documentaire:

Michal Salewicz was 17 jaar oud toen hij werd opgeroepen als dienstplichtig soldaat in het Poolse leger. Op 1 september 1939 vielen zowel Duitsland als Rusland zijn vaderland aan. Het Poolse leger hield aanvankelijk moedig stand, maar moest zich na een aantal dagen overgeven. Salewicz vluchtte via Roemenië en kwam via Joegoslavië, Griekenland en Frankrijk in Engeland terecht. Daar sluit hij zich aan bij de Eerste Pantserdivisie van generaal Stanislaw Maczek.

Een levensveranderende keuze

"Een keuze die opa's leven compleet veranderde", vertelt kleinzoon Koen van Groesen. "Hij heeft zijn geboortedorp Sinkow en zijn familie daardoor nooit meer teruggezien." Salewicz kon na de oorlog niet terug naar zijn vaderland. Polen werd na de oorlog bezet door de Sovjet-Unie en de Poolse bevrijders werden beschouwd als verraders.

"We hebben gevochten voor niks. Nou, niet voor niks, voor de vrede van de wereld", zei Salewicz eerder. "Maar niet voor onszelf. Want de bevrijding van Polen kwam niet." In 1975 ging Salewicz voor het eerst terug naar Polen. Zijn ouders waren toen, tot zijn grote verdriet, al overleden.

'Mensen zongen Oranje Boven, ik wist niet wat dat betekende'

"Bij binnenkomst in Nederland waren de mensen een beetje bang", zei Salewicz een aantal jaren geleden tegen EenVandaag. "Maar toen ze zagen dat wij het waren, kwamen ze allemaal naar buiten om ons te groeten. Het was heel gezellig. Toen we Breda hadden bevrijd hoorde je van ver al het gezang. De mensen zongen 'Oranje boven', maar ik wist niet wat dat betekende."

Bron: Koen van Groesen

In Oosterhout leerde Salewicz zijn vrouw Dina kennen. Kort na de ontmoeting moest Salewicz verder vechten met het Poolse leger. De oorlog was immers nog niet voorbij. Na de oorlog trouwden ze en kregen ze vijf kinderen, acht kleinkinderen en drie achterkleinkinderen. Salewicz overleed in 2007. Zijn as werd uitgestrooid over het Pools Militair Ereveld in Breda waar zijn gesneuvelde kameraden begraven liggen. De documentaire Mijn Poolse opa wordt aanstaande zondag getoond bij de herdenking van 75 jarige bevrijding van Breda.

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."