Het geluid van vliegtuigen stoort ons het meest, gevolgd door herrie van bedrijven en horeca. Nederland wordt steeds lawaaiiger, zo blijkt uit onderzoek. Toch zijn er nog plekken waar we stilte kunnen ervaren. En die zijn hard nodig.

Vliegtuigen, bedrijven en horeca, het is de top 3 van de grootste veroorzakers van geluidsoverlast volgens een landelijke enquête van de Stichting Geluidhinder. Plekken waar het nog echt stil is bestaan eigenlijk nauwelijks meer in Nederland, en waar ze nog bestaan worden ze bedreigd.

Stilte nodig om gezond te blijven

Erik Roelofsen maakt zich zorgen over al deze decibellen die Nederlanders elke dag moet zien te verteren. "Geluidsoverlast wordt een steeds groter probleem", vindt de directeur van de Nederlandse Stichting Geluidshinder, "Jarenlang hebben we belang en noodzaak van stilte onderschat. Maar mensen krijgen echt burn-out verschijnselen door constante blootstelling aan geluid."

Roelofsen komt met voorbeelden: "Neem Amsterdam Centraal. Als je daar loopt, hoor je continu tramgeluiden, rolkoffertjes en mensen praten. Dat kan leiden tot grote stressgevoelens, een hoge bloeddruk en uiteindelijk hart- en vaatziekten. We hebben momenten van stilte nodig om gezond te blijven."

Over tien jaar geen stille plekken meer

Uit de enquête, die is verstuurd naar gemeentes, woningcorporaties en provincies, blijkt dat de meeste mensen zich ergeren aan het geluid van vliegtuigen, bedrijfslawaai en horeca. "Denk aan kleine bedrijfjes in woonwijken, vrachtwagens en machines en het geluid van cafés en volle terrassen", vertelt Roelofsen. Zelf ergert hij zich het meest aan bouwgeluiden. "En dan vooral het geluid van een drilboor."

Volgens Roelofsen is het belangrijk om klachten over geluidshinder serieus te nemen. "De stilteplekken in Nederland worden steeds schaarser. Wij vrezen dat er over tien jaar geen stille plekken in Nederland meer zijn. Omdat overal wordt gebouwd en het steeds voller wordt."

Bron: EenVandaag

Stilstaan bij stiltegebieden

Stichting Geluidshinder vindt dat de Nederlandse overheid moet waken over de stilte. "Een mens heeft het recht om zich te kunnen terugtrekken uit het lawaai."

Roelofsen hoopt dat mensen de tijd blijven nemen voor de stilte, omdat het zo gezond is. Voor rustzoekers heeft hij een stiltekaart ontwikkeld met de meest stille plekjes van Nederland.

Bang dat deze plekjes hun waarde verliezen door massale interesse van stilte-toeristen is Roelofsen niet. "Er is nu nog genoeg hectare aan stilte in Nederland. We kunnen het wel verdelen. Het belangrijkste is dat we deze bijzondere plekken herkennen en bewaren."

Het pgb-systeem is enorm fraudegevoelig. Jaarlijks verdwijnt zo'n 500 miljoen euro belastinggeld in de zakken van mensen met andere belangen. Deskundigen willen dat de politiek ingrijpt: bescherm zorgverleners en patiënten tegen fraudeurs.

Zorgkantoren mogen administratie niet inzien en alleen aangekondigd huisbezoeken doen, wat toezicht op pgb-zorg lastig maakt. "We moeten meer bevoegdheden hebben", reageert CZ-directeur Verlaan op onderzoek van EenVandaag naar mogelijke pgb-fraude.

"Binnen de huidige constructie is het redelijk makkelijk om daar misbruik van te maken. Het probleem is dat we vaak wel voelen dat het niet pluis is, maar er heel weinig mee kunnen", zegt Caro Verlaan, directeur van zorgkantoor CZ, de partij die pbg-budgetten toekent.

Familie in Den Haag

Verlaan reageert op onderzoek van EenVandaag, waaruit blijkt dat een familie in Den Haag mogelijk tonnen aan pgb-geld declareerde zonder het aan de zorg te besteden.

De indicatie, verleend door zorgkantoor CZ, van 132.000 euro per jaar, verdween naar het zorgbedrijf van een van de zoons. De daadwerkelijk zorg werd verleend door Portugese en Braziliaanse vrouwen. Zij kregen maar een klein deel van dat bedrag en werden ver onder het minimum loon betaald.

Onvoldoende controle

Het verhaal laat zien hoe makkelijk het is om te frauderen met een pgb-budget, over de rug van arbeidsmigranten. "Ik kan dat alleen maar beamen", zegt de bestuurder. Opvallend, want juist haar zorgkantoor moet controleren hoe het pgb-geld wordt uitgegeven.

"Er moet natuurlijk een zorgdossier gemaakt worden, dat bespreken wij, dat controleren wij ook. Dan kijken we met de budgethouder of de zorgverlener of dat reëel is en dan kunnen wij akkoord geven hoe dat verder daarna besteed wordt", zegt de directeur van CZ. "Maar dat kunnen wij helaas niet zien."

Onafhankelijke controle

Het zorgkantoor kan niet in boekhouding kijken en alleen een gepland huisbezoek doen. Wat volgens Verlaan weinig effectief is aangezien mensen de boel vaak in orde maken wanneer het zorgkantoor aankondigt langs te komen om achter de voordeur te controleren of wat er op papier staat ook klopt. Verlaan ziet dat ze op dit moment te weinig bevoegdheden heeft om fraude te controleren.

"CZ zou daarom graag de mogelijkheid willen verkennen om een onafhankelijke zorgverlener van een gecontracteerde partij buiten de familiare sfeer aan te stellen die erop kan toezien of het pgb wordt gebruikt op de manier waarvoor het bedoeld is." Op die manier is er dus iemand van buitenaf die controle houdt.

Meer bevoegdheden

"Hiermee verkleinen we de kans op samenspanning en hoeven we bij twijfel met betrekking tot fraude niet het gesprek te voeren met iemand die twee petten op heeft", legt Verlaan uit.

Daarnaast wil de zorgverzekeraar dat ze meer bevoegdheden hebben om fraude vast te stellen en aan te pakken.

Partijen wijzen elkaar aan

Binnen het systeem van pgb zijn veel partijen betrokken. Wanneer het aankomt op de controle van fraude, wijzen ze vaak naar elkaar. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) mag het geld alleen uitbetalen, en doet dus in feite alles wat de budgethouder aan hen doorgeeft. De SVB mag geen inhoudelijke controle doen. Zij checken alleen of de administratie klopt. Een woordvoerder laat weten dat zij op dit moment niks kunnen doen met meldingen.

Er wordt gewerkt aan wetgeving, zodat ze signalen kunnen doorgeven aan het zorgkantoor. Het zorgkantoor heeft namelijk wél een toezichthoudende rol. Verder is er de branchevereniging van zorgkantoren (ZN), die wilde niet op vragen van EenVandaag reageren.

Controle zorgkantoren lastig

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), houdt toezicht op de uitvoering van het pgb door zorgkantoren, en laat weten dat het lastig is om dit te controleren.

"Momenteel zijn er geen concrete voorschriften ten aanzien van de inrichting van een zorgbedrijf die verbieden of verhinderen dat zoals in deze casus geschetst de zoon via een onderneming zorg verleent aan zijn vader", leggen ze uit.

Verantwoordelijkheid budgethouder

Zij verwijzen, net zoals het zorgkantoor, naar de verantwoordelijkheid van de budgethouder: "In geval van een pgb is de budgethouder de enige die een contractuele relatie heeft met de zorgaanbieder. Dat bemoeilijkt de situatie. De budgethouder sluit overeenkomsten met de pgb-zorgverleners. Het zorgkantoor controleert deze overeenkomsten, maar heeft zelf geen contractuele relatie met de zorgaanbieder."

"Dat het zorgkantoor geen directe relatie met de pgb-zorgaanbieder heeft, hindert het zorgkantoor om signalen van onjuistheden of fraude te onderzoeken en op te volgen", leggen ze uit. "Hierdoor is het aan budgethouders om informatie te verzamelen over de zorgaanbieders van wie zij voor hun zorg afhankelijk zijn."

'Is te ver doorgeslagen'

In 2025 geven Nederlandse belastingbetalers 3,7 miljard uit aan pgb-zorg. Naar schatting wordt elk jaar voor zo'n 500 miljoen gefraudeerd met persoonsgebonden budgetten.

Verlaan ziet dat het politiek gevoelig ligt om het pgb-systeem te veranderen en dat begrijpt ze. "Het pgb-systeem is ooit bedacht met het idee mensen meer zeggenschap te geven over de zorg. Het is voor een bepaalde doelgroep mooi, maar het is te ver doorgeslagen", zegt directeur van het zorgkantoor CZ Caro Verlaan. "We hebben in Nederland veel regels, maar hiervoor misschien wel te weinig", zegt ze.