Nog nooit had Jolanda Oest (56) uit Groningen van menstruatiearmoede gehoord, tot ze er eind 2019 een artikel over las. "Ik schrok daar zo van", vertelt ze. "Het is toch bizar dat meisjes en vrouwen te weinig geld hebben om deze producten te kopen?"

In Schotland zijn menstruatieproducten sinds deze week gratis. En ook in Nederland moet voor menstruatiearmoede meer aandacht komen, vindt Jolanda. Daarom ging ze zelf aan de slag.

Bloedserieus

Ze startte een Facebook-pagina genaamd 'Bloedserieus Midden-Groningen'. Daarna benaderde ze lokale ondernemers en het medisch centrum in Hoogezand-Sappemeer. "Ik had vijf manden bij de Action gekocht en gevraagd of ik die in hun winkels mocht plaatsen", vertelt Jolanda. Via de Facebook-pagina en de lokale pers deed ze vervolgens een oproep aan winkelbezoekers om menstruatieproducten in de manden te doneren.

De actie werd een groot succes. Maandenlang gebruikte Jolanda haar vrije tijd om met grote tassen langs alle winkels te rijden en de producten op te halen. De opbrengst bracht ze vervolgens naar de plaatselijke Voedselbank. "Daar was een tekort aan dit soort producten", vertelt ze.

'Onbelangrijk volgens minister'

Toen de winkels vanwege corona werden gesloten kon Jolanda haar wekelijkse ronde niet meer doen. Ze had eerder al gegoogled om te kijken of er in de politiek iets aan menstruatiearmoede werd gedaan, vertelt ze. "Er waren destijds al wel Kamervragen gesteld, maar het probleem werd door de minister afgedaan als onbelangrijk." Volgens toenmalig minister Bruins was er 'geen aanleiding beleidsmaatregelen te nemen specifiek gericht op dit deelaspect van armoede'.

"Toen bedacht ik me: de politiek luistert niet wanneer je zegt: 'dit is er aan de hand en dit is vervelend'", zegt Jolanda. "Maar wanneer je met specifieke data komt, dan luisteren ze misschien wel." Er zou wetenschappelijk onderzoek naar menstruatiearmoede moeten komen, besloot ze.

Voor het eerst in Nederland

Via haar werk, op de afdeling Kwaliteit en Patiëntveiligheid van het Universitair Medisch Centrum in Groningen (UMCG), kwam ze in contact met de Aletta Jacobs School of Public Health van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Met hulp van de afdeling Healthy Ageing UMCG, dat onder andere onderzoek doet naar gezondheidsverschillen in de provincie, kon Jolanda haar onderzoeksidee bij de universiteit pitchen.

Het onderzoek kwam er. Vijf studenten van de Rijksuniversiteit Groningen onderzochten een half jaar de problematiek rond menstruatiearmoede in de gemeente Midden-Groningen. Daarmee was het het eerste wetenschappelijk onderzoek naar menstruatiearmoede in Nederland.

Niet over praten

"Uit het onderzoek bleek vooral: meisjes vinden dit heel lastig om aan te geven", legt Jolanda uit. "Het is moeilijk voor meisjes en vrouwen om tegen een docent of werkgever te zeggen: ik meld me ziek omdat ik geen maandverband heb. Wellicht is dan de ziektemelding buikpijn, griep, of iets anders."

En naast dat het vervelend is voor de meiden in kwestie, kost dit de maatschappij uiteindelijk ook geld, legt Jolanda uit. "Feitelijk krijg je dan medicalisering - bezoek aan de huisarts of arbo-arts - van een 'probleem' dat geen medisch probleem is", vervolgt ze. "De politiek vindt het gratis verstrekken van producten een kostenpost. Maar medicalisering is óók een kostenpost."

Taboe onder meisjes en jongens

Daarnaast is in het onderzoek gekeken naar de rol van scholen binnen de problematiek rond menstruatiearmoede. "Aan hen is gevraagd of ze menstruatieproducten voor de meisjes hebben. Dat hebben ze, maar de docenten betalen ze wel uit eigen zak. Dus ik heb vorig jaar met een donatie aan mijn stichting Bloedserieus alvast producten ingekocht voor die scholen", vertelt Jolanda.

Ze ziet dat er ook in de voorlichting over menstruatie nog veel winst te behalen is. "Uit het rapport blijkt dat er weinig kennis is over ongesteld zijn, de eisprong en het gebruik van menstruatieproducten. Het is een taboe, niet alleen onder meisjes maar ook onder jongens."

'Veel mensen zeggen: er zijn belangrijkere dingen'

In Midden-Groningen behaalde Jolanda in ieder geval een groot succes: vanaf het aankomende schooljaar krijgen alle 23 basisscholen, de scholengemeenschap en jongerenwerk in Midden-Groningen gratis menstruatieproducten voor onbepaalde tijd. Toch is haar werk nog niet voltooid. "Ik vind het een belangrijk onderwerp, maar veel mensen denken ook: 'waar maak je je druk om? er zijn belangrijkere dingen'."

Ze merkt dat het probleem ook elders bestaat. "Ik hoor weleens van mijn stiefdochter en nichtje, die op school zaten in Heerenveen en Groningen, dat onder de meisjes wel bekend is: wie weinig geld heeft, krijgt maandverband of tampons van andere meisjes. Dat is natuurlijk heel fijn, maar niet ideaal."

Taboe tegengaan

Jolanda hoopt daarom dat haar initiatief ook andere gemeenten of universiteiten in het land kan aanzetten hier serieus onderzoek naar te doen. "Ik hoop dat hier in het algemeen meer aandacht voor kan komen", zegt ze. Volgens Jolanda leidt het taboe rond menstruatie er namelijk toe dat menstruatiearmoede soms wordt afgedaan als onbelangrijk. "Misschien is het kort door de bocht, maar dan vraag ik me af: Wat nou als dit probleem mannen aan zou gaan, en niet vrouwen? Zou het dan serieuzer genomen worden?"

Apart lesmateriaal op scholen zou dan ook een goede eerste stap zijn, denkt ze. "Niet alleen voor meisjes, maar ook voor jongens."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."