Meerderheid jongeren wil gratis maandverband: 'Niemand moet uit geldgebrek met een prop wc-papier in haar onderbroek lopen'
Menstruatieproducten moeten in Nederland gratis worden, vinden zeven op de tien (69 procent) mensen onder de 35 jaar. Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel.
Een ruime meerderheid van de vrouwen (81 procent), en ook de meeste mannen (57 procent), vindt dat bijvoorbeeld maandverband en tampons vrij verkrijgbaar moeten zijn. Sommigen vinden dat elke vrouw daar recht op heeft, anderen vinden dat dat alleen voor mensen moet gelden die het zelf niet kunnen betalen.
'Menstruatie-armoede'
De meeste vrouwen in Nederland geven tussen de 2,50 en 25 euro per maand uit aan tampons, maandverband of andere menstruatieproducten. Dat is voor iedere persoon anders, afhankelijk van welke producten er gebruikt worden en hoeveel er nodig is vanwege het bloedverlies. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat één op de tien jonge vrouwen in Nederland weleens te weinig geld heeft voor tampons of maandverband. Dat gaat vaak om gezinnen waar in armoede wordt geleefd.
Armoede wordt dan ook als belangrijkste reden genoemd door voorstanders van gratis menstruatieproducten: "Dit is Nederland. Niemand zou uit geldgebrek met een prop wc-papier in haar onderbroek moeten lopen. Die periode is al vervelend genoeg", schrijft een deelnemer.
Gratis menstruatieproducten in Rotterdam
Sinds kort kunnen in Rotterdam meisjes met ouders met een laag inkomen maandverband en tampons aanschaffen met geld van de gemeente. Veel deelnemers zien ook het liefst dat gratis producten, naar voorbeeld van Rotterdam, alleen beschikbaar zijn voor mensen die geen geld hebben om het zelf aan te schaffen.
"Ik kan het betalen, dus dat vind ik prima om te doen", schrijft een deelneemster, "maar tampons en maandverband verstrekken bij de voedselbank zou echt een topidee zijn."
Bijna alle vrouwen willen gratis maandverband op scholen
Er zijn ook deelnemers die vinden dat de overheid de producten voor elke vrouw moet vergoeden: "Het is gewoon oneerlijk dat de helft van de bevolking hier wel geld aan uit moet geven en mannen niet. Ik kan er toch niks aan doen dat ik een baarmoeder heb", schrijft een vrouwelijke deelneemster.
In Nieuw-Zeeland kunnen meisjes gratis maandverband en tampons krijgen op school. Uit het onderzoek blijkt dat ook hier scholen bij uitstek worden gezien als een plaats waar menstruatieproducten gratis zouden moeten zijn. Bijna alle jonge vrouwen (96 procent) en ook een ruime meerderheid van de jonge mannen (71 procent) ziet dat zitten.
Ziek melden voorkomen
Het gratis beschikbaar maken van bijvoorbeeld maandverband op scholen zou volgens deelnemers kunnen voorkomen dat meisjes die zelf geen menstruatieproducten kunnen betalen, de deur niet uit durven en zich ziek melden.
Bovendien zien mensen het als een manier om menstruatie makkelijker bespreekbaar te maken onder scholieren. "Dit normaliseert ongesteld zijn en neemt hopelijk het taboe weg voor alle leerlingen, ook de jongens", schrijft iemand.
Rekening houden met milieu
Veel deelnemers benoemen wel dat als de overheid gratis producten zou verschaffen, deze zo klimaatneutraal mogelijk moeten zijn: "De regering moet dit als kans aangrijpen om niet bij de grote bedrijven in te kopen maar bij bedrijven die rekening houden met het milieu."
Wasbaar maandverband of herbruikbare menstruatiecups worden ook door meerdere deelnemers geopperd: "Goed voor het klimaat én goedkoper voor de staat."
'Tampontaks'
EU-lidstaten moeten volgens de Europese regelgeving tot 2022 minimaal 5 procent btw heffen op menstruatieproducten. In Nederland worden die met 9 procent belast. Daarmee vallen ze in dezelfde categorie als bijvoorbeeld pleisters, maar ook eten. Geen btw meer heffen is momenteel dus niet mogelijk, een verlaging eventueel wel.
Ruim driekwart (78 procent) van de deelnemers zou graag zien dat, zolang de producten niet gratis zijn, het btw-tarief op menstruatieproducten in Nederland wordt verlaagd. Tegelijk rijst de vraag of dat wel de oplossing is: "Ja, menstruatieproducten moeten zo toegankelijk mogelijk worden voor iedereen, maar ik vraag me af hoe effectief afschaffen van btw is. Vaak zie je dat producenten zelfs prijzen verhogen tot het oude niveau om gewoon extra winst te pakken. Als er afschaffing zou zijn, zou een maximumprijs op zijn plaats zijn."
Over het onderzoek
Zutphen al 36 jaar in de ban van verdwijning Duncan Zwakke: 'Een etterende wond voor de familie'
Kun je na 36 jaar nog aan op getuigenverklaringen? Het OM dacht van wel en bracht een oude cold case voor de rechter: de verdwijning van Duncan Zwakke. De rechter vond dat bewijs onvoldoende, nu is de vraag of Zutphen ooit duidelijkheid krijgt.
In 1989 verdween de 31-jarige Zwakke uit Zutphen. Begin dit jaar komt het Openbaar Ministerie met een verdachte: tegen een 63-jarige man uit Zutphen wordt 12 jaar geëist, op verdenking van moord. Volgens het OM vermoordde hij Zwakke vanwege een conflict over geld en drugs.
De mist in met een cold case
Toch oordeelde de rechter deze maand, tot verdriet van de nabestaanden, dat niet overtuigend bewezen kan worden dat de verdachte daadwerkelijk Duncan vermoord heeft. Het Openbaar Ministerie gaat tegen dat vonnis in hoger beroep.
Het is niet voor het eerst dat het OM in Oost-Nederland de mist in gaat met een cold case-zaak. Recent nog werden de verdachten in de zaak Tonny Ter Horst vrijgesproken. In die zaak was zelfs veel meer bewijs was dan in het geval van Duncan Zwakke. In Duncans zaak werd namelijk nooit een lichaam gevonden.
'Beperkt kansrijk'
"De zaak Zwakke was beperkt kansrijk", zegt Jasper van der Kemp, criminoloog aan de Vrije Universiteit. "Er mist concreet forensisch bewijs, de zaak is gebouwd op basis van verklaringen. Dit zijn type zaken waarvan je je soms moet afvragen: weten we zeker dat we die gaan voorbrengen als we weten dat het zo lastig is om tot een veroordeling te komen? Je schept namelijk wel hoop bij de nabestaanden als je dat doet."
Al 36 jaar houdt de zaak van Duncan Zutphen in z'n greep, vertelt misdaadjournalist Gerlof Leistra. Hij komt zelf uit de stad en volgt de zaak al z'n hele carrière. "Iedereen weet zogenaamd wat er gebeurd is. Duncan zou vermoord zijn in een lokaal restaurant en de zoon van de eigenaars zou het lijk hebben laten verdwijnen met een gehaktmolen."
Geen dna gevonden
De verdachte, een vriend van Zwakke, Evert Jan van T., werd na de verdwijning opgepakt ,maar kwam snel weer vrij. Er was namelijk geen spoor van DNA te vinden in het restaurant. Toch staat diezelfde verdachte dit voorjaar opnieuw terecht.
"Het is heel lastig om te bedenken waar al die verhalen vandaan komen", zegt Mariska Bischop, advocaat van de verdachte. "Er is één getuige die zei dat hij iets heeft gehoord van mijn cliënt en dat is iedereen gaan napraten."
Etterende wond
Of het nou een verdwijning is of een moord, feit blijft dat 36 jaar later de familie nog steeds met vraagtekens zit over wat er is gebeurd met Duncan. "Het is een etterende wond die al 36 jaar aan het ontsteken is en dat zal nooit helen", vertelt Marciano, de neef van Duncan.
"Duncan stond in het midden van z'n leven. Hij wilde verhuizen, aan kinderen beginnen, was een echt familiemens. Het is bizar om dan 36 jaar helemaal niks meer van iemand te vernemen."
'Te weinig aandacht voor cold cases'
Cold case-zaken leiden niet per se minder vaak tot een veroordeling, maar een duidelijk overzicht van het aantal zaken is er niet, zegt criminoloog Jasper van der Kemp. "Er is weinig gerichte aandacht voor cold cases, terwijl we juist weten dat aandacht voor die zaken belangrijk is."
"Zo mist er een goed landelijk overzicht bij de politie met alle cold case-zaken. Dat is al jarenlang een probleem, dat er geen officiële lijst is waarvan ze zeggen: dit zijn de cold cases van Nederland."
Moord of verdwijning?
De zaak van Duncan is dus nog niet ten einde. Het Openbaar Ministerie gaat in hoger beroep. Krijgt Zutphen straks duidelijkheid: is er nu sprake van moord of een verdwijning? "Ik denk een verdwijning", zegt de advocaat van Van T. "En dan is het de vraag of het vrijwillig is geweest. Dat is heel triest, want de familie heeft daarop nooit een antwoord gekregen en ik vrees dat dat ook nooit gaat komen."
Ook Van der Kemp wacht het hoger beroep in deze zaak in spanning af. "In zaken met complexe scenario's, zoals deze cold case, kan het ook zomaar een andere kant op gaan in hoger beroep. Zo kan er in theorie nog nieuw bewijs komen, al lijkt dat in deze zaak wel onwaarschijnlijk. Feit is wel dat het nog langer duurt voordat er afsluiting komt voor de nabestaanden."