Gemeenten slaan alarm over gedwongen fusie door provincie

Ze zijn woest en pikken het gedrag van de provincie niet langer: wethouders, raadsleden en burgers van verschillende gemeenten door het hele land komen met een brandbrief tegen het samenvoegen van hun gemeenten. “De provincie neemt steeds vaker ongevraagd de touwtjes in handen, geeft misleidende informatie en dwingt gemeenten over de hoofden van de burger tot een fusie die niemand wil.”

Gerard den Boer, wethouder in de gemeente Korendijk is geen man die normaal gesproken de barricades op gaat, maar vindt dat de provincie nu echt een grens overgaat. Hij heeft met volle overtuiging de brandbrief ondertekend. Korendijk is één van de vijf gemeenten in de Hoeksche Waard in Zuid Holland die als het aan de provincie ligt moet samen gaan met de andere vier omliggende gemeenten.

Wat is hier democratisch aan?

Den Boer: ”Het gaat allemaal echt veel te snel. Korendijk heeft nu rond de 11.000 inwoners, dat worden er straks in één klap 85.000. Je merkt dat burgers dit echt niet willen en bang zijn om de identiteit van Korendijk te verliezen. Dus wat is de democratische rechtvaardiging om dit er allemaal zo snel doorheen te drukken?”

Bovendien is er volgens de wethouder helemaal geen reden om de vijf gemeenten samen te voegen. Den Boer: “We werken onderling al heel veel samen en staan er financieel heel erg goed voor. We hebben zelfs geld overgehouden dit jaar. En de burger is heel tevreden.”

Den Boer vreest ook dat er spanningen tussen de verschillende gemeenten zullen ontstaan. ”Ik ben echt bang voor polarisatie tussen de inwoners van de verschillende gemeenten. Dit gevoel van een eigen identiteit zit echt heel diep.”

“De burger wil dit absoluut niet”

Ook Riene Verburgh, inwoner van Binnenmaas (een van de gemeenten die ook gedwongen wordt tot een fusie) is boos over wat er nu gebeurt. Uit protest heeft ze handtekeningen verzameld van de bewoners uit alle vijf de gemeenten. “Het is heel duidelijk, de burgers willen dit absoluut niet. Dat bleek ook al uit een burgerpeiling in drie van de vijf gemeenten. De opkomst was heel hoog en 85 procent was tegen. Hoe duidelijk wil je hebben.”

Daarnaast is Verburgh bang dat veel voorzieningen zullen verdwijnen in haar gemeenten als gevolg van de fusie. “Neem bijvoorbeeld het buitenzwembad hier in Binnenmaas. Straks zeggen ze dat één buitenbad wel genoeg nu de fusie en gaat deze dicht. Moeten we misschien heel ver weg om onze baantjes te trekken.”

Alleen nog maar gemeenten van 100.000 of meer

Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar fusies en herindelingen van gemeenten in de afgelopen jaren. Hij begrijpt wel dat dit op zo veel verzet stuit bij burgers en de lokale politiek. “Het is echt ongelooflijk hard gegaan met al die fusies. We hebben nu in 2017 nog maar 388 gemeenten over in totaal. Dat is slechts eenderde van het aantal gemeenten dat we hadden in 1850. En de gemeenten worden ook steeds groter. De norm wordt steeds meer 100.000 inwoners of meer.”

Ook constateert Voermans in zijn onderzoeken dat de kloof tussen burger en politiek steeds groter wordt door al die herindelingen. “De gevolgen van al die fusies en herindelingen zijn echt heel fors. Je ziet namelijk dat er sprake is van een steeds grotere verwijdering tussen burger en lokaal bestuur. Wij stellen vast dat er een duidelijk verband is tussen de daling van de opkomst tijdens lokale verkiezingen en het ontstaan van al die grote ‘fusiegemeenten’. Die opkomst zit nu rond de 40 procent nog maar, die was echt veel hoger. Een duidelijk signaal dat de kiezer zich niet meer herkent in het bestuur.”

Minister zet streep door fusie Landgraaf-Heerlen

Gister nog zette Minister Ollongren een streep door de fusie van Landgraaf en Heerlen. De minister besloot dit na advies van de Raad van State dat de provincie Limburg niet zorgvuldig heeft gehandeld. Zo was er geen open overleg tussen de twee betrokken gemeenten en de provincie hierover. In januari 2018 buigt de Tweede Kamer zich over de herindelingsplannen in de Hoeksche Waard in een hoorzitting.