tv LIVE
meer NPO start

Eerste boete voor ruimteafval is signaal naar andere bedrijven: 'Er moet iets veranderen aan ons gedrag'

Eerste boete voor ruimteafval is signaal naar andere bedrijven: 'Er moet iets veranderen aan ons gedrag'
Bron: EPA

Voor het eerst is een boete uitgedeeld aan bedrijf met satellieten dat zijn 'ruimtepuin' niet heeft opgeruimd. Een unieke situatie, volgens expert Tanja Masson-Zwaan, die laat zien dat de regels steeds belangrijker worden gevonden.

Satellieten in de ruimte veroorzaken afval. En de bedrijven die eigenaar zijn van die satellieten, zijn verplicht dat 'ruimtepuin' op te ruimen. Doen ze dit niet, dan riskeren ze een boete, maar die werd nog nooit uitgedeeld. Tot nu. "Ik vind het zeer interessant", vertelt Tanja Masson-Zwaan, docent 'Internationaal lucht- en ruimterecht' aan de Universiteit Leiden.

Kerkhof in de ruimte

Als satellieten niet meer nuttig zijn, blijft er zogenoemd 'ruimtepuin' of 'ruimteafval' achter. Dit zijn overgebleven deeltjes van de satelliet die verder nutteloos zijn. Dit was vroeger niet zo'n groot probleem, maar omdat er steeds meer satellieten bijkomen, kan het gevaarlijk worden omdat er bijvoorbeeld botsingen kunnen ontstaan.

Daarom zijn bedrijven verplicht het ruimtepuin op te ruimen. Dat doen ze door het afval in de zogenoemde 'graveyard orbid' of in het Nederlands 'kerkhofbaan' te schieten. Dat is een aangewezen deel van de ruimte, speciaal bestemd voor het afval. Zo kan het geen gevaar vormen voor andere satellieten of ruimteobjecten.

Bekijk ook

Boete

Het bedrijf wat afgelopen week is beboet heeft zich niet aan de regels gehouden, naar eigen zeggen omdat de brandstof op was. Ze konden de satelliet dus niet opruimen.

De boete was 150.000 dollar. Dat is relatief laag volgens Masson-Zwaan. "Het bedrijf zelf zal dat niet zo erg vinden." Al kan het bedrijf de boete nog wel aanvechten. "Dat kan nog best een staartje krijgen."

Waarschuwing

Maar waarom is de boete nu ineens wel uitgedeeld? "De Federal Communications Commission, de organisatie die hierover gaat, geeft volgens de expert ruimterecht nu vooral een boete, om een waarschuwing af te geven naar andere ruimtebedrijven. "Blijkbaar wordt het steeds belangrijker gevonden dat bedrijven zich echt houden aan deze maatregel."

Vroeger, toen de regels werden opgesteld, werden ze minder belangrijk gevonden. Er waren immers maar een paar landen actief in de ruimte. Masson-Zwaan vervolgt: "Het wordt steeds voller in de ruimte, dus het is nuttig om uitgewerkte satellieten uit de nuttige banen te halen zodat die in de toekomst weer gebruikt kunnen worden. Het kan daarmee ook een precedentwerking hebben, dat betekent dat andere landen het wellicht ook strenger gaan aanpakken."

Bekijk ook

Betere satellieten

Er zijn volgens Masson-Zwaan verschillende manieren om de 'uitstoot' van ruimtepuin te verminderen. "Bijvoorbeeld door de satellieten te verbeteren. Je kan satellieten ontwerpen die gemakkelijk weer terug keren naar de dampkring", vertelt ze. Satellieten hebben tegenwoordig bijvoorbeeld een mechanisme, waarmee je ze naar de dampkring terug kan trekken en ze dus niet achterblijven in de ruimte.

Ook kunnen ze duurzamer worden ontworpen. Zo kunnen er satellieten worden gemaakt die meer brandstof hebben en dus langer nuttig blijven. Daarnaast zijn satellieten steeds beter beschermd tegen opbranden en uit elkaar spatten, waardoor er minder kans is op botsingen met andere voorwerpen.

Bekijk ook

Ruimte actief opruimen

Ook kun je ervoor zorgen dat het puin wordt opgeruimd, vertelt de expert. Er zijn bedrijven die actief bezig zijn om het puin uit de ruimte te verwijderen. Het puin wordt dan naar beneden gehaald en opgebrand in de atmosfeer.

Sommige bedrijven hebben al contracten gekregen van het Europees Ruimteagentschap om een stukken van overgebleven raketten naar beneden te gaan halen. Dat gaat waarschijnlijk over een paar jaar gebeuren.

Verschil kan worden gemaakt

Maar de boete die nu is gegeven kan ook zeker een verschil maken in de hoeveelheid afval die door onze ruimte zweeft. Het zorgt namelijk voor steeds meer bewustwording. "Het bevestigt een trend die we al een langere tijd zien, dat we de ruimte duurzamer moeten behandelen."

Zo heeft bijvoorbeeld de Verenigde Naties een paar jaar geleden richtlijnen uitgegeven voor duurzaam gebruik van de ruimte. Er is daarnaast ook een keurmerk-organisatie ontstaan die bedrijven keurt en een soort watermerk geeft hoe duurzaam ze zijn. "Als we de ruimte duurzaam willen blijven gebruiken, zal er iets moeten veranderen aan ons gedrag."

Bekijk het fragment over dit onderwerp uit de uitzending.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

In Horst aan de Maas vinden ze de kabinetsplannen om arbeidsuitbuiting aan te pakken onvoldoende: 'Treed samen op'

In Horst aan de Maas vinden ze de kabinetsplannen om arbeidsuitbuiting aan te pakken onvoldoende: 'Treed samen op'
Roy Bouten, wethouder Horst aan de Maas
Bron: EenVandaag

Het kabinet wil dat er eerder en harder wordt ingegrepen bij bedrijven die arbeidsmigranten uitbuiten. In Horst aan de Maas, waar de meeste arbeidsmigranten van Nederland wonen, kan het plan op weinig enthousiasme rekenen. "Het is niet genoeg."

Veel mensen maken zich zorgen over hun leefomgeving, zegt wethouder Roy Bouten van de Gemeente Horst aan de Maas. De gemeente huisvest de meeste arbeidsmigranten van Nederland. "Maar het kan ook zijn dat wij onze vergunningsverlening goed op orde hebben", zegt hij.

Leefbaarheid

In Horst aan de Maas zijn zo'n 4.000 vergunde plekken. De Provincie Limburg heeft becijferd dat over vijf jaar een kwart van de inwoners van de gemeente arbeidsmigranten zijn. In een protestactie werd afgelopen week gevraagd om een 'maximum' op te leggen en meer controle op werkgevers.

Inwoners van het dorp vinden bovendien dat de leefbaarheid onder druk staat. Vorig jaar werd bekend dat in het bos nabij de gemeente tientallen werkloze en dakloze arbeidsmigranten leefden. De discussie rond arbeidsmigratie gaat breder dan alleen huisvesting, zegt Bouten. "Het gaat over beheer, over werkomstandigheden."

Bekijk ook

Strenger en harder

"Dan zie je dat mensen op zoek gaan naar onderdak en dan landen ze soms letterlijk in het tuinhuisje van de buren." Voor zowel omwonenden als voor de arbeidsmigranten een hele kwetsbare situatie.

"Daar moeten we vanaf", stelt Bouten. Het kabinet kondigde deze week strengere regels aan voor bedrijven die met arbeidsmigranten werken: de arbeidsinspectie moet eerder en harder ingrijpen bij mogelijke misstanden.

Hogere boetes

Nu wordt ingegrepen als werknemers in 'levensgevaar' zijn of 'onmiddellijk dreigend gevaar' lopen. Minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt in een Kamerbrief dat dit nu ook bij 'ernstig gevaar' mogelijk moet zijn.

Bedrijven kunnen daarnaast beboet of zelfs gesloten worden wanneer zij reisdocumenten op bankpassen innemen. Ook voor illegale tewerkstelling komen hogere boetes.

Bekijk ook

'Het is niet genoeg'

Bouten noemt het 'heel erg goed' dat de arbeidsinspectie strenger moet kunnen ingrijpen. "Ik vind alleen dat het niet genoeg is. Dit zou de gemeente ook moeten kunnen doen." De gemeente mag een vergunningsaanvraag alleen maar toetsen in de omgeving: kan en past het in de ruimte?

"Maar", vervolgt de Limburgse wethouder, "ik wil dat wij bij signalen van uitbuiting, ook gewoon tegen een ondernemer zeggen 'we gunnen het jou even niet om de vergunning te krijgen, jij gaat blijkbaar niet verantwoord genoeg om met de belangen van de arbeidsmigrant of omwonende. Jij krijgt die vergunning niet of we pakken het af'."

Bevoegdheden bij gemeente

Wethouder Bouten wil dat de gemeente meer bevoegdheden krijgt. "Wij zijn de overheid die het dichtst bij de situatie staat, wij krijgen meldingen vanuit de handhaving binnen", somt hij op.

"Wij krijgen meldingen over sociale onveiligheid aan de balie vanuit de buurt of vanuit de arbeidsmigrant, daar moeten we kunnen handelen."

Bekijk ook

Samenwerking

Nu probeert de gemeente zo'n bedrijf buiten de deur te houden via de wet Bibob (bij twijfel over integriteit) of via de gemeentewet. Bouten pleit voor een samenwerking tussen gemeente en de arbeidsinspectie.

"Wij kunnen die ogen en oren zijn die de melding naar de arbeidsinspectie stuurt, waarop gehandeld kan worden", zegt hij. "Dus ga elkaar niet beconcurreren maar treed samen op tegen diegene die misbruik maken van de arbeidsmigrant of omwonende."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Medisch specialisten uit Oekraïne worden bijgeschoold in Nederland: 'Land kan stroom gewonden niet aan'

Medisch specialisten uit Oekraïne worden bijgeschoold in Nederland: 'Land kan stroom gewonden niet aan'
Medisch specialisten uit Oekraïne worden bijgeschoold in Nederland
Bron: EenVandaag

Vanwege een tekort aan revalidatieartsen worden de komende tijd medisch specialisten uit Oekraïne in Nederland bijgeschoold. Het aantal geamputeerden in het land neemt in rap tempo toe en het aantal artsen die hen helpt, is bij lange na niet genoeg.

De komende zes weken krijgen zo'n 6 Oekraïense medisch specialisten bijscholing in Nederland. Het gaat om psychologen, fysio- en ergotherapeuten en revalidatieartsen. Allemaal werken ze in Oekraïne om de eindeloze stroom gewonden weer op de been te krijgen.

Gezondheidszorg in Oekraïne onder druk

"De medische sector in Oekraïne blijft in een kritieke toestand. Bijna 2.000 medische instellingen zijn beschadigd of volledig verwoest in Oekraïne", zegt de Oekraïense Kseniya Negrutsa-Godska. Zij is medeoprichter van Netherlands for Ukraine Foundation.

De organisatie begeleidt onder meer gewonde Oekraïense militairen in ons land die complexe operaties ondergaan en zetten zich in voor betere revalidatiezorg in Oekraïne.

Oekraïne kan stroom gewonden niet aan

"Er zijn tienduizenden mensen met geamputeerde ledematen", vertelt Kseniya. "En een kwart van het Oekraïense grondgebied is bedekt met landmijnen. Dat betekent dat dit probleem zal blijven. In Oekraïne hebben we momenteel 11.000 revalidatiespecialisten. Dat is al 7 keer meer dan 2 jaar geleden en het is nog steeds niet genoeg."

Het land kan de stroom gewonden momenteel niet aan, zegt Kseniya. "Het is eigenlijk ook niet mogelijk voor een land, om op zo'n korte termijn een goede opleiding te bieden voor nieuwe specialisten." Daarom is ze blij dat Nederland daar een rol in kan spelen. "Vooral met de multidisciplinaire aanpak, die in Oekraïne heel anders is."

Bekijk ook

Andere manier van werken

Het project is opgezet in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken en twee andere hulpverleningsorganisaties. In totaal kunnen 384 zorgprofessionals uit Oekraïne profiteren van het bijscholingstraject.

"In Nederland hebben jullie fantastische expertise in de multidisciplinaire aanpak", legt Kseniya uit. Daarmee bedoelt ze dat de revalidatiearts, fysio- en ergotherapeuten en psychologen samen aan de slag gaan met de patiënt en dat de verschillende disciplines elkaar kunnen versterken.

info

Wat is interdisciplinaire samenwerking in de zorg?

De rode draad in het programma is hoe Nederland binnen de revalidatiegeneeskunde interdisciplinair werkt. Dat houdt in dat een heel team waarin een revalidatie arts, revalidatie verpleegkundige en verschillende therapeuten gezamenlijk werken aan de behandeling van een patiënt. Ieder met eigen expertise, eigen kennis, maar uiteindelijk wel gezamenlijk aan de persoonlijke doelen van de patiënt.

Nederland voorbeeldland

"Jullie waren een van de eerste landen die deze methode in Oekraïne introduceerden", vertelt Kseniya over de manier van samenwerken binnen de revalidatiezorg.

"In Oekraïne bevindt zich dit nog in een vroeg stadium. Daarom is dit onbetaalbare expertise voor onze eigen specialisten", vult Kseniya aan.

Gewonde onder medisch specialisten

Eén van de deelnemers binnen dit project is Dmytro. Als kind wilde hij altijd al dokter worden, maar de oorlog brak uit en moest op zijn 23ste naar het front. Terwijl hij vocht tegen de Russen, studeerde hij ook fysiotherapie. Maar vlak voordat hij zijn diploma in ontvangst kon nemen, werden hij en zijn kameraden in augustus 2023 onder vuur genomen.

"Ik zat in een groep met 10 anderen en op een dag werden we onder vuur genomen. Alle 10 raakten we gewond, behalve ik. Ik ging ze helpen en liep naar iemand toe die zwaargewond was om hem in veiligheid te brengen maar werd daarbij geraakt door een kogel in mijn hand en arm", vertelt Dmytro.

Bekijk ook

Droom najagen

Vanwege zijn opleiding tot fysiotherapeut kan hij tegelijkertijd ook het Nederlandse opleidingstraject volgen: "Ik ben nu dichtbij het vervullen van mijn droom. Ik denk dat ik nog ongeveer een jaar tot twee jaar nodig heb zodat ook mijn hand en arm voldoende zijn genezen en ik mijn vaardigheden in de praktijk kan brengen."

Dmytro kan niet wachten. "Het zal erg cool zijn. Het is mijn droom om een medische professional te worden op welke manier dan ook. Ook als fysiotherapeut zal ik kunnen helpen en van invloed kunnen zijn op mensenlevens", sluit hij af.

Medisch specialisten uit Oekraïne worden bijgeschoold in Nederland: 'Land kan stroom gewonden niet aan'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant