Een jaar na de Turkse coup: gevluchte Turken wachten af

Op 15 juli 2016 pleegt een deel van de Turkse strijdkrachten een staatsgreep in Turkije. Militairen sluiten de brug over de Bosporus in Istanboel af en het parlementsgebouw wordt gebombardeerd. Premier Erdogan roept de Turken op zich te verenigen op openbare plaatsen. Er wordt massaal gehoor aan gegeven. Nog diezelfde nacht geven de coupplegers zich over. Bijna 300 mensen komen om het leven. Een jaar later is nog steeds onduidelijk wie er precies achter de coup zaten. 

Erdogan weet het wel. Volgens hem zou de invloedrijke geleerde Fethullah Gülen het brein zijn achter de mislukte coup. Ooit waren Gülen en Erdogan gezworen vrienden en geloofsgenoten maar na een corruptieschandaal in 2013 waarbij ministers van Erdogan’s AK-Partij betrokken waren draaiden de verhoudingen. Erdogan ontkende het schandaal en beschuldigde de Gülenbeweging van ‘complotten tegen Turkije’. Momenteel verblijft Fethullah Gülen in de Verenigde Staten. 

Volgens Turkije deskundige Erik-Jan Zürcher wijst Erdogan naar de Gülen-beweging om zijn tegenstanders een kopje kleiner te maken. Niet alleen de Gülenisten zijn een doelwit, ook andere groepen zoals secularisten, liberalen en Koerden worden als vijanden bestempeld.

Eenpartijstaat

Om zijn greep op de samenleving te verstevigen schrijft Erdogan in april van dit jaar een referendum uit om zijn macht te vergroten. Hij wint nipt: het Turkse volk is tot op het bot verdeeld. Volgens Zürcher vertaalt die tweedeling zich ook naar Duitsland, België en Nederland. Gülenisten in Nederland worden regelmatig bedreigd en Erdogan haalt scherp uit naar de Nederlandse regering en premier Rutte. Zürcher: ‘de retoriek van Erdogan gaat over vijanden. Nederland en Duitsland zijn vijanden en die buitenlandse vijanden hebben allemaal handlangers in Turkije en die moeten worden uitgeschakeld. En dat verhaal wordt iedere dag van’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat verspreid. Daarmee heeft Erdogan een machtsmonopolie gevestigd en daarmee van Turkije defacto een eenpartijstaat gemaakt.’   

Inmiddels zijn in Turkije ruim 50.000 mensen gearresteerd en zijn meer dan 100.000 mensen hun baan kwijt. Dit alles zonder proces. Scholen en Universiteiten zijn gesloten, media zijn gezuiverd en rechters zijn ontslagen.

Gevlucht

EenVandaag spreekt anoniem met drie Turkse gezinnen die na de coup naar Nederland zijn gevlucht. Het leven van deze gezinnen is radicaal veranderd. Omdat ze in Turkije niet veilig zijn wonen ze al maanden in Nederland, wachtend op asiel. 

Onder andere Semi. Semi is geen Gülen-aanhanger, maar moest toch vluchten. Hij werkte in 2016 als militair attaché op een Turkse ambassade in Europa. Na de coup bestempelt de minister van buitenlandse zaken alle attachés die in Europa werken als verraders. Semi: ‘je bent er trots op dat je voor het leger werkt en ineens verandert je situatie en wordt je voor terrorist aangezien.’ Het gezin van Semi moet zich binnen drie dagen melden en ze besluiten te vluchten naar Nederland, zonder geld en bezittingen. 

En hij is niet de enige: bijna 400 Turken wachten al maanden op een besluit van de Nederlandse regering over hun asielprocedure.

Ambtsbericht 

Kati Piri, Europarlementariër van de PvdA en rapporteur Turkije voor het Europees Parlement vindt dat Nederland snel met duidelijkheid moet komen. ‘Het vergt politieke wil om die mensen die bescherming zoeken in Nederland ook bescherming te bieden. Er is geen enkele rechtvaardiging voor om dat besluit te blijven uitstellen.’ 

De beslissing over het asiel wordt genomen door de IND met behulp van een ambtsbericht over het betreffende land. Maar die van Turkije is nog van 2013, van voor de coup. Piri vindt het logisch dat er een nieuw ambtsbericht komt over welke mensen er nu gevaar lopen in Turkije.

De gevluchte gezinnen wachten af. ‘Ik kan me niet voorstellen dat een verstandig en gewetensvol land ons ons gaat afwijzen. Dat zou namelijk onze dood betekenen.’