Een bizar plan voor iemand die van zeeën houdt: een dam om de Noordzee, om Nederland te beschermen tegen overstromingen. Volgens oceanograaf Sjoerd Groeskamp is het goedkoper dan metershoge dijken langs de kustlijn of het verplaatsen van complete steden.

"De dijk zou 620 kilometer lang worden en 20 meter boven het zee-oppervlak uitsteken om bestand te zijn tegen verdere zeespiegelstijging", vertelt Groeskamp, die als oceanograaf bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) werkt.

Noord-Europese afsluitdijk

"De zeespiegel stijgt in Nederland nu ongeveer met 3 millimeter per jaar", vertelt hij. "Dat is 1,5 keer zo snel als de stijging gemiddeld over de vorige eeuw. Volgens het IPCC is de zeespiegel aan het einde van deze eeuw wereldwijd met 26 tot 82 centimeter gestegen."

Maar waar zou die Noord-Europese afsluitdijk dan moeten staan? Groeskamp ziet het beginnen in de Franse plaats Brest, waarna het naar het zuidoostelijke puntje van Engeland gaat. Daarna loopt de dam van Schotland via de Orkney Eilanden naar de plaats Best in Noorwegen.

Slecht voor de vissen

Op papier kost de Northern European Enclosure Dam (NEED) ongeveer 500 miljard euro. "Maar dit soort projecten loopt altijd een beetje uit de hand", geeft de oceanograaf toe. "Maar zelfs als het 1000 miljard euro kost, is dat nog vrij weinig vergeleken met de kosten van de alternatieven, zoals het bouwen van dijken langs de hele Europese kust of het verhuizen van hele steden."

Anders dan veel 'uitvinders' hoopt Groeskamp dat zijn plan nooit realiteit wordt. "Het is mooi dat ik iets heb bedacht dat technisch haalbaar is, maar liever zie ik het nooit gebouwd worden. De Noordzee is nu nog een kraamkamer voor veel vissoorten, maar die populaties zullen een enorme schop krijgen als de Noordzee net als het IJsselmeer een groot zoetwaterbassin wordt."

Horrorscenario

"Ook raken we de Waddenzee kwijt, omdat we het getij niet meer hebben", voegt hij toe. "Daardoor valt het niet meer droog en zullen veel vogelsoorten uitsterven. Het ecosysteem zal verstoord raken en dat heeft ook grote gevolgen voor de mensen."

Groeskamp bedacht zijn dijk dus meer als 'wake-up call'. "Ik maak me ontzettend veel zorgen over de onherstelbare gevolgen van de klimaatverandering. Maar het is heel moeilijk om tot de mensen door te dringen. Ik doe al jaren wetenschappelijk onderzoek en ontdek verontrustende dingen, maar de mensen luisteren niet."

De aarde als speelbal

Samen met cabaretier en presentator Patrick Nederkoorn staat Groeskamp daarom nu ook in het theater met de voorstelling 'Overvloed' en maakt hij een podcast. "Ik denk dat de verbeelding een sterk wapen is om mensen te mobiliseren en te laten realiseren hoe groot het probleem is. We hebben zo enorm met de natuur gespeeld dat het eigenlijk onze pet te boven gaat."

"We kunnen bijna niet begrijpen dat wij, zo klein als we zijn, die grote planeet zo negatief hebben kunnen beïnvloeden. Maar andersom geldt het ook: we kunnen de aarde ook positief beïnvloeden. Als we nu niet alles uit de kast halen om dat duidelijk te maken, dan zijn we te laat. We hebben nog 5 tot 10 jaar om echte grote stappen te maken."

Klimaatgedichten als noodkreet

In het theater werkt Groeskamp ook samen met dichter Pim Cornelussen, die met 160 Nederlandse en Vlaamse dichters het collectief 'De Klimaatdichters' vormt. "We willen met onze gedichten wakker schudden en waarschuwen, maar ook hoop bieden", vertelt Cornelussen.

"Onze poëzie is een noodkreet voor de aarde, een ode aan de natuur en een pleidooi voor omwenteling." Voor EenVandaag schreef Cornelussen dit gedicht:

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."

President Trump verkoopt sinds kort petjes, bekers en shirts bedrukt met 'Trump 2028'. Velen denken dat hij hiermee hint naar de volgende presidentsverkiezingen. Hij zou zijn zinnen hebben gezet op een derde termijn. Iets wat niet mag volgens de grondwet.