De verdeling van de posten in het nieuwe kabinet is rond. Er komen drie nieuwe ministeries bij, met bijbehorende ministers: Asiel & Migratie, Volkshuisvesting & Ruimtelijke Ordening en Klimaat & Groene Groei. We vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Politiek commentator Joost Vullings geeft antwoord op jullie vragen.

1. Waarom komen deze ministeries er?

Verschuivingen in ministeries zijn volgens Vullings van alle tijden. Hij geeft Landbouw als voorbeeld. In 1982 werd Natuurbeheer bij Landbouw & Visserij ondergebracht en werd de naam later veranderd in Landbouw, Natuurbeheer & Visserij (LNV). Weer later werd 'Visserij' in de naam vervangen door 'Voedselkwaliteit'. En in 2010 ging het ministerie zelfs helemaal op in Economische Zaken, om vervolgens 7 jaar later toch weer terug te keren als afzonderlijk LNV-ministerie. "Maar het oprichten van drie ministeries in één keer, zoals nu, dat is uniek."

Een nieuw kabinet laat met het oprichten of hernoemen van ministeries zien waar het de nadruk op legt, zegt de politiek commentator. "Met een ministerie van Asiel & Migratie geeft PVV-leider Geert Wilders aan hoe belangrijk hij dat onderwerp vindt. Vroeger had je daar een staatssecretaris voor, straks een minister die mag meepraten over alle grote besluiten in de ministerraad", legt Vullings uit. "Het benoemen van een minister laat echt zien: dit vinden wij belangrijk."

Bron: EenVandaag

2. Als er meer ministeries komen, vermindert dan de efficiëntie bij beleid maken?

Ja, maakt Vullings duidelijk. "Hoe meer ministeries, hoe moeilijker het wordt om beleid te maken voor problemen die aan meerdere ministeries raken." Als voorbeeld hiervan noemt hij het klimaatprobleem. "Elk ministerie doet dan zijn eigen ding zonder goed samen te werken met andere ministeries. Ze focussen te veel op hun eigen verantwoordelijkheden en verliezen het grote plaatje uit het oog."

"Tegelijkertijd: als we één ministerie zouden hebben dat alles coördineert, dan heb je kans op verkokering." Daarmee bedoelt de politiek commentator dat het risico bestaat dat problemen of vraagstukken te veel vanuit een bepaalde hoek worden bekeken, bijvoorbeeld de economie of volksgezondheid.

3. Waarom kiezen ze voor drie volwaardige ministers, in plaats van ministers zonder portefeuille en met takenpakketten?

In Nederland is het gebruikelijk dat ieder ministerie één 'minister van' heeft, die eindverantwoordelijk is voor het overkoepelende thema van dat ministerie. Sommige ministeries hebben daarnaast ook nog een 'minister voor', die over specifieke beleidsterreinen gaat.

Zo zijn er het kabinet-Rutte IV bijvoorbeeld ministers voor Klimaat & Energie, Natuur & Stikstof en Rechtsbescherming. Ook is er nu een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Vullings: "Nadat in 2010 het ministerie van Volkshuisvesting was opgeheven, werd later toch een minister voor Volkshuisvesting aangesteld, omdat het slecht ging op de woningmarkt. Er werd dus niet een ministerie heropgericht met een 'minister van', maar een 'minister voor' aangewezen die kwam te vallen onder het ministerie van Binnenlandse Zaken."

In het nieuwe kabinet zit straks nog maar één 'minister voor', namelijk die voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. Verder komen er dus drie nieuwe ministeries bij met een eigen 'minister van'. "Als je het goedkoop wil doen, dan maak je gewoon iemand 'minister voor' een bepaalde kwestie en richt je niet een heel ministerie op", zegt Vullings. "Maar met de nieuwe ministeries en 'ministers van' willen de vier formerende aangeven dat zij écht politieke accenten willen leggen op die thema's."

4. Zou het niet veel logischer zijn om de Tweede Kamer te laten stemmen over het creëren van nieuwe ministeries?

"Er is inderdaad geen formele stemming over geweest", zegt de politiek commentator. "Maar de nieuwe ministeries worden in principe wel in het leven geroepen door de Tweede Kamer, want ze worden opgericht door een coalitie van vier partijen - PVV, VVD, NSC, BBB - die nu samen een kabinet hebben gevormd. En die partijen hebben een meerderheid in de Tweede Kamer."

5. Wat gaat dit kosten?

Het is nog niet precies duidelijk welk prijskaartje er hangt aan het oprichten van de drie nieuwe ministeries. Maar Vullings wijst erop dat 'slechts' een naamswijziging van een ministerie al miljoenen kost. Zo wil de nieuwe coalitie het huidige ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) omdopen tot Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). De kosten: 3 tot 5 miljoen euro, schat hij. "Dat komt doordat nieuwe logo's moeten worden gemaakt, nieuw briefpapier, nieuwe mailadressen, enzovoort."

Bij de oprichting van een nieuw ministerie komt nog meer kijken, benadrukt de politiek commentator. "Je hebt een apart gebouw nodig en alle medewerkers moeten daarnaartoe verhuizen. Ook moeten er nieuwe topambtenaren gevonden worden zoals secretarissen-generaal en directeuren-generaal. Dat loopt flink op in de kosten, naar schatting tot in de tientallen miljoenen."

Daarom zie je dat sommige opgesplitste ministeries toch samen in een gebouw zitten, vervolgt hij. "Economische Zaken en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn aparte ministeries, maar delen een gebouw. Vanwege de kosten, en zodat ambtenaren en stafdiensten goed kunnen blijven samenwerken." Het lijkt erop dat de drie nieuwe ministeries geen aparte gebouwen krijgen.

Toch vindt Vullings het apart dat partijen die tot nu toe zo kritisch zijn op de overheidsuitgaven nu zelf laten zien hoe het niet moet als je geld wilt besparen. In het hoofdlijnenakkoord hebben de formerende partijen namelijk afgesproken dat de Rijksoverheid het met zo'n 20 procent minder ambtenaren moet gaan doen. "Ze willen bezuinigen op ambtenaren, maar dat lijkt in strijd met het instellen van nieuwe ministeries." Al zal de totale toename van het aantal ambtenaren door dit besluit zal waarschijnlijk wel meevallen, denkt hij tot slot. "Er komen drie secretarissen-generaal bij en wat leidinggevenden. Maar die zijn wel het duurst."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.