Deze Europarlementariërs zien in 2024 bedreigingen voor de EU, maar ook enorme kansen

Er komen Europese verkiezingen aan, er is nog altijd oorlog op het continent en misschien komt er een nieuwe Amerikaanse president. Wat zien Nederlandse Europarlementariërs als grootste uitdagingen voor de EU? We blikken vooruit met drie van hen.

Het zijn turbulente tijden. Europarlementariërs Sophie in 't Veld (Volt), Bart Groothuis (VVD) en Thijs Reuten (PvdA) laten hun licht schijnen op de uitdagingen waar de EU voor staat en hoe we daar mee om moeten gaan. En die uitdagingen, dat zijn er nogal wat.

Veel uitdagingen voor de EU

De oorlog in Oekraïne duurt al bijna twee jaar en lijkt behoorlijk te zijn vastgelopen. Ook migratie vormt een pijnpunt binnen de Europese Unie, ondanks een recente nieuwe migratiedeal. China blijft zich roeren en een potentiële nieuwe president in Amerika zou de trans-Atlantische relaties weleens flink kunnen opschudden en de veiligheid van Europa kunnen aantasten.

Ondertussen rommelt het ook binnenshuis, met landen die plannen eigenhandig dwarsbomen. Bovendien is er een opmars van Euro-kritische partijen. Wat gaat dat betekenen voor de Europese verkiezingen in juni 2024?

Grote dreigingen

"Crisis is normaal wel zuurstof voor de Europese integratie", zegt Bart Groothuis (VVD). Toch hebben crises niet zijn voorkeur. "Ik heb liever dat we vooraf nadenken over de grote dreigingen die op ons afkomen. Daarom moeten we een aantal stappen zetten in 2024." Ook Sophie in 't Veld (Volt) vindt dat de EU aan de bak moet. "We moeten ophouden met slaapwandelen en onze verantwoordelijkheid nemen."

"Dat is niet alleen omdat er bedreigingen zijn", zegt ze, "maar er zijn ook enorme kansen voor Europa." Ook Thijs Reuten (PvdA) ziet dat de rol van Europa op het wereldtoneel onzeker is. "Ik denk wel dat we ons hier, in het Europees Parlement, meer dan in de hoofdsteden realiseren dat de Europese Unie op het spel staat."

Vetorecht aanpassen

Wat er dan moet veranderen? "We kunnen niet doen alsof er niks aan de hand is en zeggen dat we Europa nog prima kunnen besturen op de manier van de jaren 50", zegt In 't Veld. "Dat werkt niet meer, dat moeten we aanpassen."

Ze doelt daarmee onder meer op het schrappen van het vetorecht, waarbij één lidstaat die tegenstemt genoeg is om een plan niet door te laten gaan. Onlangs gebeurde dat bij een steunpakket van 50 miljard euro voor Oekraïne, waarbij alleen Hongarije niet akkoord was.

Orbán en Fico

Groothuis is het met In 't Veld eens. "We moeten daar vanaf, zodat dit soort landen minder macht hebben over de rest van Europa."

Ze zouden de andere landen dan niet langer 'in gijzeling' kunnen houden, denkt hij. "Orbán van Hongarije en Fico van Slowakije hebben een hele negatieve rol in Europa, omdat ze daarmee hun eigen macht vergroten."

Steun aan Oekraïne

Het is volgens Reuten juist extreem belangrijk dat Europa verenigd blijft. "Onze soevereiniteit is het meest gebaat bij een zo sterk mogelijk Europees blok." Dat zie je volgens hem vooral als je buiten de grenzen kijkt. "Europa maakt pas indruk als het met één mond spreekt."

Ondanks hun verschillen zijn deze Europarlementariërs het over één ding zeker eens: de steun voor Oekraïne. "Op dit punt is er echt een enorme meerderheid in het Europees Parlement", zegt Reuten. Dat ziet ook Groothuis. "Wij steunen Oekraïne, zoals Churchill dat zei: 'Jarenlang indien nodig, en indien nodig alleen'. We zullen de steun aan Oekraïne moeten blijven voortzetten, wat het ook kost."

'Buitengewoon spannend'

Ook naar de verkiezingen in juni voor het Europees Parlement kijken sommige Europarlementariërs gespannen uit. "Het wordt buitengewoon spannend", zegt In 't Veld.

"Die verkiezingen gaan niet alleen bepalen wie er in het Europees Parlement komen, maar het is ook een heel sterk signaal. Waar willen de burgers van Europa naartoe?"

Rechtse wind door de EU

In de peilingen lijken vooral de rechtse en eurosceptische fractie I&D, waar de PVV inzit, en de conservatieve ECR, waar JA21 in zit, zetels te gaan winnen. Na de winst van de PVV in Nederland werd in Europa gesproken van een 'rechtse wind' en de opmars van radicaal-rechtse partijen.

Groothuis ziet dat 'niet alleen als negatief'. "Misschien wordt Europa wel financieel wat degelijker." Ook denkt hij dat een rechtser parlement meer nadruk zal leggen op de uitvoering. "We produceren heel veel nieuwe wetten maar we moeten ze ook eens goed uitvoeren."

Brede meerderheden

In 't Veld hoopt dat er na de verkiezingen kansen zijn voor bredere meerderheden. "Het feit dat er nu drie partijen nodig zijn om een meerderheid te maken, vind ik niet het einde van de wereld", vertelt ze.

"Soms maak je een meerderheid over links, en soms over rechts. Dat komt de kwaliteit van het democratisch proces ten goede."

'Overschat invloed extreemrechts niet'

Reuten vertelt dat hij uitkijkt naar de verkiezingen. "Volgens mij is er nog een hoop om voor te knokken." Wat hij wel belangrijk vindt, is 'dat rechtse partijen niet teveel opschuiven in de richting van extreemrechtse partijen."

Maar Groothuis zegt dat de invloed van extreemrechtse partijen in het parlement niet overschat moet worden. "Leiders van lidstaten die moeilijk doen zijn met hun partijen in het parlement vaak volstrekt irrelevant, omdat ze zich afkeren van onderhandelingen. Dus oefenen ze ook geen invloed uit."