radio LIVE
meer NPO start

'Complimenten dat Raad van State in spiegel kijkt, maar vraag me af of het diep genoeg is': zegt Chris van Dam over nieuw rapport toeslagenaffaire

'Complimenten dat Raad van State in spiegel kijkt, maar vraag me af of het diep genoeg is': zegt Chris van Dam over nieuw rapport toeslagenaffaire
Chris van Dam bij de presentatie van Ongekend Onrecht
Bron: ANP

De Raad van State heeft te lang vastgehouden aan de strenge lijn in uitspraken over kinderopvangtoeslag. Dat concludeert de hoogste bestuursrechter in een onderzoek naar haar eigen rol in de toeslagenaffaire. De ouders krijgen excuses.

In het reflectierapport van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (RvS) wordt de kinderopvangtoeslag-affaire een 'veelkoppig monster' genoemd. 'Monsterlijk', omdat ouders in de knel zijn gekomen door overheidshandelen, 'veelkoppig', omdat de affaire is ontstaan door een stapeling van handelen en nalaten. Die hebben gezamenlijk bijgedragen aan 'een zwarte bladzijde in de geschiedenis van onze rechtsstaat', valt in het rapport te lezen.

Complete toeslag terugbetalen

De RvS hield tot oktober 2019 vast aan de alles-of-niets-lijn: zelfs bij hele kleine overtredingen moesten de ouders de complete kinderopvangtoeslag terugbetalen aan de Belastingdienst. Tienduizenden mensen hebben daardoor grote financiële en psychische problemen gekregen. Soms liepen relaties op de klippen of werden kinderen uit huis geplaatst.

Begin oktober stak de Raad voor de Rechtspraak, de beroepsgroep van rechters, ook al de hand in eigen boezem: de rechtspraak bood ouders niet altijd de bescherming die zij verdienden. De rechters maakten ook excuses aan de gedupeerden.

Bekijk ook

Ongekend Onrecht

Het schandaal rondom de kinderopvangtoeslag is onderzocht door een parlementaire ondervragingscommissie. Voorzitter daarvan was Chris van Dam. Bij de aanbieding van zijn rapport Ongekend Onrecht, in december vorig jaar, zei het toenmalige CDA-Kamerlid dat "grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden zijn".

Overheid, rechters en de wetgever (kabinet en parlement) hebben ouders jarenlang in de kou laten staan, concludeerde de commissie. Van Dam vond dat zij bij zichzelf te rade moesten gaan hoe dit heeft kunnen gebeuren. Het kabinet reageerde in januari door af te treden.

'Kan parlement nog iets van leren'

"Wij hebben de rechterlijke macht opgeroepen om in de spiegel te kijken. En dat heeft nu dus ook de Raad van State gedaan. Complimenten dat ze dat hebben gedaan en de excuses die zij aanbieden lijken mij heel terecht", zegt Van Dam. "Daar kan het parlement nog wat van leren, die hebben nog niet in de spiegel gekeken."

Maar Van Dam vindt het rapport ook wat oppervlakkig. "Er wordt geconstateerd dat de Raad van State te hardvochtig is geweest, maar waarom dat nou is geweest, waarom ze zo hebben opgetreden, heb ik nog niet ontdekt. Dat is anders bij de rechters die in de spiegel keken, daar staan in het rapport echt persoonlijke verhalen in van rechters. Maar ik moet dit nieuwe rapport dit weekend nog beter gaan lezen."

Bekijk ook

Diep genoeg in spiegel gekeken?

Van Dam denkt dat dit nieuwe rapport zeker iets gaat opleveren. "Niet alleen bij de Raad van State, maar ook in de juridische wereld. Daar wordt anders gekeken en gesproken sinds Ongekend Onrecht. Er is heel veel in beweging. En daar is dit rapport van de RvS een onderdeel van".

"Het is nog niet het einde, maar nogmaals: ik heb er diep respect voor hoe ze in de spiegel hebben gekeken. Of ze diep genoeg hebben gekeken weet ik niet, maar ze hebben er in ieder geval in gekeken."

Verandering

Sommige ouders van de toeslagenaffaire zitten nog steeds in de problemen en wachten nog altijd op compensatie. Daar verandert dit rapport niet meteen iets aan. "Dat kun je ook niet direct van de rechtspraak verwachten", zegt Van Dam.

"Dat is aan de staatssecretaris. Maar vergis je niet wat dit rapport betekent voor lopende zaken. Er zijn voorbeelden bekend van de strikte opvatting die er was, maar daar is een kentering in gekomen. Dus dat is echt van belang.

Luisteren

Chris van Dam in EenVandaag op NPO Radio 1

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron: Sarah Louise Bennett/EBU

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

Bekijk ook

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Bekijk ook

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

Bekijk ook

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant