We gaan steeds vriendschappelijker met onze kinderen om, zegt deze psycholoog: 'Straks worden het prinsen en prinsesjes'

"We zijn nog nooit zo vriendschappelijk met onze kinderen omgegaan", legt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont uit. "Maar dat betekent ook dat we iets van onze macht inleveren."

Vroeger was relatie helder

"Dus als je tegen je kind zegt: 'ik wil dat je nu je kamer opruimt', dan gaat dat kind daar nog eens even over nadenken", gaat hij verder. "Maar je kind komt wel naar je toe om te vertellen dat-ie voor het eerst heeft gezoend. Dus dat is vriendschappelijk en ons huidige opvoed-ideaal."

De afgelopen decennia is de opvoedstijl in Nederland veranderd. In de jaren 50 en 60 was er sprake van een autoritaire opvoeding. "Dus je vader vertelde je wat er moest gebeuren en je moeder vertelde dat het moest gebeuren. En dat deed je dan. Je kwam weleens in verzet, maar het was heel helder hoe de relatie lag."

Vriendschappelijk opvoeden

Eind jaren 60 en in de jaren 70 veranderde dat. "Toen zijn we dus van dat hiërarchische opvoed-ideaal naar een veel meer symmetrisch opvoed-ideaal gegaan, waarin we hebben besloten dat we graag gelijkgeschakeld willen zijn met onze kinderen." En dat is volgens Pont ook voor een gedeelte geen slecht idee. "Dat die wat meer op het contact gerichte opvoeding een betere manier is."

Maar inmiddels schiet dat in sommige gevallen een beetje te ver door, zegt de psycholoog. "Er is wat opvoedangst hier en daar om grenzen te stellen. Omdat we het idee hebben dat we een deel van die vriendschappelijkheid kwijtraken als we die grenzen stellen."

Grenzen zijn belangrijk

Maar die grenzen stellen is volgens hem wel belangrijk voor een kind. "Er is een aantal ouders dat vindt dat een begrenzing een beperking betekent, dus dat je je kind daarmee beperkt. Terwijl, een begrenzing geeft ook het gebied aan waarbinnen je je veilig kunt ontwikkelen", legt hij uit. "En als we die grenzen niet stellen, dan worden we niet alleen grenzeloos als kind, maar later ook grenzeloos als volwassene."

Die opvoedstijl is 'autoritatief'. "Dus we zijn liefdevol, we willen echt contact met onze kinderen, maar we stellen ook heldere grenzen." Maar durven we die grenzen nog wel echt te stellen, vraagt hij zich af. "Of verzanden we weer langzaam in een anti-autoritaire opvoedstijl waarin ouders niet meer een positie durven in te nemen die hoort bij het ouderschap."

Meer jeugdhulp

Wethouder Anna van Popering van de gemeente Gouda is daar duidelijk over. 'Het wordt tijd dat ouders weer gaan opvoeden', schreef zij in een opinie-artikel in het AD. Zelf is ze moeder van 2 kinderen en de derde is onderweg. "Die uitspraak was echt bedoeld als alarmkreet. We zien een enorme groei aan kinderen met jeugdhulp. Het is echt letterlijk van 1 op 27 naar 1 op de 7 kinderen met jeugdhulp. Dat betekent gewoon in iedere schoolklas ongeveer 4 kinderen zijn. Waar het er eerst één was."

En die groei heeft volgens haar een verband met de opvoeding. "Omdat ouders onvoldoende begrenzen. En het tweede probleem wat ik zie, is dat ook heel veel problemen die eigenlijk bij het leven horen, dat er jeugdhulpproblemen van gemaakt worden."

Buggy met telefoonhouder

Zij ziet in haar gemeente dat er steeds meer kinderen naar school komen die niet zindelijk zijn of niet kunnen stilzitten op hun stoel. "Onlangs zag ik een buggy en daar hing zo'n telefoonhouder aan. En dan zie je dat zo'n kind al in de buggy op zijn telefoon zit te kijken. Hoe gaat zo'n kind rustig in de klas zitten, zonder zonder scherm en met minder entertainment?"

Natuurlijk is het onhandig dat wanneer je in de supermarkt loopt je kind het chips- en snoepvak plundert, vult de wethouder aan. "Daar weet ik als ouder alles van. Maar tegelijkertijd hoort dat er natuurlijk ook bij."

'Prinsen en prinsesjes met weinig grenzen'

"Je kunt er voor kiezen om het in goede banen te leiden door je kind zelfs tijdens het boodschappen doen achter een scherm te zetten", gaat ze verder. "Maar de vraag is of dat de oplossing is en of dat je beter je kind kunt corrigeren."

Zij gelooft in dat laatste "Want als je niet uitkijkt worden het natuurlijk allemaal prinsen en prinsesjes die veel te weinig grenzen krijgen. En uiteindelijk hebben ze daar alleen maar last van. Maar als jij bijvoorbeeld overdreven gecomplimenteerd wordt, kun je daar als kind heel onzeker van worden."

'Strubbelingen die erbij horen'

De wethouder ziet ook dat ouders het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan. "We zien nu dat iedereen met zijn twee kinderen op een eilandje is en probeert alles maar te combineren en alle ballen hoog te houden."

Volgens haar is ook niet ieder probleem een jeugdhulp probleem. "Soms zijn er ook strubbelingen die horen bij het leven en moet je van andere ouders horen: 'Ik heb dat ook gehad, maar uiteindelijk kwam het allemaal best goed.'"

Een turbulent proces

Opvoeden is een turbulent proces, voegt ontwikkelingspsycholoog Pont toe. "We moeten oppassen dat we dingen ook normaliseren en dat niet alles waar we moeite mee hebben dat dat ook een probleem is, want dat hoort bij de dynamiek van het opvoeden", legt hij uit.

"Dus als ze bijvoorbeeld uit de bocht vliegen omdat we eigenlijk te weinig onze grenzen hebben gesteld. Dan kunnen we beter naar het ouderschap gaan dan dat gedrag als probleemgedrag van het kind te zien."

'Jeugd voelt zich eenzaam'

Daarnaast signaleert Pont nog een probleem bij de jeugd. "We zijn eigenlijk van een collectieve maatschappij - dat ook z'n nadelen heeft - naar een geïndividualiseerde maatschappij gegaan waarin elk kind wordt gewogen. Daarom wordt er ook zoveel getest om te kijken of dat kind zijn werkelijke potentie waar kan maken."

En daar betalen we de prijs voor. "De jeugd voelt zich eenzaam. We moeten de balans weer vinden en iets meer 'wij' in het individu meenemen. Dat je niet alleen op de wereld bent, je bent verbonden met andere mensen. Dat betekent ook rekening houden met elkaar en dat in je gedrag ook meenemen. Dus je krijgt een enorme vrijheid als individu. Maar dat betekent ook dat je verantwoordelijk bent voor de relatie met andere mensen."