Waarom hebben partijen het ineens over de hypotheekrenteaftrek? 5 vragen aan politiek verslaggever Remko Theulings
Met nog anderhalve maand te gaan tot de verkiezingen is het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek ineens een veelbesproken maatregel. Verschillende partijen willen dat, de VVD juist absoluut niet.
Politiek verslaggever Remko Theulings beantwoordt vijf vragen over wat een van dé verkiezingsthema's lijkt te worden.
1. Remko, waarom gaat het ineens weer veel over de hypotheekrenteaftrek?
"Wonen is een van de belangrijkste thema's voor de komende verkiezingen. En het woonbeleid, daar is veel geld voor nodig. Aan de hypotheekrenteaftrek geven we heel veel geld uit, dus voor dat beleid is dat een heel interessant potje. Vandaar dat CDA, GroenLinks-PvdA en D66 er allemaal naar kijken in hun verkiezingsprogramma."
"De hypotheekrenteaftrek vervult zijn functie ook allang niet meer. Die is ooit ingevoerd om eigen woningbezit te stimuleren, maar dat is helemaal niet meer nodig. Nu werkt het alleen maar prijsopdrijvend. Daarom zeggen die partijen: dit is een mooi moment om het langzamerhand af te schaffen."
2. Eens in de zoveel tijd komt het onderwerp weer terug. Waarom is het zo'n lastig politiek thema?
"De hypotheekrenteaftrek is een subsidie voor huizenbezitters. Als je het afschaft, dan pak je hen dus iets af. Dat ligt natuurlijk altijd gevoelig. Mensen hebben bij het kopen van een woning toch rekening gehouden met het idee dat ze die rente konden aftrekken."
"In het verleden hoorde je Mark Rutte daarom altijd zeggen: wij gaan er niet aan morrelen. De hypotheekrenteaftrek werd zelfs heilig genoemd bij de VVD. Maar ook Rutte zag in zijn laatste kabinetten in dat hij er niet meer onderuit kon om iets te veranderen. De hypotheekrenteaftrek is tot en met 2023 daarom al flink versoberd. Nu is de vraag: gaan we daar mee door of houden we het zo?"
3. De VVD heeft het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek nu tot een breekpunt gemaakt. Waarom?
"Omdat het een groot deel van hun achterban aanspreekt. Ons eigen Opiniepanel peilde onlangs nog dat slechts een derde van de VVD-achterban het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek een goed idee vindt. Het was dus niet voor niets dat Dilan Yeşilgöz daar afgelopen weekend applaus voor kreeg."
"En een beetje applaus, een beetje enthousiasme, dat kan de VVD-campagne natuurlijk wel gebruiken. Ze staan laag in de peilingen en Yeşilgöz zelf is niet onomstreden. De campagne kan dus wel wat leven gebruiken, ook al is dat door een oud succesnummer op te zetten."
4. Is het een risico of denk je dat dit de VVD kan helpen?
"Dat is de grote vraag. Dit is alvast een beetje een voorproefje op de formatiebesprekingen na de verkiezingen. Eerst moet nog blijken of dit kiezers inderdaad aanspreekt, dan komen de onderhandelingen."
"De VVD houdt daarbij wel weinig opties over. Wilders hebben ze principieel uitgesloten en afgelopen weekend werd duidelijk dat samenwerken met GroenLinks-PvdA om inhoudelijke redenen niet gaat gebeuren. Door dit onderwerp nu zo op te spelen, is onderhandelen met het CDA ook niet makkelijker geworden, terwijl zij wel door de VVD genoemd worden als mogelijke partner in een centrum-rechts kabinet."
"Waar de VVD een beetje op speculeert, is dat het CDA weer wat naar rechts opschuift en van die hypotheekrenteaftrek geen groot onderwerp maakt. Dat is een hele mooie theorie. Maar die werkt natuurlijk alleen maar als de VVD ook een beetje omvang houdt, en niet als ze verder van 15 naar 10 zetels afglijden."
5. Wordt dit nu hét verkiezingsthema? En hoe groot is de kans dat er na de verkiezingen iets verandert aan de hypotheekrenteaftrek?
"Alles wat met wonen te maken heeft, gaat veel aandacht krijgen deze verkiezingen. Maar of de hypotheekrenteaftrek ook echt het thema wordt, is lastig te zeggen. De campagne is nog maar nauwelijks op gang gekomen. Duidelijk is dat de VVD het wel wil, nu ze hier zo duidelijk stelling in hebben genomen."
"Of er uiteindelijk iets gaat veranderen, komt echt neer op de verkiezingsuitslag van 29 oktober. Krijgen we een centrum-links of centrum-rechts kabinet? Dat maakt alles uit. Als we over rechts gaan is de kans kleiner dat er iets verandert, maar niet nul. Het CDA zal in dat kabinet zitten en die willen dus wel afbouwen."
"Wordt het centrum-links, dan gaat er zeker wat gebeuren, maar ook dan zal dat niet heel snel zijn. GroenLinks-PvdA heeft het over een termijn van 12 jaar om af te bouwen, CDA over 30 jaar. Wordt er in gesneden, dan heb je het dus over een hele lange periode. Mensen hebben niet ineens een gat van een paar honderd euro in hun huishoudbudget."