Syrische Aziz en Muna wonen in Nederland, maar denken verschillend over wel of niet terugkeren: 'Mijn thuis is nu hier'

We spreken judoka en coach Muna Dahouk en huisarts Aziz Al Cheikh. De een woont pas sinds 2019 in Nederland, de ander al meer dan 30 jaar. Ze herkennen in elkaars verhalen dezelfde drang om door te zetten en kansen te grijpen, maar kijken heel verschillend naar de mogelijkheid ooit terug te gaan.

Van Damascus naar Den Bosch

Muna kwam in 2019 naar Nederland, op 24-jarige leeftijd, via gezinshereniging met haar moeder en broer. Haar vader, een gerenommeerd judocoach, overleed in 2015 aan een hartaanval. "In Syrië was geen toekomst meer door de oorlog. We moesten weg om een nieuw leven op te bouwen", vertelt ze. De eerste weken in Den Bosch waren verwarrend. "Ik was nerveus en wist niet waar ik moest beginnen. Maar één ding gaf houvast: judo."

Al sinds haar zesde stond Muna op de mat, maar door de oorlog lag haar sport bijna 10 jaar stil. In Nederland kreeg ze onverwacht de kans zich te kwalificeren voor het Olympisch Vluchtelingenteam. "In het begin voelde mijn niveau als nul. Ik trainde met Nederlandse topsporters en zag het verschil. Maar ik gaf niet op." Het lukte: in 2021 stond ze in Tokio, in 2024 in Parijs. "Dat was mijn droom. Ik ben trots dat ik de wereld kon laten zien wat vluchtelingen kunnen."

Van cel naar spreekkamer

Aziz arriveerde ruim 30 jaar eerder, op 29 december 1988. Hij groeide op onder het regime van Hafez al-Assad en zag als kind zijn vader in een militaire gevangenis. "Dat beeld, zijn hoofd door een klein luikje, vergeet ik nooit."

Tijdens zijn studie geneeskunde in Kroatië ontmoette hij een Nederlandse vrouw op wie hij verliefd werd, en hij besloot te vluchten. "Ik wist toen niet veel van Nederland. Ik kende alleen van Basten door zijn prachtige doelpunt tegen Rusland in 1987. En ik wist dat Nederland een democratie is."

'Ik ben apetrots'

Een uitkering wilde hij niet, hij werkte om zichzelf te onderhouden. "Ik vond een uitkering een vorm van minachting van jezelf, dat je gewoon geld ontvangt waarvoor je eigenlijk niet zoveel hebt gedaan."

Drie keer werd hij uitgeloot voor de studie geneeskunde, maar door een omweg via farmacie mocht hij alsnog beginnen. "Nederland is het land van kansen, maar je moet zelf de weg ernaartoe vinden. Zonder inzet bereik je niks." Inmiddels is hij 17 jaar huisarts in Schoonebeek, waar hij een voormalige kerk ombouwde tot een modern medisch centrum. "Ik ben apetrots op wat we hier hebben neergezet."

Judo voor vluchtelingen

Muna werkt tegenwoordig als judocoach bij een stichting voor vluchtelingen. "We komen uit dezelfde achtergrond, dat schept vertrouwen." Daarnaast werkt ze in een restaurant en volgt ze een opleiding tot zweminstructeur.

Integreren vindt ze soms lastig. "Mijn Nederlands is nog niet goed genoeg, dus ik spreek vaak Engels. Dat voelt als een drempel. Maar Nederlanders zijn heel open en willen luisteren naar mijn verhaal."

Integratie is contact

Ook voor Aziz gaat integratie over contact maken en verantwoordelijkheid nemen. Eerder dit jaar kwam hij in het nieuws toen hij knuffels verving die Syrische jongeren van de herdenkingsplek voor de kinderen Jeffrey en Emma hadden gestolen. De broer en zus waren op die plek dood in een auto gevonden, samen met hun vader. De Syrische jongeren hadden hun actie gefilmd en op social media geplaatst.

"Namens de Syrische gemeenschap heb ik mijn excuses aangeboden", vertelt Aziz. "Dit gedrag past niet bij onze cultuur en niet bij islam. Het was belangrijk om afstand te nemen en verbinding te zoeken."

Nederland is thuis

Vorig jaar bezocht Muna voor het eerst sinds haar vertrek Syrië. "Ons huis was verwoest, maar mijn familie zien was bijzonder. Als het beter wordt, wil ik terug om mee te helpen het land weer op te bouwen. We moeten Syrië weer één maken en de chaos stoppen."

Voor Aziz ligt dat anders. Zijn herinneringen aan Syrië zijn getekend door angst en onderdrukking. "Nederland is mijn thuis. Ik voel me Nederlander, in hart en nieren. Ik heb mijn plek gevonden in dit land. Ik werd hier vader van mijn zoons. En ik ben nu ook opa, van Nour, een groot geluk. Hier heb ik mijn leven opgebouwd, hier wil ik blijven."

Kansen pakken

Beiden zijn dankbaar voor de mogelijkheden die Nederland hen heeft geboden. "Hier heb je de mogelijkheid je doelen te bereiken", zegt Muna. Aziz vult aan: "Je moet je kansen pakken. Wat je ermee doet, is aan jou."

En terwijl hun toekomstplannen uiteenlopen, delen ze één overtuiging: succes begint met de wil om vooruit te gaan, hoe ver je ook van huis bent.