Marwan uit Syrië leeft in onzekerheid door nieuw Nederlands asielbeleid: 'Niemand kan ons vertellen hoe het zal gaan'
Door de val van het regime van Assad in Syrië heeft het kabinet een asielstop ingevoerd, nieuwe asielaanvragen worden niet meer in behandeling genomen. Hierdoor liggen ongeveer 17.000 aanvragen stil en weten deze mensen niet wat ze te wachten staat.
"Het is heel verwarrend voor ons", zegt de Syrische Marwan (44). Hij is een van de 17.000 Syrische vluchtelingen in Nederland waarvan een aanvraag voor een verblijfsvergunning loopt.
'Niemand kan ons vertellen hoe het zal gaan'
De situatie in Syrië is volgens hem erg onduidelijk. Zelf komt hij uit het zuiden, terwijl de nieuwe overheid uit het noorden komt. "Niemand kan ons vertellen hoe het zal gaan", zegt hij.
Marwan is twee jaar in Nederland en heeft nog geen verblijfsvergunning, zijn gezin is nu in Jordanië. Sinds kort heeft hij wel een BSN-nummer gekregen waardoor hij de laatste drie maanden in een hotel werkt. Hij woont in het AZC in Zutphen waar hij ook vrijwilligerswerk doet. "Ik leer kinderen daar computeren", vertelt hij. De Nederlandse taal leert hij via Youtube.
'Ik heb altijd stress'
Dat het nu niet meer zeker is of hij in Nederland kan blijven vindt hij lastig. "Ik heb altijd stress, vooral de laatste twee weken." Het is voor hem onzeker of hij terug wordt gestuurd naar Syrië, maar dat wil hij helemaal niet.
Zijn integratie gaat namelijk volgens hem zo goed, dat hij zelfs lid is van de plaatselijke voetbalclub in Zutphen, die toevallig AZC Zutphen heet. "Ik ben geen Koeman", grapt hij terwijl hij net de goal mist.
Info
Aanvragen kwamen stil te liggen
In Nederland wonen ruim 165.000 mensen met een Syrische achtergrond. Het overgrote deel van hen, zo'n 150.000 mensen, vluchtten naar Nederland na het uitbreken van de burgeroorlog in 2011. Tot eind 2024 kreeg ongeveer 85% van de Syrische asielzoekers een verblijfsvergunning in Nederland.
Na de val van het Assad-regime in december 2024, besloot het kabinet om een tijdelijke beslisstop in te voeren: nieuwe asielaanvragen van Syriërs werden tijdelijk niet in behandeling genomen. Het gaat om ongeveer 17.000 aanvragen die sindsdien stil kwamen te liggen. Door het aangepaste Syrië-beleid van het kabinet worden deze aanvragen vanaf nu weer beoordeeld.
Ook zijn er sinds de val van Assad met hulp van de Dienst Terugkeer en Vertrek al 380 Syriërs vrijwillig teruggekeerd naar hun land. Nog ongeveer 100 mensen hebben een terugkeer-aanvraag in behandeling.
Versplinterd land
De situatie in Syrië blijft instabiel en onvoorspelbaar, ziet ook Marleen Spieker. Ze werkt voor de hulporganisatie ZOA en ging eind januari nog naar Syrië om noodhulp te bieden. "Wat gisteren nog veilig leek, kan vandaag totaal veranderd zijn."
Het land is volgens haar enorm versplinterd sinds de val van Assad. "Met veel geweld dat op verschillende plekken oplaait."
Orde en veiligheid
Spieker is sinds 2023 regelmatig in Syrië geweest en zag het land door de jaren heen veranderen. Nu is de situatie complexer, vertelt ze. "Je hebt de overheid die er nu is. Zij hebben het land recentelijk overgenomen en hebben een aantal acties uitgevoerd om bijvoorbeeld achter van de voormalige aanhangers van het Assad-regime aan te gaan."
"Daarnaast zijn er allerlei groeperingen in het hele land", gaat ze verder. "Die ook bijdragen aan geweld en botsingen, onder andere aan de kust ook. Het is ook de vraag of de huidige overheid de capaciteit heeft om orde en veiligheid te bewaren in Syrië."
Geweld, wantrouwen en sociale media
Volgens Spieker is het nu ook vaak niet duidelijk wie er achter aanslagen of incidenten zitten. "Op sociale media circuleren veel beschuldigingen. Soms wordt de nieuwe overheid aangewezen, soms bepaalde etnische of religieuze groeperingen. Maar niemand weet het zeker."
De onveiligheid is voelbaar in het dagelijks leven. In het noorden van Syrië heeft de hulporganisatie een aantal projecten moeten stoppen omdat ze geen toegang meer hebben tot dat gebied. "In het zuiden zijn er gebieden waar Israël regelmatig luchtaanvallen uitvoert. Dat zorg voor onveiligheden. We moeten per dag bekijken of we ergens nog veilig hulp kunnen bieden."
Gemengde gevoelens
Na de val van Assad heerste er opluchting en zelfs vreugde. Maar volgens Spieker zijn veel Syriërs inmiddels terughoudend. "Sommigen zijn bang. Ze vragen zich af: eerst waren het de alawieten die doelwit waren van geweld, zijn de christenen straks aan de beurt?"
Er is volgens haar veel onzekerheid. "Vooral mensen die al jaren in het buitenland zitten, weten niet of er nog iets van hun oude leven terug te vinden is."
'Gaat niet alleen om geweld'
In Nederland wordt de roep luider om Syriërs terug te laten keren. Spieker begrijpt dat mensen die hier al een bestaan hebben opgebouwd, huiverig zijn. "Je weet niet waar je terechtkomt. Veel huizen zijn kapot, de economie ligt in puin, gezondheidszorg is nauwelijks toegankelijk."
Volgens Spieker moeten we breder naar veiligheid kijken. "Het gaat niet alleen om geweld. Je moet ook kunnen voorzien in je basisbehoeften. En op dit moment zie ik geen tekenen dat Syrië snel weer opbouwt", zegt ze.