Jongeren voelen zich niet gehoord door de politiek. Partijen willen dit oplossen door meer jonge kandidaten op de kieslijst te zetten. Maar van de 139 jonge kandidaten bij partijen die nu in de Tweede Kamer zitten, zijn er maar twaalf écht verkiesbaar.
Dit blijkt uit een data-analyse van EenVandaag en Stem Jong, een onafhankelijke organisatie die zich inzet voor meer jongeren in de politiek. In totaal doen er 27 verschillende partijen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen en zijn er 1.166 kandidaten die zich verkiesbaar stellen. Voor deze analyse is alleen gekeken naar de vijftien partijen die nu al in de Kamer zitten.
Nu zes jonge Kamerleden
"We zien dat bij elke verkiezing er meer jongeren op de lijst staan", zegt Stem Jong-oprichter Nikki Trip. "Jonge mensen maken andere dingen mee in hun leven en hebben daardoor andere onderwerpen die ze op de agenda zetten. Ook is het belangrijk voor goede volksvertegenwoordiging dat er een goede afspiegeling is in de Tweede Kamer."
Uit de analyse van de kieslijsten van de huidige Kamerfracties blijkt dat 18 procent van de kandidaten jong is. Dat is ongeveer gelijk aan het aandeel jongeren (18-30 jaar) in Nederland. Op dit moment zijn er zes Kamerleden 30 jaar of jonger: 4 procent van het parlement.
Geen verkiesbare plek
Maar van de jongeren die zich voor de komende verkiezingen verkiesbaar stellen, zijn er maar weinig ook écht verkiesbaar. Twaalf van de 139 jonge kandidaten komen in aanmerking voor een zetel. De vijftien geanalyseerde partijen hebben in totaal 791 kandidaten op hun kieslijsten.
"We zien dat jongeren goed campagne voeren, vaak online, maar dat ze toch niet een verkiesbare plek krijgen", vertelt Trip hierover. En voor wie leeftijd belangrijk is in het stemhokje, kan het vinden van deze jonge kandidaten ook nog eens een klus worden, vertelt ze. "Bijna de helft van de partijen geeft op hun kandidatenlijst geen leeftijd aan."
Info
Onderzoek naar jonge kandidaten
Voor dit onderzoek zijn alle kandidatenlijsten geraadpleegd van de vijftien partijen die op dit moment in de Tweede Kamer ziten. Waar nodig was, is ook aanvullende informatie opgevraagd bij de politieke partijen.
De PVV reageerde niet op het verzoek om hieraan mee te werken. Van hun kandidatenlijst kon de redactie vijf mensen achterhalen die 30 jaar of jonger zijn. Van die kandidaten staat er één op een verkiesbare plek.
Een verkiesbare plek is bepaald aan de hand van de recentste zetelpeiling van EenVandaag en Verian. Een voorbeeld: als een partij in de peiling op 11 zetels staat, dan is een kandidaat verkiesbaar als diegene niet lager staat dan plek 11.
Niet gehoord velen
Toch is leeftijd een belangrijke factor. Jonge mensen voelen zich vaak namelijk niet gehoord door de politiek. Uit recent onderzoek van het Jongerenpanel van EenVandaag blijkt dat 85 procent van de leden tussen de 16 en 34 jaar weinig tot geen vertrouwen heeft in de politiek. 40 procent zegt zelfs dat ze zich door geen enkele partij echt gehoord voelen.
Partijen werken er hard aan om jongeren wel te bereiken, vertelt politiek commentator Marloes Lemsom. "De meeste politieke partijen proberen dat vooral via social media als TikTok. Ook proberen ze creatieve manieren te bedenken om meer jongeren te spreken."
Campagne voeren in café
Als voorbeeld noemt Lemsom de SP. "Partijleider Jimmy Dijk huurt regelmatig een bar af om achter de tap te staan en daar met jongeren in gesprek te gaan. Partijen weten natuurlijk ook dat jongeren de stemmers van de toekomst zijn en dat het belangrijk is om jongeren aan hun partij te binden."
De partij heeft veel jonge kandidaten (22 procent). Maar sommige andere partijen zitten nog hoger, weet Trip. "DENK en Forum voor Democratie bijvoorbeeld: hun lijsten bestaan voor 34 procent uit jonge kandidaten." Ook JA21 en Volt vallen op met een groot aandeel jongeren.
Weinig jongeren bij VVD en D66
Uit de analyse blijkt dat er ook partijen zijn die nauwelijks jonge kandidaten hebben, vertelt Trip. "Eén partij stak er met kop en schouders boven uit als het gaat om hoe slecht ze het deden: de VVD. Maar twee van de tachtig kandidaten zijn daar 30 jaar of jonger."
Ook D66 heeft weinig jonge kandidaten op de lijst. "Hun eerste jonge kandidaat staat pas op plek 24 en dat is echt heel erg laag."
'Wij begrijpen jullie moedeloosheid'
Toch zijn de grootste politieke thema's van dit moment onderwerpen die grote invloed hebben op het leven van jongeren. Denk bijvoorbeeld aan de woningmarkt. "Jongeren blijven langer bij hun ouders wonen dan ze zouden willen en een woning kopen is voor velen geen optie meer door de hoge huizenprijzen", vertelt politiek commentator Lemsom.
"Alle partijen zeggen dat ze er oplossingen voor hebben bedacht, maar ze proberen ook te benadrukken dat ze de moedeloosheid van jongeren begrijpen omdat het probleem al lang speelt en nog steeds niet opgelost is."