Ook deze campagne zal het ongetwijfeld over de hoogte van de energierekening gaan. Zo zegt de BBB in het verkiezingsprogramma dat hernieuwbare energie tot duurdere stroom en overbelasting van het net leidt. Maar klopt dat wel? We vroegen het aan experts.
De transitie naar duurzame energie gaat ook in Nederland in hoog tempo door. Misschien goed voor het klimaat, maar is het ook goed voor de portemonnee? Volgens sommige politieke partijen niet, waaronder de BBB dus. Energie-experts zijn echter duidelijk over deze verkiezingsclaim.
Helft is hernieuwbaar
Maar eerst de cijfers: statistiekbureau CBS meldde eerder dat vorig jaar ongeveer de helft van elektriciteit in ons land werd geproduceerd uit hernieuwbare bronnen, dus zon, wind of bio-massa. En dat was voor het eerst. Tegelijkertijd nam de stroomproductie uit fossiele bronnen juist af.
De stijging komt vooral omdat er meer energie wordt opgewekt door middel van windmolens en zonnepanelen. Dat laatste was in 2024 goed voor ongeveer een kwart in de zogenoemde 'energie-mix', weet hoogleraar zonne-energie aan de TU Eindhoven Angèle Reinders.
In de Europese top
Reinders noemt dat 'aanzienlijk' voor in een land als Nederland. Inmiddels kan er volgens haar met alle zonnepanelen in het land op piekmomenten samen zo'n 28 gigawatt (gW) per uur worden opgewekt. "En dat wordt meer, want er worden er steeds meer bijgeplaatst."
Daarmee behoort ons land tot de Europese top, gaat ze verder. "We zitten net achter Griekenland", weet de hoogleraar. Daar wordt namelijk 28 procent van de stroom opgewekt met zonnepanelen. Dat terwijl we in Nederland jaarlijks veel minder zonuren hebben, benadrukt ze.
Waaien en zonneschijn
De overgang naar wind- en zonne-energie is dus duidelijk ingezet, maar wat betekent dat voor de portemonnee? Volgens de BBB leidt dit tot duurdere stroom, maar volgens energie-econoom aan de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder klopt dat niet.
Sterker nog, zegt hij: "Als het heel veel waait en de zon heel veel schijnt, dan gaan de stroomprijzen naar bijna nul toe." De prijs van elektriciteit wordt in dat soort situaties dus zelfs lager, benadrukt Mulder.
Kwestie van centen
Maar kost de productie van duurzame energie niet meer in vergelijking met die van fossiele energie? Je moet bijvoorbeeld grond kopen voor wind- en zonneparken en die vervolgens aanleggen en onderhouden. Dat soort kosten worden over de levensduur verspreid, weet Reinders. "Daar wordt meestal een jaar of 25 voor genomen."
Dat wordt uiteindelijk ook doorberekend in de stroomprijs. Maar, benadrukt de hoogleraar: bij zonnestroom is dat lager in vergelijking met door middel van kolen of gas opgewekte energie. Volgens haar ging het in 2023/2024 om 3,5 tot 5 cent per opgewekte kilowattuur (kWh) bij zonne-energie tegenover 6 tot 10 cent per kWh bij fossiel.
Overbelast stroomnet
Waar de BBB wel een punt heeft in het verkiezingsprogramma, is dat duurzamere vormen van energie tot een hogere belasting van het elektriciteitsnetwerk kunnen leiden. Dat klopt, zegt energie-econoom Mulder, maar daar zijn volgens hem 'verschillende oplossingen' voor te vinden.
Bijvoorbeeld door grootverbruikers van energie te verplichten om zich dicht bij een windpark te vestigen. "Zo zorg je ervoor dat je minder stroom hoeft te transporteren", legt hij uit. Ook verwacht Mulder veel van batterijen, waarmee overtollige stroom kan worden opgeslagen en die later weer worden 'ontladen'. "Maar daar moet nog wel meer onderzoek naar gedaan worden."