Drones boven vliegvelden zijn geen direct gevaar, maar leiden wel tot onrust en dat is volgens experts precies de bedoeling

Volgens defensie-expert Roger Housen zijn de drones onderdeel van de Russische hybride oorlogvoering. "Ze vliegen op een hoogte van 150 à 200 meter, blijven lang in de lucht hangen en hebben een grote reikwijdte. Het gaat bovendien om twee militaire luchthavens. Dat suggereert dat de incidenten gecoördineerd zijn. Alles wijst in de richting van Moskou."

Steeds vaker meldingen

Maar het zijn niet alleen militaire luchthavens. Vanmorgen werd het vliegverkeer op de luchthaven van Luik opnieuw stilgelegd vanwege een drone. Dat gebeurde ook dinsdag en gisteravond, toen een drone werd gespot bij Brussels Airport, waardoor de luchthaven tijdelijk dicht moest. Ook boven het Antwerps havengebied werden gisteren door de scheepvaartpolitie drones gezien.

De eerste meldingen waren van 3 oktober, toen boven het Elsenborn Training Camp in Oost-België 's nachts zo'n vijftien drones werden gezien. Een paar weken later, op 29 oktober, vlogen er vier tot vijf drones boven de militaire basis in Marche-en-Famenne. Tussen 1 en 3 november werden ook bij de luchtmachtbasis Kleine-Brogel drones opgemerkt, hier liggen ook kernwapens opgeslagen.

Onrust, angst en machteloosheid

Volgens Housen zijn de drones niet bedoeld voor spionage, maar om onrust te zaaien. "Met de satellieten die boven België en Nederland hangen kan je véél beter spioneren dan met enkele drones."

"Het oogmerk is eerder een gevoel van ongerustheid creëren", weet hij. "Angst bij de bevolking. En een gevoel van machteloosheid."

Beïnvloeding politieke besluitvorming

Rusland blijft met deze acties onder de drempel die een robuuste militaire reactie zou uitlokken, legt Housen uit. "Er worden geen explosieven gebruikt, er vallen geen slachtoffers. Men creëert 'alleen' ongerustheid en angst. Rusland weet perfect wat het doet."

"De acties zijn gecoördineerd, en men kent de zwakheden in ons systeem. Op die manier probeert Rusland politieke besluitvorming te beïnvloeden. Ook is het een indirecte strategie om Oekraïne zwakker te maken, want alles wat je als Europees land inzet voor je eigen luchtafweer, kan je niet aan Oekraïne geven", legt hij uit.

Ook naar Nederland

De drones boven België vertrokken de afgelopen weken vaak richting Nederland. "Men heeft effectief drones zien vertrekken in de richting van de Nederlandse grens", zegt Housen.

"De helikopter die in de lucht hing, kon bevestigen dat de drones boven Nederlands grondgebied vlogen. Je mag er gif op innemen dat drones ook boven Volkel of Leeuwarden zullen opduiken."

Geen paniek, wel bezorgdheid

"Dat de drones ook boven het vliegveld Kleine-Brogel zijn gezien, waar kernwapens liggen, is geen reden tot paniek", gaat Housen verder. "Er is geen direct gevaar. Die kernwapens liggen goed beschermd. Zelfs met een kamikazedrone zou het effect nul zijn."

"Maar het is natuurlijk wel reden tot bezorgdheid. En we moeten actie ondernemen: detectiesystemen ontplooien en interceptors (onderscheppers, red.) klaarzetten."

Niet goed voorbereid

Want in België zijn ze niet goed voorbereid, weet Housen. "Er zijn in de afgelopen 2 jaar wel een aantal anti-dronesystemen ingesteld maar sinds 2016 heeft België geen luchtafweersystemen meer."

"Vandaag zal de minister van Defensie een plan voorleggen om op te schalen, maar het zal nog maanden duren voor het gepaste niveau van bescherming is bereikt."

Niet allemaal Rusland

Ook Steven Krekels van het Belgische bedrijf Senhive, dat drones kan identificeren, ziet de recente drone-activiteiten als bewuste verstoring.

"Dit is geen hobbyist die nieuwsgierig is naar de F-16 of F-35", zegt hij. "Dit zijn andere actoren die de boel bewust proberen te verzieken. Maar we moeten wel rustig blijven en niet te veel paniek veroorzaken. Er zijn ook burgers die drones gebruiken die onbewust in de buurt vliegen van een vliegveld. Nu halen er wel een paar het nieuws die eigenlijk niet nieuwswaardig zijn."

Wetgeving

Ook Krekels wil meer technologie inzetten om de situatie te verbeteren. "Volgens onze berekeningen heb je met 70 à 80 van onze units de meest belangrijke gebieden in België 'gecoverd': stedelijke gebieden, commerciële gebieden, industriële gebieden, noem maar op. En ik denk dat het ook daar weer die gelaagdheid is die we moeten hebben."

Daarnaast vindt hij dat de wetgeving dringend moet worden aangepast. "De 'rules of engagement' (geweldsregels, red.) boven een basis of in een stad zijn totaal anders", zegt Krekels. "De wetgever moet eens twee keer nadenken. Een drone kan makkelijk 50 kilometer ver vliegen. Wat ga je dan doen? Politie? Defensie? Ik denk dat de wetgeving moet veranderen zodat zowel politie als defensie te allen tijde in het land mag optreden."

Drones tijdens NAVO-top

Volgens demissionair staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman is het belangrijk dat we alert blijven: "Er zijn honderdduizenden drones, iedereen vliegt ermee. We moeten goed in de gaten houden welke drones er zijn en van wie ze zijn."

Tuinman benadrukt dat Nederland hard werkt aan systemen om drones te detecteren en uit te schakelen. "Tijdens de NAVO-top in Nederland hebben we laten zien dat we dat kunnen. Sommige drones zijn uit de lucht gehaald, maar er zaten ook toestellen tussen van glazenwassers of mensen die gewoon een vogel wilden filmen."

Samenwerken

Tuinman noemt de samenwerking tussen diensten en met het bedrijfsleven cruciaal. "We zien ook dat er landen zijn, zoals Rusland, die er kwaadaardige bedoelingen bij hebben. Daarom is het belangrijk dat we onze technologie blijven ontwikkelen en goed weten hoe we dit kunnen counteren."

"We hebben geleerd van de NAVO-top. In Nederland zijn we daar best ver in. We helpen nu ook België met hoe je de juridische regimes kunt inrichten. We moeten niet elke drone uit de lucht schieten, maar zorgen dat het risico en de dreiging tot een minimum worden beperkt", zegt hij tot slot.