'Draai CDA over erkenning Palestina is het opvallendst': politiek verslaggever Remko Theulings blikt vooruit op Gaza-debat

Eerder wilde een meerderheid in de Kamer het reces niet onderbreken voor een debat over Gaza. Maar vanwege de grote zorgen in de samenleving over de humanitaire situatie daar - én omdat buitenlandminister Caspar Veldkamp een aanscherping van zijn beleid heeft aangekondigd - is besloten om het debat toch te laten plaatsvinden. Politiek verslaggever Remko Theulings beantwoordt vier vragen.

1. Wat verwacht je van dit debat, en waarom wordt het nu gehouden?

"Het debat is nu, omdat Gaza voor veel beroering in de samenleving zorgt. En omdat minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken vorige week in een brief aan de Kamer bekend heeft gemaakt dat hij kleine beleidsveranderingen heeft doorgevoerd." Zo heeft hij de Israëlische ministers Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir de toegang tot Nederland ontzegd en de Israëlische ambassadeur ontboden. "Ook heeft hij in navolging van de Britten en de Fransen gezegd dat hij de handelsbetrekkingen met Israël op een lager pitje wil zetten."

Toch verwacht Theulings niet dat het debat een groot verschil zal gaan maken in de huidige situatie. "Allerlei voorstellen voor aanscherping van het beleid zullen waarschijnlijk niet op een meerderheid kunnen rekenen in de Kamer."

Hij gaat verder: "Er zal een hele wensenlijst vanuit verschillende fracties de revue passeren, maar dat zal dus niet tot een ingrijpende verandering van het kabinetsbeleid leiden. Neem bijvoorbeeld het erkennen van de staat Palestina: daar is nog geen meerderheid voor, hoewel de steun toeneemt."

2. Wat wordt er precies besproken in dit debat?

"In het debat zal het beleid van minister Veldkamp worden besproken", zegt Theulings. "De vraag is dan: is dat voldoende, of kan het nog een tandje strenger? Vooral de oppositie-partijen, waaronder de SP, PvdD, GroenLinks-PvdA en D66, vinden al langer dat Nederland de druk op Israël verder moet verhogen, bijvoorbeeld door de staat Palestina te erkennen."

"Nieuw is dat het CDA zich daar nu bij aansluit. Ook het CDA vindt nu dat het kabinet de Palestijnse staat moet gaan erkennen, maar verbindt daar wel een aantal voorwaarden aan. Zo moet onder andere Hamas - en ook andere terreurgroepen - worden uitgesloten. Er moeten vrije verkiezingen worden gehouden. En corruptie, antisemitisme en religieus extremisme moeten worden aangepakt."

Met deze draai van het CDA is er nog steeds geen meerderheid in de Tweede Kamer, maar het is wel een signaal dat er in de Nederlandse politiek iets aan het veranderen is. "Als je eenmaal zo'n besluit neemt, om Palestina als staat te erkennen, zet je een fundamentele stap in je partijlijn. Zoiets kan je niet zomaar terugtrekken."

Dit besluit past overigens in de internationale trend. De regeringen van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada hebben eerder al aangegeven dat ze van plan zijn de Palestijnse staat - ook onder voorwaarden - te gaan erkennen.

3. Wat kán de Kamer afdwingen bij het kabinet?

"De minister aansporen tot meer actie is het belangrijkste", zegt de politiek verslaggever. "Veel fracties vinden dat minister Veldkamp te afwachtend is. Zo zei iemand van D66: 'Hij loopt standaard een stapje achter op wat de Fransen en Britten doen.'"

Hij gaat verder: "Het is een voorzichtige diplomaat, dat merk je aan alles." Op één punt heeft Veldkamp wel het voortouw genomen, zegt Theulings. "Hij heeft in mei laten onderzoeken of Israël zich wel hield aan het Associatieverdrag dat het land heeft met de Europese Unie, waaruit vervolgens bleek dat het land structureel mensenrechten schendt. Dus hij probeert bij vlagen wel scherp te zijn, maar zijn aard is heel voorzichtig."

Het enige punt dat in het debat misschien wel een meerderheid zou kunnen krijgen over de betrokkenheid van Nederland bij medische evacuaties. Theulings licht toe: "Er zijn behoorlijk wat fracties die zeggen dat Nederland daar een actievere rol moet spelen. Dat is ook niet zo'n gevaarlijk of controversieel standpunt, want het gaat om een humanitaire kwestie. Daar kan je eigenlijk nauwelijks tegen zijn."

De lijn van het kabinet was tot nu toe dat er in de regio rondom Gaza en Israël genoeg medische kennis en kunde is en dat slachtoffers daar terecht kunnen, bijvoorbeeld in landen als Qatar en Egypte. Nu verwacht Theulings dat een Kamermeerderheid ook Palestijnse slachtoffers naar Nederland wil halen, om hier te worden behandeld.

4. Komen alle Kamerleden terug naar Den Haag, en is het uitzonderlijk dat het reces wordt onderbroken?

"In principe zijn alle fracties vertegenwoordigd, maar op de ochtend van het debat zelf wordt pas duidelijk of iedereen zich heeft aangemeld." De laatste jaren komt het volgens Theulings vaker voor dat een reces wordt onderbroken voor een urgent debat.