Over iets meer dan 2 weken is het zover: de NAVO-top in Den Haag. Intussen trekt de 'NAVO door Nederland'-tour door het land om jongeren bij te praten over de NAVO. Hoe kijken jongeren ernaar en wat weten ze ervan? "Ben hier niet voor mijn plezier."
"We gaan het vandaag hebben over vrede en veiligheid", klinkt het vanuit de zaal in Utrecht. Daar krijgen eerstejaars MBO-studenten van het Grafisch Lyceum les over de NAVO, van de zogeheten 'NAVO door Nederland'-tour. De NAVO is belangrijk, volgens de meesten, maar er klinkt ook kritiek.
'Als er oorlog komt, moeten wij daar naartoe'
Met de NAVO-top in Den Haag op komst en de oorlog tussen Oekraïne en Rusland in de achtertuin, is veiligheid in het brandpunt van het nieuws. Ook onder jongeren leeft het thema, blijkt uit de gesprekken met de aanwezige MBO-studenten: "Ik vind het wel goed dat wij informatie krijgen over de NAVO, want als er oorlog komt moeten wij uiteindelijk als dienstplichtigen daar naartoe."
Toch voelt het voor sommigen ook nog ver weg: "Ik weet er zelf niet zoveel van. Ik weet wel dat het een bondgenootschap is, maar ik heb voor de rest niet echt opgelet wat het is." Zo vult een andere jongen aan: "Het is niet alsof ik hier voor mijn plezier ben, maar het is wel belangrijk om het allemaal goed uit te leggen."
Studenten voelen zich niet gehoord
Het gesprek aangaan met deze groep is van groot belang, vertelt oprichter van de Kiesmannen Dylan Ahern. "Op dit moment voelen veel MBO-studenten zich niet vertegenwoordigd in het publieke debat. Alsof ze niet mee mogen doen", legt hij uit. "Alsof hun stem niet gehoord mag worden. Dus belangrijk is dat ook zij meegenomen worden in een gigantisch vraagstuk, want we moeten als Europeanen steeds meer onze eigen boontjes doppen."
De tour, gefinancierd door het ministerie van Defensie, trekt al weken door het land om jongeren bij te praten over de NAVO. Bureau De Kiesmannen verzorgt de invulling van de lessen. "Wij hoeven hier niks te verkopen. Wij proberen dat debat eigenlijk aan te slingeren."
Meer investeren in defensie
Wel of geen dienstplicht. Wel of niet fors meer investeren in defensie. Ondertussen staat politiek Den Haag ook nog op scherp, en wordt daar de urgentie duidelijk gevoeld. Dat is ook te merken bij de jongerenpartijen.
Zo zijn DWARS, de jongerenpartij van GroenLinks, en de JOVD, de jongerenpartij van de VVD, het erover eens dat meer investeringen in defensie en dus in de NAVO, van belang zijn.
Onzekerheid en discussie
Maar vanaf daar lopen de meningen over hóe, uiteen. Minne van der Mast, voorzitter van DWARS, plaatst er namelijk snel een komma bij: "Wij zien ook dat investeringen in defensie echt noodzakelijk zijn. Maar, tegelijkertijd moet je waken voor het militariseren van je samenleving als geheel."
Binnen de linkse partijen zorgt het nog weleens voor discussie, vertelt Van der Mast. "Ik denk ook dat dat is omdat jongeren zich heel erg zorgen maken over hun toekomst. Want hoe ziet de wereld er over 5 jaar uit? Er is onzekerheid op dat gebied. En ik denk dat het daarom heel belangrijk is om daar met jongeren over in gesprek te gaan, om die zorgen aan te horen en daar een inhoudelijke discussie over te voeren."
'Basisvoorwaarde om veilig te kunnen leven'
Want sociale zekerheid mag niet ten koste gaan van uitgaven aan defensie, vindt DWARS. "We zien heel erg de noodzaak van investeringen in defensie om Oekraïne te helpen zichzelf te verdedigen. Maar we vinden het ook belangrijk om te zorgen dat dat niet ten koste gaat van de toekomst van jongeren."
Maar, dat is naïef, zegt Mauk Bresser, voorzitter van de JOVD. "En dat is niet omdat wij pleiten voor een gemilitariseerde samenleving, maar een serieus bedrag naar defensie waarmee we zeker zijn dat we daar altijd genoeg aandacht voor hebben. Het is een basisvoorwaarde om de komende decennia veilig te kunnen leven."
'Dat is geen kattenpis'
"Een goed huis, goed onderwijs, goede zorg. Dat moeten we hier ook hebben. Maar dat begint bij zorgen dat we dat überhaupt met elkaar kunnen opbouwen", vertelt Bresser.
Nu er brede steun onder NAVO-ministers in Brussel lijkt te zijn om de defensie-uitgaven te verhogen naar 5 procent van het bruto binnenlands product, staat Nederland voor een enorme opgave. Een kwestie van herverdeling, volgens Bresser. "Dat is geen kattenpis." En daarom: "Wat ons betreft gaat dat af van sociale zekerheid en zorg, en richting veiligheid."
Geen optie
Maar volgens Van der Mast is dat geen optie. "Ik denk juist dat als je investeringen doet die ten koste gaan van dat sociale beleid, dat je daarmee een samenleving alleen maar verder ontwricht."
Ze vindt dat de discussie over procenten de problematiek tekort doet. "Je ziet dat rechtse partijen gelijk discussies hebben over procenten. En dat je daarin moet waken dat je dat niet structureel ten koste laat gaan van sociale zekerheid. En dat ligt nu wel op tafel."
'Trek dat gelijk'
Daarom is ze ook kritisch op de NAVO-tour. Ze pleit voor evenveel aandacht voor andere kwesties. "Ik snap dat hier aandacht aan wordt gegeven, want het leeft heel erg. Maar aan de andere kant zijn er enorme tekorten in het onderwijs en de zorg. Waarom zou je alleen een tour doen met informatie over de NAVO? Als er op dat soort maatschappelijke vlakken ook een enorme urgentie is voor jongeren om in te springen. Dus ik zou zeggen, trek dat gelijk."
Volgens Bresser is het juist belangrijk dat er meer aandacht is voor defensie. "Ik denk dat wij heel lang in een fase hebben gezeten waar we de defensie hebben weggestopt. Dus het is heel belangrijk dat er nu wordt geïnvesteerd in een goed beeld over de NAVO, over defensie en over waarom onze veiligheid zo belangrijk is."
'Ik vind het propaganda'
Onder de MBO-studenten klinken de reacties gemengd. Zo vertelt een aanwezige jongere: "Ik geloof niet echt in vrede door middel van wapens. Het is misschien een beetje hard gezegd, maar ik vind het zelf een beetje propaganda."
Andere studenten vinden het juist nuttig: "Ik denk wel dat het handig is voor onszelf om dit te weten voor onze toekomst, en het is een goed initiatief van onze school om dit te doen." Een andere student vult aan: "Misschien is het niet de taak van de school. Maar het is wel belangrijk dat jongeren weten wat het is en waarom dit gebeurt."
'Ministerie heeft niks te zeggen over programma'
Volgens de Kiesmannen is het programma compleet onafhankelijk samengesteld: "Gelukkig heeft het ministerie niks te zeggen gehad over ons eigen programma. Daarom hebben we het ook over de pijnlijke of kritische kanten van de NAVO. Dus op die manier proberen we op een neutrale manier de NAVO te belichten."
Al met al is de vraag: wat blijft er hangen, na zo'n les? "Bereid je voor, is denk ik de belangrijkste boodschap." Uiteindelijk gaat het toch over het geld. "Hoeveel er wordt uitgegeven verbaast me wel, en ook dat er nog veel meer bij moet."