Radio-uitzending EenVandaag 02-07-2018

In Zweden is het sinds 1 juli illegaal om seks te hebben met iemand die daar geen explictiete toestemming voor heeft gegeven. Critici twijfelen echter of de wet ook echt zal werken; is mondeling toestemming geven genoeg om seksueel geweld te voorkomen en te bestraffen? En wordt seks met zo een wet niet te veel een zakelijke bedoeling?

#MeToo

De komst van de wet is onlosmakelijk verbonden met de Me Too- discussie die bijna een jaar geleden losbarstte. De beweging die daardoor ontstond wilde misstanden wat betreft seksueel misbruik aan de kaak stellen. Een van de verontrustende conclusies was dat een grote meerderheid van de slachtoffers van seksueel geweld geen aangifte doet, omdat ze bang zijn dat niemand hen zal geloven. De Zweedse 'sekswet' lijkt dan ook een oplossing, maar toen de Zweedse premier Stefan Löfvén de wet aankondigde, waren de reacties nogal lacherig. 

De wet lijkt bijna niet te handhaven: moet je bij elk seksueel contact van te voren om toestemming vragen? Dat kan voor nogal ongemakkelijke situaties zorgen als je op een eerste date bent. Toch vindt Debby Gerritsen, hoofdredacteur van het vrouwenblad VIVA de wet een mooi initiatief. "Ik vind het op zijn minst bewonderenswaardig dat er iets geprobeerd wordt. In Nederland is er niet heel veel veranderd na de Me Too-discussie. Ik weet niet of de wet werkt, maar ik denk wel dat het goed is als we er meer over gaan nadenken."  

Volgens Iva Bicanic van het Centrum Seksueel Geweld zal de wet niet helpen om verkrachting te voorkomen. "We weten nog niet wat het oplevert, maar ik denk niet dat het een structurele oplossing is. Mensen die willen verkrachten, doen dat toch wel. Seksueel geweld uit zich in allerlei vormen. Mensen die het zelf meemaken zijn soms in verwarring: wat heb ik nou meegemaakt en kan ik het wel verkrachting noemen?Je gaat uit met iemand, het is leuk en het zoenen is ook wel leuk, maar daarna gaat de deur op slot en wordt het ineens ruwer. Dat wordt door slachtoffers als miscommunicatie gezien, terwijl dat ook verkrachting is."  

Zakelijke romantiek

De Nederlandse app LegalFlings speelt in op de Zweedse wet en gaat nog een stapje verder. In de app kun je aangeven wat je wel en niet wil doen tijdens de seks, zwart op wit dus. Volgens bedenker Rick Schmitz is het inderdaad niet heel romantisch, maar gaan we wel naar een wereld waarin alles wat zakelijker wordt. "Er zijn genoeg mensen die vooraf duidelijk willen maken wat ze wel en niet willen doen in de slaapkamer. En ik denk dat praten altijd goed is, maar ik denk dat we het met de huidige technologie nóg bespreekbaarder kunnen maken." 

Gerritsen vindt de app een goed idee: "Ik vind het goed dat we het grijze gebied ingaan en daarover praten: wat mag nou wel of niet. Check het eens bij elkaar, is het nog oke wat ik doe. Als je jong bent en je leert eerder om nee te zeggen: dan kan voorkomen worden dat je in een situatie terecht komt waarin je dingen doet waar je later spijt van krijgt." Volgens Bicanic is zo een app mosterd na de maaltijd. "In de situaties waarin het mis gaat, dan is die app al te laat. Die wordt niet eens tevoorschijn gehaald. Kinderen die opgroeien met huiselijk geweld en misbruik lopen het meeste risico om slachtoffer of dader te worden van seksueel geweld. Daar moet je eigenlijk al ingrijpen." Toch zijn beide vrouwen het eens dat Zweden in ieder geval een stap in de goede richting zet. Bicanic: “Het is een mooi statement van de Zweedse regering die wil zeggen dat seksueel geweld niet meer getolereerd wordt.”