Zijn mensen van nature lui? 'We kiezen altijd de makkelijkste weg'

Op de bank hangen, de afwas tot het laatste moment uitstellen of geen zin hebben om ook maar één stap te zetten. Lui zijn we allemaal weleens, maar kunnen we daar wat aan toen? Experts vertellen of mensen van nature lui zijn.

In het AD vertelde verkeersdeskundige Gerard Tertoolen dat veel mensen zich niet zo bezighouden met de verkeersregels. Onze kennis op peil houden, dat doen we volgens hem liever niet 'omdat mensen van nature lui zijn'. Maar klopt die bewering ook?

De makkelijkste weg

"We kiezen altijd de makkelijkste weg", legt gedragsdeskundige Liza Luesink uit. En dat is volgens haar noodzakelijk, omdat we duizenden keuzes per dag moeten maken. "We moeten gewoon heel snel beslissingen nemen, want anders kun je niet functioneren."

Dat komt omdat ons brein maar beperkte capaciteit heeft, vertelt ze. En daarom zou je mensen 'van nature lui' kunnen noemen.

Oertijd

Dat principe van de makkelijkste weg kiezen en efficiënt zijn, was nuttig in het oersysteem toen de mens leefde in zijn natuurlijke omgeving, vertelt gedragsbioloog Patrick van Veen. "Het verzamelen van voedsel was heel energie-intensief." Daarom was het noodzakelijk om niet te veel energie te gebruiken, want het kost veel tijd en moeite om dat weer aan te vullen. Rustig aan doen en 'lui' zijn is dan nuttig."

In ons dagelijks leven zit nu ook nog dat element van luiheid, legt Luesink uit. "Al voelt het voor mensen vast niet alsof ze lui zijn, want we zijn hartstikke druk in onze dagen." Maar in ons dagelijks ritme doen we veel dingen dus efficiënt en goed, op een 'luie' manier. "Dat zijn allemaal patronen die ingesleten zijn in ons brein."

Minste weerstand

Kortom, de mens kiest de weg van de minste weerstand. "Als we sporten in onze routine hebben, dan doen we dat ook wel." Het kost namelijk ook energie om daarvan af te wijken. "Maar als je iets nieuws moet beginnen, dan blijf je in eerste instantie toch iets makkelijker op de bank zitten." Dat is dus omdat je dan van je patroon moet afwijken.

Zoiets zie je bijvoorbeeld in groepen, vertelt Van Veen. "Afwijken van een groep kost veel energie. Als je bijvoorbeeld in een groep loopt is het heel lastig om daar uit te stappen." Datzelfde geldt bijvoorbeeld ook op de snelweg.

Extra tijd en energie

"Als ik te snel rij, is dat soms omdat ik gestopt ben met nadenken voor mezelf. Iedereen rijdt 90 kilometer en dan ga ik eigenlijk maar met de groep mee. Omdat ik aanneem dat de groep meer informatie heeft." Meegaan met de groep kan zo volgens Van Veen dus ook negatief zijn.

Luiheid kan nog op meer manieren in de wegzitten, vertelt Luesink. Het gaat dan vooral om de goede voornemens. "Als we ons gedrag willen veranderen, is dat best lastig. We houden niet zo van verandering en blijven het liefst zitten waar we zitten." Die extra tijd en energie willen we er volgens haar niet altijd insteken.

Toch in beweging komen

Toch zijn er wel trucjes om in beweging te komen, vertelt ze. Bijvoorbeeld door 'als dan' toe te passen. "Dat is een techniek uit de psychologie, waardoor je toch uit die luiheid kan komen. Dus als ik thuiskom doe ik alvast mijn sportkleding aan, dan ga ik daarna naar de sportschool en niet in mijn sportkleding op de bank zitten."

Dat helpt volgens Luesink om onbewust je gedrag te sturen. "Het helpt als je omgeving een trigger geeft. Dat je in je hoofd al inbeeldt: als dit gebeurt, dan doe ik dat."