We zitten te veel tijdens werk, maar wat doen we eraan? 'Alleen zit-stabureaus is meestal niet voldoende'

Bijna de helft van de werknemers zit meer dan 6 uur per dag op het werk. En dan hebben we het nog niet eens over het vele zitten tijdens het woon-werkverkeer en thuis. "Het zit in onze cultuur." Dat moet anders, denken ze bij TNO. En het kán ook anders.

"We zijn ons er niet van bewust, maar zitten is zo verweven in ons leven", zegt onderzoeker Lidewij Renaud bij kennisinstituut TNO. Niet voor niets staat Nederland al langer bekend als 'Europees kampioen' zitten. Uit een onderzoek van Eurobarometer blijkt dat een kwart (26 procent) van de Nederlanders minstens 8,5 uur per dag zittend doorbrengt.

Bijna 10 uur zitten

Een groot deel daarvan is op werk. TNO keek daarom samen met statistiekbureau CBS hoe het met ons zitgedrag is als we aan het werk zijn. Die nieuwe cijfers liegen er niet om: bijna de helft van de werknemers zit meer dan 6 uur per dag op het werk. Daarnaast zitten werknemers tijdens het reizen van en naar werk en in hun vrije tijd ook nog eens gemiddeld 3 uur en 24 minuten.

Samen is dat dus bijna 10 uur. "Het zit in onze cultuur", geeft Renaud als voorbeeld van hoe het woord ook letterlijk een belangrijk onderdeel uitmaakt van onze taal. "Het zit ook in de cultuur, als in: ik was gisteren op een verjaardag, en we zaten met z'n allen in een kring."

Gezondheidsrisico's

Al dat zitten is niet zonder risico, waarschuwt de onderzoeker. "Veel zitten brengt een hele reeks aan gezondheidsrisico's met zich mee. Als je langer dan 8 uur op een dag zit, verhoogt dat de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en verschillende vormen van kanker. Uiteindelijk overlijden mensen daar eerder aan."

Volgens haar moeten we dan ook letterlijk opstaan tegen de Nederlandse zitcultuur. "We realiseren ons dat dat een hele grote uitdaging is", zegt ze. "Wat we nu zien, is dat werkgevers vaak kleine maatregelen nemen of één grote, zoals het neerzetten van zit-stabureaus of het aanbieden van fietsabonnementen. Maar dat is meestal niet voldoende om de zitcultuur te doorbreken."

'Beweegvriendelijk' kantoor

Werkgevers vragen om hulp en daarom komt TNO binnenkort met een stappenplan. Softwarebedrijf SAP stelde jaren geleden al iemand aan om het personeel in beweging te krijgen. "Ik heb SAP wat we noemen 'beweegvriendelijk' ingericht", vertelt Simone Langewouters over haar taak. "Zo moeten medewerkers naar beneden lopen voor de lekkerste koffie, staan de prullenbakken op één centrale plek en zijn de wc's en printers op andere plekken."

"We zijn in 2015 gestart met een pilot om honderd 'couch potatoes' in beweging te krijgen", gaat ze verder. "Dat begon met een stappenteller. Dat had direct resultaat." Een leefstijlprogramma met beloningen in de vorm van zogeheten 'fitcoins', waarmee personeel voor dingen kon sparen, bleek ook effect te hebben. "Het was zo succesvol dat ik van de directie geld kreeg om het verder uit te rollen."

Bordje bij kroketten

Ook de kantine moest eraan geloven: naast de kroketten stond bijvoorbeeld een bordje met daarop het aantal stappen dat je moest zetten als compensatie voor die kroket. Ook werden er gezondere suggesties gegeven. Inmiddels staan die bordjes er niet meer, al hangt bij de lift nog wel de duidelijke suggestie dat de trap nemen gezonder is.

Langewouters ziet deze maatregelen niet als betuttelend, maar als noodzaak. "Dit zijn collega's die de hele dag met hun laptop werken, maar die laptop kan je niet weghalen. Daarom proberen wij ook om mensen preventief bewust te maken van het feit dat ze niet de hele dag moeten zitten."