Wat zijn de criteria voor het halen van de 75+-keuring? En andere vragen over rijbewijskeuringen beantwoord

Afgelopen week was er veel te doen om de keuring van rijvaardigheid van ouderen vanwege gevaarlijk rijgedrag in combinatie met hun leeftijd. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie willen weten over rijbewijskeuringen.

Onderzoeker Ragnhild Davidse van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) beantwoordt jullie vragen. Ook het Centraal Bureau voor de uitgifte van Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) geeft uitleg.

1. Wat zijn de criteria voor het behalen van de 75-keuring?

Je moet een gezondheidsverklaring invullen en de keuringsarts voert een aantal testen uit, zegt Davidse. "Die kijkt dan onder andere naar je bloedruk, urine, hoe goed je nog kunt zien en of je je armen en benen nog goed kunt bewegen. Ook worden er testjes afgenomen of je 'niet in de war' bent."

Vervolgens maakt de keuringsarts daar een verslag van en stuurt dat naar het CBR. Een medisch adviseur van het CBR beoordeelt dat verslag aan de hand van de Regeling eisen geschiktheid 2000. In deze regeling staat per aandoening beschreven wanneer iemand rijgeschikt is, en hoe lang iemand rijgeschikt is met bepaalde aandoeningen.

Davidse: "Het kan voorkomen dat het CBR na het inzien van het verslag van de keuringsarts nog meer informatie nodig heeft over de aandoening, bijvoorbeeld hoe vergevorderd de dementie is, of twijfels heeft over of iemand rijgeschikt is. Dan kunnen ze iemand doorverwijzen naar een onafhankelijksspecialist. Maar ook kunnen zij bij bepaalde aandoeningen via de patiënt informatie opvragen bij een de eigen (behandelend) specialist."

Als het CBR daarna nog twijfels heeft, kunnen mensen ook een rijtest krijgen, vervolgt Davidse. "Die rijtest wordt afgenomen door een 'deskundige praktische rijgeschiktheid'. Die beoordeelt: kan iemand zich, ondanks de aandoening, veilig door het verkeer bewegen? Dat is dus iets anders dan een rijexamen waarmee gekeken wordt of je kunt autorijden."

2. Door wie worden de keuringen precies gedaan?

Davidse: "Bij rijbewijs B, dus het rijbewijs van een personenauto, kan je zelf een keuringsarts kiezen. Dat mag in principe je eigen huisarts zijn, maar de Artsenfederatie KNMG is daar geen voorstander van omdat het de vertrouwensrelatie zou kunnen schaden. Sommige mensen vinden het niet fijn als hun eigen huisarts iets zegt over hun rijbewijs."

Verder moet je voordat je je allereerste rijexamen doet, een gezondheidsverklaring invullen, zegt Davidse. "Daar staan allerlei vragen op over je gezondheidssituatie. Als je daar alle vragen met 'nee' beantwoordt, dan ben je in principe rijgeschikt. Als je daar ergens 'ja' aanvinkt, krijg je ook een keuring."

Als je vanwege een eerder gemelde aandoening een rijbewijs hebt met een kortere geldigheidsduur, dan word je vervolgens bij elke vernieuwing van het rijbewijs gekeurd. Bijvoorbeeld elke 3 of 5 jaar.

3. Waarom is een rijbewijskeuring (of überhaupt een rijexamen) zo duur?

De kosten voor de gezondheidsverklaring bij het CBR bedragen 44,50 euro, zegt een woordvoerder van het CBR.

"Daarnaast betaalt de burger voor de rijbewijskeuring en het eventuele bezoek aan specialisten. Dat ligt buiten het CBR, maar kan inderdaad soms aardig oplopen."

4. Waarom is enkel een medische check bij de huisarts niet voldoende om door de keuring heen te komen?

Dat komt door die Regeling eisen geschiktheid 2000, zegt Davidse. Die vormt de basis voor de geschiktheidsbeoordeling door het CBR. "Daar staat zó ontzettend veel informatie in over wanneer mensen wel of niet rijgeschikt zijn bij verschillende aandoeningen."

Ze vervolgt: "Je kan niet van huisartsen verwachten dat ze precies weten wat er in die regeling staat. Daarvoor zou je ze apart moeten opleiden."

5. Waarom hoeven 75-plussers maar eens in de 5 jaar op herkeuring en niet vaker?

Omdat de geldigheid van je rijbewijs afhankelijk is van je medische situatie, legt Davidse uit. "Die is voor 75-plussers 5 jaar geldig als er niks aan de hand is. Als er sprake is van een medische aandoening, kan die periode korter zijn. Bovendien heeft niet iedere 75-plusser een slechte gezondheid of allerlei aandoeningen. Sommige mensen van 40 jaar zijn minder fit en gezond dan mensen op leeftijd. Dus je kunt niet iedereen op één hoop gooien."

Daarnaast moeten we ook niet meer mensen keuren dan noodzakelijk is, benadrukt Davidse. "Dat is namelijk totaal niet kosteneffeciënt. Het kost de maatschappij, maar ook mensen tijd en geld."

6. Hoe is dit in de rest van Europa geregeld?

Alle landen hanteren dezelfde Europese richtlijnen, zegt een woordvoerder van het CBR. "Die laten echter nog ruimte voor nationale invullingen. Zo kan het zijn dat er verschillen zijn tussen lidstaten."

"Het is niet zo dat het in Nederland per definitie strenger is geregeld dan in andere landen", zegt Davidse. "Er zijn ook landen, zoals in Portugal, waar je je vanaf je 60ste al moet laten keuren. In sommige landen hebben ze die leeftijdsgebondenkeuring helemaal afgeschaft, zoals in Denemarken."

"In België en Duitsland hebben ze ook geen leeftijdsgebondenkeuring. In België wordt gezegd: leeftijd is geen ziekte. Nederland heeft er vooralsnog voor gekozen om het niet af te schaffen."

7. Bij aandoeningen is er geen meldplicht zoals in het Verenigd Koninkrijk wel het geval is. Waarom is dat in Nederland niet?

Davidse vindt dat een goede vraag. "Uiteindelijk gaat het erom of iemand een ziekte of aandoening heeft. Dát wil je weten. In Nederland hebben we nu geen meldplicht voor bepaalde ziekte of aandoeningen."

Wat we hier wel hebben, is een morele meldplicht, vervolgt de onderzoeker. "Die meldplicht komt voort uit de gedachte dat je jezelf en anderen niet in gevaar mag brengen op de weg. Als jij een aandoening hebt waarvan je weet dat je jezelf of anderen daarmee in gevaar kunt brengen, dan zou je dat moeten melden bij het CBR via zo'n gezondheidsverklaring."

Als je dat niet doet, dan gebeurt er niets, vervolgt Davidse. "Het is namelijk geen wettelijke plicht. Het kan wel zo zijn dat je dan niet verzekerd bent als je een ongeval krijgt, maar dat verschilt per verzekering en is lastig te controleren."

"Momenteel wordt er door de overheid gekeken of het huidige stelsel van rijgeschiktheidskeuring nog wel up to date is, en of dat eventueel moet worden aangepast. Daarbij zijn allerlei scenario's besproken. Zelf doe ik nu onderzoek naar welke aandoeningen in aanmerking komen voor zo'n eventuele wettelijke meldplicht."