Wat is de overkoepelende definitie van een zwaar beroep? En andere vragen over vroegpensioen beantwoord

Vroegpensioen: stoppen met werken vóór de AOW-leeftijd. Werknemers met een zwaar beroep hebben nu nog de mogelijkheid om 3 jaar eerder te stoppen met werken. Maar in 2025 eindigt die regeling.

Bastiaan Starink, bijzonder hoogleraar arbeidsmarkt, pensioenen en belasting van Tilburg University en hoogleraar arbeidsmarkt en sociale zekerheid Pierre Koning, aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, beantwoorden jullie vragen over het vroegpensioen.

1. Waarom wordt de versoepeling RVU-regeling afgeschaft?

Bij het afsluiten van het pensioenakkoord werd afgesproken dat er een tijdelijke regeling komt om mensen tot een bepaald inkomensniveau de mogelijkheid te geven om eerder met pensioen te gaan, begint Starink. "Werkgevers hebben met deze versoepeling van de Regeling Vervroegde Uittreding (RVU) de mogelijkheid werknemers met vervoegd pensioen te laten gaan zonder dat er een fiscale boete in rekening wordt gebracht."

Eerder konden werkgevers namelijk een boete verwachten wanneer ze hun werknemers met vervroegd pensioen stuurden, weet de hoogleraar. In de afspraken van het pensioenakkoord kwam deze fiscale boete tijdelijk te vervallen. Maar, benadrukt Starink: het feit dat het nu kan, heeft alles te maken met de oorspronkelijke bedoeling van de regeling.

Dat was een tijdelijke tegemoetkoming voor de werkgever en die termijn (5 jaar) loopt eind 2025 af. "Men had de verwachting en misschien ook wel de hoop dat werkgevers en werknemers na de versoepeling van de RVU-regeling onderling iets zouden regelen rondom vervroegd pensioen, maar dit wordt nu minder aantrekkelijk voor de werkgevers", vult Koning aan.

2. Wat is de overkoepelende definitie van een zwaar beroep?

Volgens de hoogleraren bestaat er geen eenduidig begrip over wat een zwaar beroep is. "Er is geen definitie van een zwaar beroep. De gedachte was ooit dat deze regeling bedoeld was voor mensen met een zwaar beroep. Toen hebben we in Nederland heel lang de discussie gehad over wat daar nu onder wordt verstaan en daar kwamen we niet uit", legt Starink uit.

Er werd besloten om de mogelijkheid toe te kennen aan iedereen waarbij het bruto uitkeringsbedrag maximaal 1850 euro per maand is, gaat hij verder. "De mensen aan de onderkant van het loongebouw kom je daarmee tegemoet. De aanname was een beetje dat mensen met een zwaar beroep meestal aan die onderkant zitten. Maar ook iemand met een minder zwaar belastende baan die weinig verdient kan gebruik maken van de regeling", benadrukt Starink.

"België heeft bijvoorbeeld wel een lijst van zware beroepen geformuleerd, maar in de praktijk is dit vaak heel lastig vorm te geven. Je kan namelijk meerdere beroepen hebben bij een werkgever of binnen een sector. Het is daarom erg lastig om dat heel duidelijk af te bakenen. Dit maakt de discussie rondom vroegpensioen zo ingewikkeld", vertelt Koning.

3. Kunnen mensen met een zwaar beroep geen ander werk krijgen of hun werk lichter maken?

Koning: "Iedereen denkt bij een zwaar beroep aan stratenmakers en mensen die werken in fabrieken. Beroepen waar veel tillen bij komt kijken en waar je ook een hoog risico hebt op spier- en gewrichtsklachten. Tegenwoordig vallen mensen in de zorg ook in de categorie zware beroepen."

"We gaan er erg vanuit dat mensen hun hele leven een beroep hebben dat dan als zwaar gedefinieerd wordt en dat dit niet veranderen kan. Vanaf het moment dat je een regeling gaat neerzetten voor zo'n groep, dan heb je helemaal geen prikkel meer om als werknemer of werkgever na te denken over veranderingen in je carrière, als dit uit het collectief wordt betaald."

Koning geeft toe dat het voor sommige beroepen lastig is om iets te veranderen aan het soort werk. "Voor heel veel beroepen is er wel wat mogelijk om een functie te vervullen die wat minder (fysiek) zwaar is en dit wordt vaak over het hoofd gezien."

Het punt is wel dat heel veel mensen zowel fysiek als mentaal niet in staat zijn om tot de AOW-leeftijd om door te werken, zegt Starink, omdat hun beroep te zwaar is. "Veel beter zou zijn als ervoor gezorgd wordt dat mensen op vroegere leeftijd al minder belastend werk gaan doen, zodat je niet op het punt komt dat je werk te zwaar wordt."

4. Waarom wordt de regeling voor vroegpensioen niet aan de werkgevers overgelaten?

Dat wordt het wel, zegt Starink."Werkgevers en werknemers komen samen tot een akkoord over een arbeidsvoorwaarde. In de ene cao staat zo'n maatregel er wel en in de andere niet." Ook dit kan per sector verschillen, vertelt de bijzonder hoogleraar.

5. Waarom zijn de standaard pensioenleeftijd en de AOW-leeftijd niet aan elkaar gekoppeld?

De pensioenleeftijd en de AOW-leeftijd zijn wel aan elkaar gekoppeld, maar niet altijd hetzelfde, zegt Starink. "De AOW-leeftijd is niet exact gelijk aan de pensioenleeftijd van iemand en dat komt omdat de AOW-leeftijd bij wet is vastgesteld, dus door de overheid is bepaald."

"De pensioenleeftijd is een arbeidsvoorwaarde tussen werkgevers en werknemers en dus kunnen daar aparte afspraken over worden gemaakt."