Waarom we geen asielzoekers tegen betaling kunnen laten opvangen in Rwanda

Een meerderheid in de Tweede Kamer wil asielopvang buiten de Europese Unie verder onderzoeken, zoals bijvoorbeeld in Afrikaanse landen als Rwanda. Een bizar voorstel, zegt senior migratie-onderzoeker Carolus Grütters. Waarom? Omdat het helemaal niet kan.

Grütters is onderzoeker bij het Centrum voor Migratierecht.

'Kan helemaal niet'

"Het idee is om asielzoekers niet meer in Nederland op te vangen en zelfs hun verzoek hier niet meer te behandelen", legt Grütters uit. "Wat je daar verder ook van vindt, dat kan helemaal niet. We hebben binnen de EU afgesproken dat als iemand 'op de deur klopt' en om asiel vraagt, je dat verzoek in behandeling neemt."

De enige uitzondering daarop is Denemarken, die bij toetreding tot de EU van die regels rondom asiel wilde afwijken. Dat kon toen nog, nu niet meer.

Afkopen

"Het gaat hier over het uitbesteden van bepaalde procedures. Je verkoopt het eigenlijk", zegt Grütters. "'Rwanda, zoek het maar uit, hier heb je een paar miljard'. Dat hebben we ook gedaan met de Turkije-deal."

"Los van de vraag of dat ethisch verantwoord is, is de locatie van Turkije daarin nog wel te verdedigen. Maar Rwanda ligt in het midden van Afrika, dat is letterlijk the middle of nowhere. Dat is geen partnerschap, dat is het afkopen van de eigen verantwoordelijkheid."

Verbijsterd

En dat kan volgens Grütters ook helemaal niet. "De EU heeft geen formele relatie met Rwanda. Daarnaast staat het ook niet op de lijst met veilige landen, het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het zelfs code geel gegeven", zegt hij. "En als je kijkt naar de geschiedenis van Rwanda, is het niet bepaald een land van koek en ei. De huidige structuur is niet echt democratisch."

"De keuze voor een land buiten de EU is merkwaardig en mag helemaal niet met wat we hebben afgesproken. En zelfs al zou je dat kunnen passeren, dan is een land als Rwanda ook vrij merkwaardig", vervolgt hij. "81 leden van de Tweede Kamer vinden dat dus kennelijk een goed plan is. Alsof het een veilinggoed is. Ik ben daar echt verbijsterd over."

Hypothetisch

"Dat bepaalde partijen als JA21 dat steunen is jammer, maar dat een aantal partijen, waarvan ik dacht dat er nog een beetje gezond verstand in zat, dat ook doet, heeft mij verbaasd", voegt hij toe. Hij heeft het bijvoorbeeld over het CDA en de SGP. Dat zou niet passen bij hun christelijke normen, vindt Grütters. "Zeker niet bij de SGP, dat het staatsrechtelijk geweten van de Kamer zou zijn."

Het blijft dus allemaal hypothetisch, benadrukt Grütters. "Het is alsof je gaat stemmen over of er volgende week een zonsverduistering moet plaatsvinden. Het heeft niets te maken met de werkelijkheid", zegt hij.

Onwil

In plaats van dat we uit willen wijken naar landen als Rwanda, moeten we volgens de onderzoeker naar andere oplossingen kijken."Kijk naar de conflicten zelf en kijk naar de organisaties die nu al de handen uit de mouwen steken in de regio."

Grütters doelt daar bijvoorbeeld mee op de UNHCR. Die heeft niet genoeg geld om mensen in de regio op te kunnen vangen, zegt hij. "Dat is ook echt onwil vanuit westerse landen."