Waarom publieke warmtenetten volgens hoogleraar energietechnologie slecht zijn voor consument en klimaat

Minister Rob Jetten wil graag dat de overheid een meerderheidsbelang krijgt in de warmtenetten, tot woede van energiebedrijven. Als de plannen worden doorzet, zijn het klimaat en de consument het slachtoffer, zegt hoogleraar energietechnologie.

De warmtenetten worden gezien als een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Deze moderne vorm van stadsverwarming is bedoeld voor steden en wijken waar huizen dicht op elkaar staan. Daniël Smeulders, hoogleraar energietechnologie aan de TU Delft, begrijpt de woede onder de energiebedrijven.

Kennis bij de bedrijven

"Het is alsof je de beste speler van je voetbalteam opeens kwijt bent", legt Smeulders uit. "De warmtenetten zijn het bezit van de bedrijven, maar die moeten ze op termijn afstaan. Ze hebben erin geïnvesteerd: hun ziel en zaligheid zit erin. Daarmee willen ze juist de energietransitie vooruit helpen en de CO2-uitstoot verlagen."

Belangrijker nog, benadrukt de hoogleraar, is de kennis die bij de bedrijven ligt. "Je zet hun expertise eigenlijk deels buitenspel met dit plan. De overheid zegt: 'Jullie mogen niet meer meedoen', maar juist bij die bedrijven ligt de kennis, expertise en het geld."

Consument slachtoffer

Smeulders denkt dat consumenten en het klimaat het slachtoffer worden. "Het bestaande traject wordt afgekapt. Bedrijven hebben geen reden meer om te investeren in warmtenetten. Dat betekent dat je als consument niet van het gas af kan als je dat zou willen."

De hoogleraar wijst er ook op dat gemeentes de plannen niet goed aankunnen, omdat ze financiële middelen en een deel van de expertise missen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) geeft aan dat zij er wél op zitten te wachten. "Dat kunnen zij wel roepen, maar of individuele gemeenten dat ook vinden betwijfel ik. Ze moeten meer ambtenaren en expertise inhuren."

Klimaatdoelen uit het zicht

Het feit dat kennis en geld niet optimaal worden benut heeft ook gevolgen voor de klimaatdoelen. "Die zullen verder uit het zicht verdwijnen", zegt Smeulders. "Gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor eenderde van de uitstoot, en die kan weer voor een derde deel worden gereduceerd met het warmtenet. Dus een negende deel van de klimaatopgave verdwijnt uit het zicht."

Daarom pleit Smeulders voor een samenwerking tussen de gemeenten en bedrijven. "Je hoeft dit niet te laten escaleren in een ruzie. Het lijkt alsof we moeten kiezen tussen de gemeenten en de bedrijven, maar waarom laat je ze niet gewoon samenwerken? Bedrijven hebben de expertise, gemeenten hebben een regierol met het schrijven van bestemmingsplannen."