Waarom het zoveel moeite kost om het EU-steunfonds van 750 miljard euro rond te krijgen

De regeringsleiders van de EU komen volgende week samen om te praten over het Europese herstelfonds van 750 miljard euro. Wie betaalt wat? Wordt het een lening of een gift? De gesprekken over het steunfonds zijn een heet hangijzer in Europa.

Het herstelfonds moet Europa uit de crisis helpen, maar er bestaat nog veel onenigheid over. Nog voordat alle EU-leiders bij elkaar komen wordt er daarom eerst met een select gezelschap gesproken. De hoop is dat de onderhandelingen over een week daardoor soepeler verlopen.

Heet hangijzer

Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie praat morgen met Europees Parlementsvoorzitter David Sassoli, Raadsvoorzitter Charles Michel en met de Duitse bondskanselier Angela Merkel, omdat zij de tijdelijke voorzitter van de Europese Unie is. Deze vier houden een kleine EU-top, zodat er op 17 en 18 juli tijdens de echte EU-top een besluit kan vallen.

Het is alleen niet zeker of ze er wel samen uitkomen. Von der Leyen presenteerde eind mei een voorstel. Daarin berekende ze dat er 750 miljard nodig is om de economische crisis te bestrijden. Dat bedrag bestaat voor 500 miljard uit giften en 250 miljard aan leningen.

Zo zit het herstelfonds van de EU in elkaar

Rutte als dwarsligger

"Dat is voor landen als Nederland tegen het zere been", legt hoofdeconoom Sandra Phlippen van ABN Amro uit. Volgens haar wil Nederland liever leningen dan giften. "Alleen is het dan wel de vraag of die worden terugbetaald."

Nederland is niet de enige die niet direct akkoord wil gaan met het voorstel. Ook Oostenrijk, Zweden en Denemarken zijn niet zomaar akkoord. De kritische houding van Mark Rutte wordt door de Europese Unie wel serieus genomen.

Vergaderen, vergaderen en meer vergaderen

Zo is het een 'extra geste' dat Franse president Macron speciaal naar Den Haag komt om daar met Rutte aan tafel te zitten, zegt hoogleraar Europese Geschiedenis Mathieu Segers. Ook Raadsvoorzitter Charles Michel bracht gisteravond nog een bezoek aan het Catshuis. Zelf gaat Rutte op bezoek bij Merkel.

Het zijn allemaal stappen die er misschien toe leiden dat er op de EU-top een beslissing valt. In grote delen van de EU zijn er slechte herinneringen aan de vorige crisis, vertelt Segers. Er werden telkens kleine besluiten genomen, nu wil men 'een daadkrachtige indruk maken.' En daarvoor moet heel veel vergaderd worden.

Ver-van-je-bedshow

Segers benadrukt dat deze overleggen en de grote bedragen die ermee gemoeid zijn voor veel Nederlandse en Europese burgers 'een ver-van-je-bedshow' is. De resultaten en de uitwerking van het herstelfonds moeten voelbaar worden in de leven van Nederlandse en Europese burgers.

Want wat merk je als inwoner van Nederland van Europese samenwerking? Dat vroegen onderzoekers Remy Kroese en Marlies Vermeulen zich af, die ruim een maand in een container in de Maastrichtse wijk Heer verbleven. Daar voerden ze gesprekken met de bewoners van het dorpse gebied, dat dicht op de grens met België ligt. Dat de grenzen dichtgingen heeft een enorme impact op de levens van sommige bewoners, omdat zij bijvoorbeeld als ondernemer producten uit België halen. Dat blijkt ineens niet meer zo vanzelfsprekend.

Elkaar nodig

Dat is ook waar het om draait op grotere schaal. Nederland heeft er belang bij dat landen als Spanje, Italië en Frankrijk de economische gevolgen van de coronacrisis te boven komen.

Nederland exporteert namelijk veel binnen de eurozone. En omdat deze zwaar getroffen landen in hun eentje niet uit de crisis komen, is het van groot belang dat een herstelfonds komt.