Waarom het niet klopt dat Groningers een kwart van hun inkomen kwijt zijn aan energiekosten

De NOS beweerde deze week in een artikel dat Groningers bijna een kwart van hun inkomen kwijt zijn aan hun energierekening. Expert Peter Mulder van TNO vertelt ons dat dat net even anders zit. "Behoorlijke overschatting van de kosten."

'Inwoners van Groningen zijn naar verhouding gemiddeld het grootste deel van hun inkomen kwijt aan de energierekening: krap een kwart (23,6 procent)', staat er in een artikel van de NOS over extra geld dat Groningers krijgen van het Rijk om hun woning te isoleren. Maar dat klopt niet helemaal.

Erg hoog percentage

Het artikel baseert zich op een onderzoek uit 2022 van energiebedrijf Zonneplan. Dat bedrijf gebruikte cijfers van het CBS die per provincie en gemeente de gemiddelde maandelijkse energiekosten weergaven en zette dat af tegen het gemiddelde inkomen. Uit hun analyse komt Groningen het slechtst uit de verf: huishoudens zijn daar 23,6 procent van hun inkomen kwijt aan de energie rekening.

Maar dat percentage ligt wel erg hoog, zegt onderzoeker Peter Mulder van De Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO).

Hoge prijzen in 2022

Dat het percentage zo hoog is, heeft volgens Mulder met twee dingen te maken: de tijd waarin het onderzoek is gedaan en de manier waarop is berekend.

"Enerzijds waren de energieprijzen in 2022 veel hoger dan ze nu zijn. Die waren hoog na de inval van Rusland in Oekraïne en zijn nu lager."

'Behoorlijke overschatting'

"Tegelijkertijd zie je ook dat het percentage, ook als je dat zou corrigeren, nog hoog is omdat zij rekenen met een gemiddeld energieverbruik en gemiddelde inkomens. Terwijl wij hebben gekeken naar het inkomen en het energieverbruik op het niveau van huishoudens."

Huishoudens verschillen namelijk veel van elkaar op gebied van inkomen en energieverbruik. "Als je een gemiddelde neemt, dan poets je die verschillen weg en krijg je een behoorlijke overschatting van de kosten van energie per huishouden", legt Mulder uit.

Huurders en kopers over één kam

Hoeveel mensen van hun inkomen moeten neertellen voor de energierekening, is van verschillende aspecten afhankelijk. "Een belangrijk verschil is de eigendomssituatie van mensen. Huurders en kopers worden soms over één kam geschoren, maar die hebben een heel verschillende positie in dit dossier. Je kan als huurder wel iets met de CV-ketel afstemmen, maar je kan niet isoleren en dat is natuurlijk de grote 'game changer'."

En, noemt Mulder, ook het inkomen maakt veel uit in de berekening. "De variatie in hoeveel mensen van hun inkomen kwijt zijn aan energiekosten, wordt in eerste instantie natuurlijk bepaald door of mensen een hoog of een laag inkomen hebben."

'Enorm verschil'

Energiebedrijf Zonneplan geeft zelf ook toe dat de cijfers van 2022 nu niet meer helemaal opgaan, vertelt woordvoerder Frank Breukelman. "Als je kijkt naar de gemeenten die destijds heel hoog scoorden, dat zijn nog steeds de gemeenten die de hoogste energiequota hebben. Maar waar bijvoorbeeld een gemeente als Pekela toen dus op ruim 28 procent uitkwam, zitten die op 9 procent op dit moment. Dat is wel echt een enorm verschil."

Dat heeft volgens Breukelman te maken ermee te maken dat we minder energie zijn gaan verbruiken. "We zijn zuiniger geworden, maar ook de prijzen zijn echt meer dan gehalveerd in de tussentijd."

Groningers betalen wel het meest

Al is de rekening minder hoog en klopt de originele berekening niet helemaal volgens Mulder, Groningers betalen alsnog de hoofdprijs voor de energierekening. "Als je met de huidige energieprijzen een inschatting probeert te maken, dan komen wij op basis van die cijfers op huishoudniveau uit op een gemiddelde voor Nederland rond de 5 à 6 procent." In Groningen is dat ongeveer 6 à 7 procent, vertelt de onderzoeker.

Als je inzoomt op mensen met een laag inkomen wordt in Nederland ongeveer 14 procent van het inkomen uitgegeven aan de energierekening. En in Groningen ligt dat weer 1 procent hoger, zegt Mulder.

Kouder in de winter

Dat Groningers een groter percentage van hun inkomen in moeten leggen dan de rest van Nederland, komt omdat er meer mensen wonen met een lager inkomen. "Dan tikt zo'n energierekening zwaarder aan." Daarnaast is de 'woningvoorraad' relatief slecht volgens de onderzoeker, waardoor de huizen minder goed geïsoleerd zijn, en zijn er veel grote huizen die meer energie nodig hebben om verwarmd te worden.

"En dan komt daar natuurlijk als laatste nog een factor bij", vertelt Mulder. "Die is wat minder groot, maar niet helemaal onbelangrijk: dat het in Groningen in de winter gemiddeld ook iets kouder is dan in in het zuidelijke deel van Nederland, waardoor de stookkosten ook om die reden daar iets hoger liggen."