Waarom doen niet alle partijen mee aan het EenVandaag Verkiezingsdebat? En andere vragen beantwoord over het debat

Maandag 20 november is het EenVandaag Verkiezingsdebat. Met in het publiek bijna 1500 studenten doen zes lijsttrekkers een poging de kijker te overtuigen om te stemmen op hun partij. We vroegen wat jullie over dit debat willen weten.

De lijsttrekkers Dilan Yeşilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Geert Wilders (PVV), Caroline van der Plas (BBB) en Rob Jetten (D66) debatteren over de thema's migratie, klimaat en bestaanszekerheid. We beantwoorden jullie vragen over het aanstaande debat tussen deze lijsttrekkers.

1. Waarom is voor deze partijen gekozen?

Het is een journalistieke keuze van de politieke redactie. We houden rekening met meerdere factoren, waaronder de uitslag van de laatste verkiezingen en de ontwikkeling van het zetelaantal het afgelopen jaar. Hiervoor zijn zetelpeilingen van Ipsos gebruikt, waardoor we een zorgvuldige afweging hebben kunnen maken bij het selecteren van de uitgenodigde partijen.

Daarnaast zijn er op vrijdag en zaterdag zes andere partijen die in onze uitzending in debat zijn gegaan. Dat zijn de SP, ChristenUnie, CDA, Volt, DENK en JA21.

Er zijn 26 partijen die meedoen aan de verkiezingen. Dat zijn te veel om allemaal mee te laten doen aan een debat, want hoe meer partijen, hoe minder ruimte voor de inhoud.

2. Hoe ziet het debat er uit, maandag?

Het zijn drie debatten over drie verschillende thema's, waaraan elke keer vier politici meedoen. We hebben ervoor gekozen om de debatten met niet meer dan vier politici tegelijk te houden, om genoeg de diepte in te kunnen gaan en de nuances op te kunnen zoeken.

3. Sommige partijen hebben al aangegeven niet samen met elkaar te willen regeren, waarom doen ze dan toch mee met het debat?

Sommige partijen hebben laten weten liever niet samen te werken met een andere partij. Zo gaf Nieuw Sociaal Contract (NSC), de partij van Pieter Omtzigt, eerder aan niet met de PVV van Geert Wilders te willen samenwerken. Maar dit is nog geen uitgemaakte zaak.

Tijdens de campagne worden verschillen uitvergroot; tijdens de formatie gaan de politiek leiders juist weer op zoek naar de overeenkomsten.

Partijen willen graag met elkaar in debat omdat ze hun standpunten willen laten horen, maar ze willen wel aan hun potentiële kiezers laten zien waar ze als partij voor staan.

Dat is belangrijk, want van de zwevende kiezers, zegt 34 procent goed op te gaan letten tijdens de debatten. Zij zeggen dat wat ze daar zien en horen, mee laten wegen in hun stemkeuze.

4. Waarom is er gekozen voor deze thema's?

We hebben de thema's gekozen die door onze panelleden, kiezers dus, als belangrijk zijn aangemerkt en dat zijn de thema's: bestaanszekerheid, wonen, migratie, klimaat en vertrouwen in de politiek. In onze uitzending van afgelopen vrijdag gingen politici in debat over de thema's wonen en vertrouwen in de politiek. Zaterdag ging het over klimaat/energie en migratie. Maandag wordt er gedebatteerd over bestaanszekerheid, klimaat en migratie.

En het thema bestaanszekerheid kun je natuurlijk breed opvatten, waardoor ook het thema 'wonen' hieronder valt en in die hoedanigheid wordt besproken.

5. Wordt aan de lijsttrekkers gevraagd hoe ze hun plannen concreet gaan uitvoeren en hoe ze dat gaan betalen?

Dat gaan we zeker vragen. We proberen politici weg te houden bij oneliners, en in plaats daarvan in te gaan op hun uitspraken en door te vragen: 'hoe gaat u dat doen'?

6. Partijen hebben hun plannen opgeschreven in hun verkiezingsprogramma. Hoe gaan jullie ervoor zorgen dat we nóg meer te weten komen over hun ideeën?

Door partijen en politici tegenover elkaar te zetten, maken we de verschillen zichtbaarder dan alleen blijkt uit de verkiezingsprogramma's. Die verschillen kunnen de kiezer verrassen.

Daarnaast zijn er korte filmpjes waarin studenten vertellen wat zij van de lijsttrekkers verwachten. Daar moeten de debaters ook op reageren.

7. Waarom zitten er alleen studenten in het publiek?

Het is inmiddels traditie dat bij de EenVandaag verkiezingsdebatten studenten centraal staan. Zij zijn de toekomst en bij verkiezingen gaat het over die toekomst, de lange termijn.

Zij vormen ongeveer een kwart van alle kiezers, een behoorlijk groot aandeel dus. Uit de meest recente zetelpeiling van EenVandaag en Ipsos weten we dat veel jonge mensen het gevoel hebben dat er niet genoeg naar de toekomst wordt gekeken.

Van alle kiezers weet 40 procent nu zeker naar welke partij hun stem gaat. Onder jongeren is dat percentage lager: van hen weet nog maar een kwart óf ze gaan stemmen en welke partij dan hun stem krijgt.