Vroegpensioen voor zware beroepen is een succes in de Rotterdamse haven: 'We willen onze mensen gezond naar hun pensioen brengen'

Een puntensysteem dat bepaalt of je eerder mag stoppen met werken. Zwaar lichamelijk werk? Punten erbij. Nachtdienst? Ook punten erbij. In de Rotterdamse haven werkt het al en vakbond FNV wil nu ook in andere sectoren afspraken voor vervroegd pensioen.

Containers vastzetten en losmaken op schepen, dat doet sjorder Ed van den Hoek al 41 jaar in de Rotterdamse Haven. En niet alleen containers maakt hij zeevast, hij sjort ook met treinstellen, graafmachines, hekwerken en motoren van 400 ton. Dat betekent de hele dag klimmen, bukken en materiaal oppakken. Voor hem biedt zo'n puntenstelsel een uitkomst.

AOW-leeftijd verhoogd

Ed vertelt dat hij had gehoopt om al met pensioen te kunnen op zijn 65e, 'want het is echt zwaar werk'. Dus toen de AOW-leeftijd werd verhoogd naar 67, vond hij dat 'zwaar schofterig': "waar zijn we nou mee bezig in Nederland? Er wordt helemaal niet aan de havenwerkers gedacht of aan de mensen die dag en nacht met de reet omhoog staan, dat zeg ik in plat Rotterdams, maar zo is het wel."

De werkgever van Ed gaf gehoor aan zijn bezwaar. "We willen onze mensen gezond naar een pensioen brengen. Maar toen de overheid de AOW-leeftijd verhoogde zagen wij onze medewerkers in de problemen komen" vertelt Erik Bouwens, directeur van Matrans Marine Services. "Sjorren is een van de zwaarste beroepen in de haven. Sommigen zijn na 30 of 40 jaar sjorren echt op."

Angst werkgevers

Bouwens biedt werknemers daarom de mogelijkheid van een vroegpensioen. "Wij hebben gekozen als bedrijf om dit te omarmen en daarmee aan de overheid te laten zien dat dit in de haven werkt", legt hij uit. Volgens hem kunnen andere sectoren hiervan leren.

Hij wil de angst van werkgevers over hoge kosten wegnemen: "Ik begrijp de angst, maar dat hoeft niet zo te zijn. Uiteindelijk hebben we met de bond afspraken gemaakt en in elke cao gaan we aan tafel en evalueren we wat werkt en wat moet worden aangepast. Niets gebeurt zomaar zonder jou, uiteindelijk ben je er als werkgever zelf bij."

'Niet ouder dan 84'

Om te bepalen op welke datum een vroegpensioen moet ingaan werkt Bouwens met het puntensysteem van de FNV. Dit systeem is bedacht door vakbondsleider Niek Stam met de achterliggende gedachte dat mensen met zware beroepen op een gezonde pensioenleeftijd kunnen stoppen.

"Zij kunnen dan nog een paar jaar in rust genieten. Daar heb je recht op, als je zoveel jaar zulk zwaar werk hebt verricht. Want met de stijgende levensverwachting klinkt het alsof je nog een zee van tijd hebt na je 67e, maar ik ben nog geen havenwerker tegengekomen die 84 jaar is geworden, echt niet."

'Werkt goed in Rotterdam'

Niek vervolgt dat in het systeem werknemers verschillende vragen beantwoorden over wat zij nog in staat zijn om te doen en welke dagelijkse werkzaamheden voorkomen op een dag.

"Moet je veel tillen, trekken of duwen? Werk je op de tocht? Of werk je in de nacht? We kijken hierbij naar de Arbeidstijdenwet, de Arbeidsomstandighedenwet en de werkomgeving. Na het beantwoorden van de vragen rekent het systeem uit voor hoeveel vroegpensioen je in aanmerking komt. En dat werkt hier heel goed in de Rotterdamse haven."

Vroegpensioen voor meer beroepen

Volgens Piet Rietman, lid van het Dagelijks Bestuur van de FNV, zou deze regeling niet alleen moeten gelden voor lichamelijk zware beroepen maar ook voor beroepsgroepen die om psychische reden zwaar zijn. "Bijvoorbeeld de politie of psychiatrisch verpleegkundigen. Wij willen dat er op een objectieve manier wordt vastgesteld wat voor werk precies zwaar is."

Hij begrijpt dat sommige werkgevers bang zijn dat vakbonden uit zijn op een nieuwe VUT-regeling, waarbij werknemers gemakkelijker vroegtijdig konden stoppen met werken. Hiervan kon bijna iedereen gebruik maken, inmiddels is deze regeling bijna twintig jaar geleden afgeschaft. "Ik snap dat werkgevers zich daar zorgen over maken in tijden van personeelstekorten. Maar we willen zeker niet voor elke beroepsgroep afspraken maken."

Ziektewet

Rietman denkt zelfs dat een nieuw pre-pensioenregeling niet leidt tot grotere personeelstekorten maar juist een aanzuigende kracht kan hebben.

"We denken niet dat de krapte toeneemt, zeker niet als er goede arbeidsvoorwaarden zijn. Mensen in die zware beroepen die nu al fysiek op zijn, stoppen nu sowieso al. Zij gaan de ziektewet in en dat kost de samenleving ook veel geld. Daarom kun je dat beter oplossen met een zwaar werkregeling."