Vervolging Nederlander in zaak-Amanda Todd 'geeft aan dat je dit niet ongestraft kunt doen, maar samenleving moet nog veel leren'

Nederlander Aydin C. moet 13 jaar naar de gevangenis voor afpersing en intimidatie van de Canadese tiener Amanda Todd, die in 2012 zelfmoord pleegde. Of de veroordeling iets verandert? "Helaas hebben we weinig van de zaak geleerd."

In Nederland werd Aydin C. in 2018 al veroordeeld tot ruim 10 jaar gevangenisstraf, voor het misbruiken van tientallen meisjes en jongens. Hij perste zijn slachtoffers online af met seksueel getinte foto's en video's, ook wel 'sextortion' genoemd.

'Dit kan niet ongestraft'

"We zijn er blij mee dat deze man tot twee keer toe is veroordeeld. Het geeft aan dat je dit niet ongestraft kunt doen, dat je ervoor veroordeeld kunt worden", zegt Arda Gerkens van Help Wanted, dat slachtoffers van online seksueel misbruik helpt.

"De veroordeling door de Canadese rechter geeft ook aan hoe ernstig de zaak-Amanda Todd is geweest, en nog altijd is voor haar ouders die hun dochter moeten missen."

'Grof middel'

Het is niet de eerste keer dat een verdachte van sextortion wordt veroordeeld en waarschijnlijk ook niet de laatste. Om sextortion tegen te gaan komt de Europese Commissie met een voorstel om alle online privécommunicatie van Europeanen, zoals appjes en berichten op Instagram, te scannen op mogelijk misbruikmateriaal. Maar over dat voorstel is Gerkens niet enthousiast.

"Dat is een veel te grof middel. We moeten begrijpen dat heel veel mensen op een goede manier naaktfoto's en -video's naar elkaar sturen, die worden er dan ook uitgepikt. Of beelden worden met artificial intelligence herkend als misbruik, terwijl ze dat helemaal niet zijn."

Kwetsbare groepen in gevaar

Het meest verontrustend aan het voorstel van de Europese Commissie vindt Gerkens "dat privéberichten daardoor minder goed versleuteld zijn". Die versleuteling zorgt ervoor dat berichten niet meegelezen kunnen worden.

"We weten dat veel jonge mensen online seksueel experimenteren, logisch want hun hele leven speelt zich online af. Daar zitten ook kwetsbare jongeren tussen, zoals lhbti'ers. Dan moet je juist zorgen dat het internet een veilige plek is. Zeker in landen waar overheden het minder nauw nemen met de rechten van kwetsbare groepen."

Macht van het doorsturen

Hoe het dan wel moet? Gerkens: "Er moet veel meer naar preventie gekeken worden. We moeten jongeren voorlichten en het internet moet veilig zijn, met mogelijkheden om veilig te communiceren. Ook als het over seks gaat."

"Mensen moeten zich daarnaast realiseren hoe schadelijk het ongewenst doorsturen van naaktfoto's en -video's is. Het is de macht van het doorsturen die slachtoffers zo bang maakt. Doe dat dus niet!" benadrukt ze.

'Weinig geleerd'

Desondanks realiseert Gerkens zich dat sextortion niet altijd te voorkomen is. "We adviseren mensen altijd voorzichtig te zijn als ze seksueel getinte foto's versturen, dat ze zeker weten dat het iemand is die ze kennen en vertrouwen. En dan nog is er geen garantie dat beelden niet uitlekken."

Tenzij je de afperser kent, is het vaak lastig om erachter te komen met wie je te maken hebt. "Ook na de zaak-Amanda Todd gebeurt het nog, in die zin kan je zeggen dat we er weinig van hebben geleerd."

Enorm veel schaamte

De schaamte rondom sextortion is nog altijd enorm, ziet Gerkens. "Dat zorgt ervoor dat veel mensen geen hulp zoeken, niet naar de politie gaan, veel geld betalen aan de afperser of overgaan tot seksuele activiteiten. En nog steeds zien we dat jongeren zelfmoord plegen bij het uitlekken van naaktfoto's."

"Dat heeft er ook mee te maken dat de samenleving vaak de indruk wekt dat het een beetje je eigen schuld is, als beelden uitlekken. 'Je had die foto niet moeten maken', is nog altijd een veelgebruikte opmerking", weet Gerkens. "Dat is natuurlijk onzin, want je doet zoiets in goed vertrouwen met de ander. Het is de afperser die fout zit. Ik had gehoopt dat mensen dit na Amanda Todd meer zo zouden zien."