'Veel begrip voor boeren': politiek commentator Joost Vullings en stikstofexpert duiden rapport Remkes

De grootste winst van Johan Remkes' rapport is dat hij 'veel begrip heeft voor de positie van boeren'. Dat zegt hoogleraar stikstof Jan Willem Erisman over het langverwachte advies dat Remkes vandaag presenteerde over de stikstofproblemen.

"Dat is heel belangrijk. Het is een goed overzicht en biedt stappen die gezet moeten worden", zegt de hoogleraar. Maar het moet dan wel vertaald worden naar beleid, zegt hij erbij.

Afwijken van stikstofdoelen

Remkes schrijft in zijn rapport dat de overheid in principe moet vasthouden aan het doel om in 2030 de stikstofuitstoot te halveren. Al kan daar in sommige gevallen wel van worden af geweken. Ook moet het kabinet zo'n 500 tot 600 veehouderijen en bedrijven rondom natuurgebieden opkopen of verplaatsen, adviseert Remkes.

In zijn rapport uit hij kritiek op het handelen van de overheid. Zijn boodschap: het kabinet moet 'de staat van de natuur' meer centraal gaan stellen in plaats van vooral naar stikstofcijfers te kijken. Verder adviseert hij om af te stappen van het gehekelde stikstofkaartje en de kritische depositiewaarden. Die vertellen wat de maximale stikstofuitstoot in een bepaald gebied mag zijn.

'Overheid heeft het niet goed gedaan'

"Eigenlijk zegt hij dat de overheid het niet goed gedaan heeft. Van de boeren vraagt hij medewerking. Hij zegt dat het einddoel overeind gehouden moet worden, maar dat daar wel zo snel mogelijk aan moet worden begonnen", zegt Erisman.

Politiek commentator Joost Vullings vult aan: "Remkes slaat zijn grote armen met heel veel warmte om de boeren heen. En hij slaat richting de politiek omdat hij het deels meent, maar ook omdat het proces het gewoon nodig heeft. De boeren moeten een steuntje in de rug krijgen en de politiek moet een bloedneus geslagen worden."

Piekbelasters

Hoogleraar Erisman ziet dat er een paar opvallende kwesties niet of summier in het rapport vermeld staan. "Hij zegt weinig over de marktpartijen rondom de boeren. Denk aan voerleveranciers of banken. Die partijen zorgen ook voor druk op de boer. Daar had wel iets meer over in het advies meegenomen kunnen worden."

Ook plaatst Erisman kanttekeningen bij het advies om het komende jaar honderden 'grote vervuilers' op te kopen. "Hij is nagegaan om welke piekbelasters het gaat." Maar wat er niet bij staat is hoeveel ruimte er ontstaat als deze bedrijven verdwijnen. "Dat moet je wel weten als je wil weten wat het oplevert."

'Grote vervuilers' opkopen

Ook vindt de hoogleraar dat je niet blind moet staren op bedrijven die dichtbij natuurgebieden liggen. "Kijk ook naar de bedrijven die niet dichtbij een natuurgebied liggen, maar daar wel een hele hoge belasting op hebben."

Weten de boeren met dit rapport nu waar ze aan toe zijn? "Nee, dat is het niet. Boeren vragen om duidelijkheid en er is veel begrip. Dit is een denkrichting. Het rapport geeft in ieder geval wel aan dat landbouw een perspectief heeft in Nederland." Het is nu aan het kabinet om die denkrichting vervolg te geven, zegt Erisman.

Oude man uit Groningen

De opgave die nu in Den Haag ligt, is dan ook heel groot, zegt politiek commentator Vullings. "De coalitie ziet het als een frisse start na een valse start van dit kabinet, maar ook van de kabinetten ervoor. Remkes heeft het proces uit het moeras getrokken en dat kan nu opnieuw beginnen."

Vullings noemt het rapport van Remkes dan ook een 'verademing' en een 'voorbeeld voor iedere ambtenaar'. "Dat we een oude man uit Groningen nodig hebben om dit te doen. Hij doet het fantastisch, maar het geeft toch te denken waarom hij elke keer wordt gevraagd."